SHBG globulina wiążąca hormony płciowe

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – więcej informacji

Globulina wiążąca hormony płciowe (SHBG) to glikoproteina syntetyzowana głównie w wątrobie. Pełni funkcję najważniejszego białka transportowego dla estrogenów i androgenów (męskich hormonów płciowych, takich jak testosteron i dihydrotestosteron) we krwi. SHBG wykazuje wysokie powinowactwo do tych hormonów, wiążąc je i regulując ich dystrybucję pomiędzy frakcją związaną z białkami (nieaktywną biologicznie) a frakcją wolną (aktywną i dostępną dla komórek docelowych). Stężenie SHBG w osoczu jest regulowane przez równowagę androgenów i estrogenów, hormony tarczycy, poziom insuliny, a także czynniki metaboliczne i dietetyczne. Badanie SHBG jest niezwykle przydatne w ocenie zaburzeń metabolizmu androgenów oraz w diagnostyce stanów takich jak hirsutyzm czy zespół policystycznych jajników (PCOS).

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie SHBG jest zalecane w przypadku podejrzenia zaburzeń hormonalnych u obu płci, zwłaszcza gdy:

• U mężczyzn: występują objawy niedoboru testosteronu, takie jak obniżone libido, problemy z erekcją, niepłodność, zmniejszona masa mięśniowa czy ginekomastia. Badanie jest pomocne, gdy poziom testosteronu całkowitego nie koreluje z objawami klinicznymi, wskazując na konieczność oceny biodostępnej frakcji hormonu.
• U kobiet: pojawiają się objawy nadmiaru androgenów (androgenizacji), takie jak nadmierne owłosienie (hirsutyzm), trądzik, zaburzenia miesiączkowania (w tym brak miesiączki) czy problemy z płodnością. Jest to kluczowy element diagnostyki PCOS.
• Pozostałe wskazania: diagnostyka zaburzeń płodności, monitorowanie terapii hormonalnej lub antyandrogenowej, diagnostyka zaburzeń dojrzewania, otyłość, zespół metaboliczny, choroby wątroby, nadczynność lub niedoczynność tarczycy oraz hiperprolaktynemia. Badanie SHBG może być również pomocne w diagnostyce anoreksji.

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – normy

Wartości referencyjne dla SHBG mogą różnić się w zależności od laboratorium i używanej metody badawczej, a także zależą od płci i wieku pacjenta. Poniżej przedstawiono przykładowe normy stosowane w ALAB laboratoria:

• Kobiety przed menopauzą: 34,3 – 147,7 nmol/l
• Kobiety po menopauzie: 26,4 – 118,0 nmol/l
• Mężczyźni: 17,1 – 77,6 nmol/l

Należy pamiętać, że poziom SHBG może fizjologicznie wzrastać w czasie ciąży, a także zmieniać się wraz z wiekiem (np. wzrost u starszych mężczyzn). Ostateczną interpretację wyników zawsze powinien przeprowadzić lekarz, biorąc pod uwagę pełen obraz kliniczny pacjenta.

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Obniżone stężenie SHBG:

Niskie poziomy SHBG wskazują na większą ilość wolnych, biologicznie aktywnych hormonów płciowych w krwiobiegu. Obniżone stężenie SHBG często obserwuje się w przebiegu:

• Zaburzeń metabolicznych: cukrzycy typu 2, insulinooporności, hiperinsulinemii, zaburzeń lipidowych.
• Otyłości.
• Zespołu policystycznych jajników (PCOS) oraz hirsutyzmu u kobiet.
• Akromegalii (nadmiernej produkcji hormonu wzrostu).
• Choroby Cushinga.
• Niedoczynności tarczycy.
• Stosowania androgenów (np. w dopingu).
• Stłuszczeniowej choroby wątroby.

