Grupa krwi, Rh

Grupa krwi, Rh – więcej informacji: czemu służy badanie, co się oznacza, jaką rolę odgrywa w organizmie

Oznaczenie grupy krwi polega na identyfikacji specyficznych antygenów obecnych na powierzchni erytrocytów (krwinek czerwonych) oraz alloprzeciwciał w osoczu. Podstawowe układy grup krwi to AB0 i Rh.

• Układ AB0: Klasyfikacja w tym układzie opiera się na obecności antygenów A i B na krwinkach czerwonych. Wyróżniamy cztery główne grupy: A (antygen A), B (antygen B), AB (antygeny A i B) oraz 0 (brak antygenów A i B). W osoczu krwi znajdują się naturalne przeciwciała skierowane przeciwko antygenom, których brakuje na własnych krwinkach (np. osoba z grupą A ma przeciwciała anty-B). Za odkrycie i symboliczne oznaczenie grup krwi odpowiada polski lekarz Ludwik Hirszfeld.
• Układ Rh: Ten układ odnosi się do obecności lub braku antygenu D na powierzchni krwinek czerwonych. Jeśli antygen D jest obecny, mówimy o grupie krwi Rh+ (dodatniej); jeśli go brakuje, grupa krwi jest Rh- (ujemna). W odróżnieniu od układu AB0, przeciwciała anty-D nie powstają samoistnie, lecz dopiero w wyniku kontaktu z krwią Rh+ (np. podczas niezgodnej transfuzji lub w ciąży z płodem Rh+).

Wiedza o grupie krwi jest niezbędna do zapewnienia bezpieczeństwa podczas przetoczeń krwi i przeszczepów, gdyż niezgodność może prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych reakcji hemolitycznych. Przed przetoczeniem zawsze wykonuje się próbę zgodności, aby upewnić się, że krew dawcy i biorcy są kompatybilne. Jest to również kluczowe w planowaniu ciąży, aby zapobiegać konfliktowi serologicznemu między matką a płodem.

Grupa krwi, Rh – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie grupy krwi jest zalecane w kilku kluczowych sytuacjach:

• Przed planowanymi zabiegami operacyjnymi: W celu przygotowania na ewentualną konieczność przetoczenia krwi.
• W ciąży oraz przed porodem: Jest to niezwykle ważne dla oceny ryzyka konfliktu serologicznego (zwłaszcza u kobiet Rh-) i wdrożenia odpowiedniego postępowania profilaktycznego.
• Dla każdego, kto chce znać swoją grupę krwi: Warto mieć tę informację na wypadek nagłych wypadków, a także rozważyć wyrobienie Krewkarty – dokumentu potwierdzającego grupę krwi, który warto nosić zawsze przy sobie.
• Przed oddaniem krwi: Dawcy krwi muszą mieć określoną grupę krwi.

Należy pamiętać, że grupa krwi jest cechą stałą, zatem jej oznaczenie wykonuje się zazwyczaj tylko raz w życiu, chyba że nastąpią wyjątkowe okoliczności.

Grupa krwi, Rh – normy

W przypadku badania grupy krwi, "normą" jest po prostu identyfikacja konkretnej grupy krwi w układach AB0 i Rh (np. A Rh+, B Rh-, 0 Rh+). Nie ma tu zakresów referencyjnych ani wartości numerycznych, ponieważ grupa krwi jest stałą cechą genetyczną, a wynik stanowi jej precyzyjne określenie. Otrzymany wynik jest ostatecznym ustaleniem Twojej grupy krwi.

Grupa krwi, Rh – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Grupa krwi jest cechą niezmienną przez całe życie człowieka, dziedziczoną po rodzicach. Zatem nie ma mowy o "odchyleniach od normy" w klasycznym tego słowa znaczeniu, ponieważ wynik nie jest wartością numeryczną, która mogłaby wzrosnąć lub spaść. Jedyną, bardzo rzadką sytuacją, w której może dojść do zmiany identyfikowanej grupy krwi u danej osoby, jest przeszczep szpiku kostnego. W takim przypadku, po przeszczepie, organizm pacjenta zaczyna produkować krwinki czerwone z antygenami dawcy szpiku, co w efekcie prowadzi do zmiany identyfikowanej grupy krwi na tę należącą do dawcy.

Grupa krwi, Rh – przygotowanie do badania

Oznaczenie grupy krwi nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania.

• Pora pobrania: Krew do badania można pobrać o dowolnej porze dnia, choć zazwyczaj rekomenduje się wykonanie pobrania w godzinach porannych.
• Posiłek: Nie ma konieczności bycia na czczo. Przed badaniem można normalnie jeść i pić.
• Sposób pobrania: Badanie polega na standardowym pobraniu próbki krwi żylnej, tak jak w przypadku innych podstawowych badań laboratoryjnych (np. morfologii).

Wiarygodnym dowodem medycznym potwierdzającym grupę krwi są dwa niezależne, zgodne wyniki oznaczenia lub jeden wynik zawierający wpisy o wykonaniu dwóch zgodnych oznaczeń (tzw. badanie grupy krwi z potwierdzeniem).

Grupa krwi, Rh – co może wpłynąć na wynik

Wynik oznaczenia grupy krwi jest bardzo stabilny i bezpośrednio odzwierciedla obecność antygenów na krwinkach czerwonych. Jest to cecha genetycznie uwarunkowana i niezmienna przez całe życie, co oznacza, że typowe czynniki wpływające na wyniki innych badań laboratoryjnych (np. dieta, leki, wysiłek fizyczny) nie mają wpływu na oznaczenie grupy krwi.

Jedyną wyjątkową okolicznością, która może wiązać się ze zmianą identyfikowanej grupy krwi u danej osoby, jest przeszczep szpiku kostnego. Wówczas krew pacjenta będzie produkować krwinki z antygenami dawcy, co zmieni dotychczasową grupę krwi na tę zgodną z dawcą. Nie jest to jednak "wpływ" w rozumieniu zakłócenia wyniku, lecz rzeczywista zmiana cechy biologicznej pacjenta.