Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW C, HCV) przeciwciała

Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW C, HCV) przeciwciała – więcej informacji

Badanie przeciwciał anty-HCV ma na celu wykrycie w surowicy krwi specyficznych przeciwciał, które organizm wytwarza w odpowiedzi na zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV). Jest to pierwotny, przesiewowy test, którego wynik informuje o tym, czy pacjent miał w przeszłości lub ma obecnie kontakt z tym wirusem. Przeciwciała przeciwko HCV pojawiają się we krwi średnio po 7 tygodniach od zakażenia (zakres 3-10 tygodni). Ich obecność wskazuje, że dana osoba mogła zostać zakażona HCV, może być nosicielem wirusa lub może przenosić zakażenie.

Zakażenie wirusem HCV, często przebiegające bezobjawowo przez wiele lat, może prowadzić do poważnych uszkodzeń wątroby, w tym przewlekłego zapalenia, marskości, a nawet raka wątrobowokomórkowego. Co istotne, wirus HCV może także powodować objawy pozawątrobowe, wpływając na inne narządy i układy. Ponad 70% zakażonych osób może doświadczać dolegliwości spoza układu pokarmowego. Choć w niektórych przypadkach, szczególnie przy ostrym przebiegu, dochodzi do samoistnej eliminacji wirusa, u większości zakażonych rozwija się przewlekłe zapalenie, wymagające leczenia. Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że obecność przeciwciał anty-HCV nie jest równoznaczna z aktywnym zakażeniem i zawsze wymaga dalszej diagnostyki, w szczególności potwierdzenia obecności RNA wirusa HCV metodą Real Time-PCR. Przeciwciała mogą utrzymywać się w organizmie przez wiele lat, nawet po wyleczeniu, i nie zapewniają odporności przed ponownym zakażeniem.

Badanie przeciwciał HCV – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Zakażenie wirusem HCV następuje głównie poprzez kontakt z zakażoną krwią, na przykład podczas zabiegów medycznych z użyciem niejałowych narzędzi, transfuzji krwi (szczególnie przed 1992 rokiem), a także przez wspólne używanie przedmiotów higieny osobistej (np. maszynki do golenia, szczoteczki do zębów) lub podczas ryzykownych kontaktów seksualnych. Ze względu na często bezobjawowy przebieg zakażenia, badanie jest szczególnie rekomendowane dla grup ryzyka:

• Osoby, które miały kontakt z krwią osoby zakażonej.
• Pacjenci hospitalizowani, szczególnie przed 1992 rokiem.
• Osoby, które przeszły transfuzję krwi lub przeszczep narządów przed 1992 rokiem.
• Osoby przyjmujące lub przyjmujące w przeszłości dożylnie narkotyki.
• Osoby z podwyższonym poziomem enzymów wątrobowych (np. ALT, AST, ALP), przekraczającym 35 U/l.
• Pacjenci dializowani lub poddawani immunosupresji.
• Osoby z ryzykownymi kontaktami seksualnymi.
• Partnerzy seksualni osób zakażonych HCV.

Ze względu na tzw. „okienko serologiczne” (czas potrzebny na wytworzenie przeciwciał), badanie przeciwciał anty-HCV zaleca się wykonać nie wcześniej niż 4 tygodnie od potencjalnego kontaktu z wirusem.

Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW C, HCV) przeciwciała – normy

Wynik badania przeciwciał anty-HCV jest zazwyczaj przedstawiany jako jakościowy:

• Ujemny (nieobecne, non-reactive): Oznacza, że przeciwciała anty-HCV nie zostały wykryte we krwi. Zazwyczaj interpretuje się to jako brak zakażenia wirusem HCV.
• Dodatni (obecne, reactive): Oznacza, że przeciwciała anty-HCV zostały wykryte we krwi. Wynik ten wskazuje na kontakt z wirusem HCV w przeszłości lub obecnie.

