HIV test przesiewowy (przeciwciała przeciwko anty-HIV i antygen p24)

Test na HIV - wirus HIV test przesiewowy (p/c anty-HIV 1/2, antygen p24) (F91) - ALAB laboratoria: więcej informacji

Badanie na HIV w ALAB laboratoria to test przesiewowy IV generacji, który jednocześnie wykrywa antygen p24 wirusa HIV oraz przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi HIV typu 1 i 2 (anty-HIV-1/2). Antygen p24 to białko strukturalne wirusa, które pojawia się we krwi już po około 2 tygodniach od zakażenia, zanim organizm zacznie produkować wykrywalne przeciwciała. Przeciwciała anty-HIV są natomiast wytwarzane przez układ odpornościowy w odpowiedzi na obecność wirusa, zazwyczaj po 4-12 tygodniach od ekspozycji.

Zastosowanie testu IV generacji pozwala na skrócenie tzw. okienka serologicznego – okresu od momentu zakażenia do wytworzenia przez organizm wystarczającej ilości antygenów i przeciwciał, aby były one wykrywalne w badaniu. Według najnowszych rekomendacji, ujemny wynik testu przesiewowego IV generacji uzyskany po 6 tygodniach od ryzykownego kontaktu z wirusem pozwala na zakończenie diagnostyki w kierunku HIV.

Wirus HIV prowadzi do postępującego niszczenia układu odpornościowego, co bez leczenia może prowadzić do zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS). Zakażenie może przez wiele lat przebiegać bez charakterystycznych objawów, dlatego testy przesiewowe są tak istotne.

Do zakażenia wirusem HIV może dojść poprzez:

• kontakt z zakażoną krwią (np. przez wspólne używanie igieł, zakażone transfuzje, niesterylny sprzęt do tatuażu czy piercingu);
• stosunki seksualne (analne, waginalne, oralne) z osobą zakażoną;
• przekazanie wirusa z matki na dziecko w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią.

Test na HIV - wirus HIV test przesiewowy (p/c anty-HIV 1/2, antygen p24) (F91) - ALAB laboratoria: kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Wykonanie testu przesiewowego w kierunku HIV jest zalecane w wielu sytuacjach, zarówno w przypadku podejrzenia ekspozycji, jak i w ramach rutynowej profilaktyki. Wczesne wykrycie zakażenia jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu wirusa.

Test na HIV powinna wykonać każda osoba, która:

• Miała ryzykowne zachowania seksualne:
  • Miała kontakt seksualny z osobą zakażoną wirusem HIV.
  • Ma wielu partnerów/partnerek seksualnych.
  • Cierpi na choroby przenoszone drogą płciową (obecnie lub w przeszłości).
• Miała kontakt z krwią osoby zakażonej wirusem HIV:
  • Współużywała igieł lub strzykawek.
  • Wykonywała tatuaż lub piercing przy użyciu niesterylnego sprzętu.
  • Miała zawodową ekspozycję (np. zakłucie igłą w placówce medycznej – test należy wykonać natychmiast po zakłuciu, aby potwierdzić seronegatywność przed ekspozycją, a następnie powtórzyć w odpowiednim czasie).
• Planuje ciążę, jest w ciąży lub bezpośrednio po porodzie:
  • Każda kobieta w ciąży, a także jej partner.
  • Noworodki matek, które nie przeszły testów ani w ciąży, ani po porodzie.
• Przejawia specyficzne objawy kliniczne lub cierpi na określone schorzenia, zwłaszcza gdy przebieg choroby jest nietypowy, niepoddający się leczeniu lub nawracający. Mogą to być np. (wybrane przykłady):
  • Choroby ginekologiczne: nawracająca drożdżyca pochwy, inwazyjny lub nieinwazyjny rak szyjki macicy, zakażenie HPV związane z kontaktami seksualnymi.
  • Schorzenia dermatologiczne: łojotokowe zapalenie skóry, nawracająca drożdżyca jamy ustnej, półpasiec, mięsak Kaposiego, nawracające opryszczki.
  • Choroby wewnętrzne: gorączka lub utrata masy ciała o niejasnej etiologii, przewlekła biegunka, nawracające zapalenia płuc, powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatie).
  • Choroby zakaźne: gruźlica, wirusowe zapalenia wątroby (HCV, HBV, HAV).
  • Choroby neurologiczne: pojedyncze ropnie mózgu, encefalopatia o niejasnej etiologii, postępujące otępienie.
  • Choroby nowotworowe: chłoniaki nieziarnicze, rak płuc, ziarnica złośliwa.