Podwyższone stężenie SHBG:

Wysokie poziomy SHBG oznaczają, że większa część hormonów płciowych jest związana i mniej dostępna dla tkanek. Podwyższone stężenie SHBG może występować w:

• Nadczynności tarczycy.
• Chorobach wątroby (np. marskość wątroby).
• Anoreksji.
• Ciąży.
• Stosowaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej i innych terapii estrogenowych.
• Niedoborze hormonu wzrostu.
• Przewlekłym stresie.
• Hiperprolaktynemii (podwyższony poziom prolaktyny).
• Endometriozie.
• Leczeniu niektórymi lekami (np. przeciwdrgawkowymi, antydepresantami, antypsychotycznymi).
• U starszych mężczyzn (fizjologicznie, prowadząc do względnego niedoboru wolnego testosteronu).

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – przygotowanie do badania

Badanie SHBG wymaga pobrania próbki krwi z żyły łokciowej. Zazwyczaj nie ma specjalnych wymagań dotyczących przygotowania do badania, takich jak konieczność bycia na czczo, jednak zawsze warto potwierdzić to z personelem laboratorium lub lekarzem. W przypadku kobiet, poziom SHBG nie wykazuje znaczących zmian w trakcie cyklu miesiączkowego, dlatego badanie może być wykonane dowolnego dnia. Niekiedy jednak lekarz może zalecić pobranie krwi w określonej fazie cyklu (np. 2-4 dzień), zwłaszcza jeśli celem jest ocena całego profilu hormonalnego.

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – co może wpłynąć na wynik

Na stężenie SHBG w osoczu może wpływać wiele czynników, co ma istotne znaczenie dla prawidłowej interpretacji wyników:

• Leki: doustne środki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza, leki przeciwdrgawkowe, antydepresanty (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, inhibitory MAO), leki antypsychotyczne, glikokortykosteroidy.
• Dieta: dieta ubogotłuszczowa, wysokowęglowodanowa, bogata w cukry proste, a także fitoestrogeny, mogą wpływać na poziom SHBG.
• Stan zdrowia: otyłość, insulinooporność, choroby tarczycy (nadczynność lub niedoczynność), choroby wątroby, PCOS, anoreksja, przewlekły stres, infekcje (np. HIV).
• Styl życia: intensywny wysiłek fizyczny może przejściowo zwiększyć stężenie SHBG.
• Wiek i płeć: poziom SHBG zmienia się fizjologicznie wraz z wiekiem i różni się między płciami.
• Ciąża: w czasie ciąży obserwuje się fizjologiczny wzrost stężenia SHBG.

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – FAQ

Czym jest SHBG?

SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe) to białko produkowane głównie w wątrobie, które transportuje hormony płciowe (takie jak testosteron i estradiol) we krwi, regulując ich dostępność dla tkanek.

Dlaczego badanie SHBG jest ważne?

Badanie SHBG jest ważne, ponieważ pozwala ocenić, jaka część hormonów płciowych jest wolna i aktywna biologicznie. Pomaga to w diagnozowaniu zaburzeń hormonalnych, zwłaszcza gdy poziomy całkowite testosteronu lub estradiolu nie w pełni wyjaśniają objawy kliniczne.

Co oznaczają niskie lub wysokie poziomy SHBG?

Niskie SHBG zazwyczaj oznacza, że więcej hormonów płciowych (szczególnie androgenów) jest wolnych i aktywnych, co może prowadzić do objawów nadmiaru tych hormonów. Wysokie SHBG wskazuje na mniejsze stężenie wolnych hormonów, co może skutkować objawami ich niedoboru, pomimo prawidłowego poziomu całkowitego.

Czy poziom SHBG zmienia się podczas cyklu miesiączkowego?

Generalnie poziom SHBG nie zmienia się znacząco w ciągu cyklu miesiączkowego, co pozwala na wykonanie badania w dowolnym dniu. Jednak w niektórych przypadkach, w celu kompleksowej oceny hormonalnej, lekarz może zalecić badanie w konkretnej fazie cyklu.

Czy do badania SHBG trzeba być na czczo?

Standardowo, do badania SHBG nie ma bezwzględnego wymogu bycia na czczo, ale zawsze zaleca się potwierdzenie tego z placówką wykonującą badanie.