Należy podkreślić, że dodatni wynik badania przesiewowego na obecność przeciwciał anty-HCV zawsze wymaga potwierdzenia. Nie oznacza on automatycznie aktywnego zakażenia, ale jest sygnałem do wykonania dodatkowego badania metodą Real Time-PCR w celu wykrycia materiału genetycznego (RNA) wirusa.

Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW C, HCV) przeciwciała – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Interpretacja wyników badania przeciwciał anty-HCV jest kluczowa dla dalszej diagnostyki:

• Wynik dodatni (obecność przeciwciał anty-HCV):
  • Aktywne zakażenie HCV: Przeciwciała są obecne wraz z aktywnym wirusem (potwierdzone RNA HCV w badaniu PCR). Może to dotyczyć zarówno ostrej, jak i przewlekłej fazy zakażenia.
  • Przebyte zakażenie HCV: Organizm miał kontakt z wirusem w przeszłości i skutecznie go zwalczył (RNA HCV nieobecne w badaniu PCR). Przeciwciała mogą utrzymywać się przez wiele lat, a nawet całe życie, nie świadcząc o obecności aktywnego wirusa.
  • Nosicielstwo wirusa: Osoba jest zakażona wirusem, ale nie manifestuje objawów klinicznych, a wirus utrzymuje się w jej organizmie.
• Wynik ujemny (brak przeciwciał anty-HCV):
  • Brak zakażenia HCV: Najczęstsza interpretacja, wskazująca, że pacjent nigdy nie miał kontaktu z wirusem.
  • Okres okienka serologicznego: Jeśli badanie wykonano zbyt wcześnie po potencjalnym zakażeniu (przed upływem 4-10 tygodni), przeciwciała mogły jeszcze nie zostać wytworzone. W takim przypadku, jeśli ryzyko zakażenia było wysokie, zaleca się powtórzenie badania po odpowiednim czasie.
  • Niedobory odporności: U osób z osłabionym układem odpornościowym (np. pacjenci dializowani, poddawani immunosupresji, z HIV) organizm może nie wytworzyć wystarczającej ilości przeciwciał, aby zostały wykryte, nawet jeśli doszło do zakażenia. W takich przypadkach konieczne jest badanie PCR.

Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW C, HCV) przeciwciała – przygotowanie do badania

Badanie na obecność przeciwciał anty-HCV nie wymaga specjalnego przygotowania. Nie jest konieczne bycie na czczo, choć zawsze zaleca się odpowiednie nawodnienie organizmu przed pobraniem krwi. Przed pobraniem należy poinformować personel medyczny o przyjmowanych lekach lub suplementach, które potencjalnie mogłyby wpłynąć na wynik.

Wirus zapalenia wątroby typu C (WZW C, HCV) przeciwciała – co może wpłynąć na wynik

Na wynik badania przeciwciał anty-HCV mogą wpłynąć następujące czynniki:

• Faza zakażenia: W początkowej fazie zakażenia (okienko serologiczne), zanim organizm wytworzy wykrywalne ilości przeciwciał, wynik może być fałszywie ujemny.
• Stan układu odpornościowego: U osób z obniżoną odpornością (np. w immunosupresji, zaawansowanym HIV, dializowanych) odpowiedź immunologiczna może być osłabiona, co skutkuje niewykrywalnymi poziomami przeciwciał, mimo obecności zakażenia.
• Błędy laboratoryjne: Rzadko, ale możliwe są błędy techniczne lub zanieczyszczenia próbek.
• Reakcje krzyżowe: W bardzo rzadkich przypadkach mogą wystąpić fałszywie dodatnie wyniki spowodowane reakcjami krzyżowymi z innymi przeciwciałami w organizmie, choć nowoczesne testy są wysoce specyficzne.

W przypadku wyniku dodatniego lub wątpliwości, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem oraz wykonanie badań potwierdzających, przede wszystkim metodą Real Time-PCR, która bezpośrednio wykrywa materiał genetyczny wirusa.