Badanie powinno być wykonane najwcześniej po 2 tygodniach od momentu ryzykownej sytuacji. Dla wiarygodnego wyniku ujemnego i zakończenia diagnostyki, zaleca się wykonanie testu przesiewowego IV generacji po upływie co najmniej 6 tygodni od ostatniej potencjalnej ekspozycji.

Test na HIV - wirus HIV test przesiewowy (p/c anty-HIV 1/2, antygen p24) (F91) - ALAB laboratoria: interpretacja wyników i normy

Wyniki testu przesiewowego na HIV są zazwyczaj przedstawiane jako "ujemny" (negatywny) lub "reaktywny" (dodatni).

• Wynik ujemny: Oznacza, że nie wykryto antygenu p24 ani przeciwciał anty-HIV w próbce krwi. Jeżeli badanie zostało wykonane po upływie co najmniej 6 tygodni od ryzykownej sytuacji (poza okienkiem serologicznym), wynik ujemny najprawdopodobniej oznacza brak zakażenia.
• Wynik reaktywny (dodatni): Oznacza, że wykryto obecność antygenu p24 lub przeciwciał anty-HIV w próbce. Wynik reaktywny nie jest równoznaczny z potwierdzonym zakażeniem HIV. Jest to sygnał do dalszej, pogłębionej diagnostyki. Każdy reaktywny wynik testu przesiewowego musi zostać potwierdzony badaniami weryfikacyjnymi, takimi jak testy molekularne (NAAT) lub testy potwierdzające (np. Western Blot, LIA), które są bardziej specyficzne. Dopiero wynik dodatni w teście potwierdzającym jest podstawą do rozpoznania zakażenia HIV.

Należy pamiętać, że dla testu przesiewowego na HIV nie ma liczbowych "norm" w typowym rozumieniu. Wynik jest jakościowy – wskazuje na obecność lub brak wykrywalnych markerów wirusa.

Test na HIV - wirus HIV test przesiewowy (p/c anty-HIV 1/2, antygen p24) (F91) - ALAB laboratoria: co może wpłynąć na wynik i możliwe przyczyny odchyleń

Na wynik testu przesiewowego na HIV mogą wpływać różne czynniki, prowadząc do wyników fałszywie ujemnych lub fałszywie dodatnich.

Możliwe przyczyny wyniku fałszywie ujemnego (oznaczającego brak zakażenia, mimo że wirus jest obecny):

• Okienko serologiczne: Najczęstsza przyczyna – wykonanie testu zbyt wcześnie po zakażeniu, zanim organizm zdążył wytworzyć wykrywalne ilości antygenu p24 lub przeciwciał. Dlatego tak ważne jest zachowanie rekomendowanego czasu (minimum 6 tygodni po ekspozycji) dla wiarygodnego wyniku ujemnego.
• Niedobory odporności: W ciężkich stanach niedoboru odporności (np. zaawansowane AIDS lub inne schorzenia osłabiające układ immunologiczny) organizm może nie być w stanie wytworzyć wystarczającej ilości przeciwciał.
• Hipo- lub agammaglobulinemia: Stany, w których występuje niedobór lub brak immunoglobulin (przeciwciał) w organizmie.
• Nieprawidłowe wykonanie testu: Dotyczy to zwłaszcza testów domowych lub szybkich testów diagnostycznych wykonywanych poza warunkami laboratoryjnymi, jeśli nie przestrzegano instrukcji producenta.

Możliwe przyczyny wyniku fałszywie dodatniego (oznaczającego zakażenie, mimo że wirus nie jest obecny):

• Obecność autoprzeciwciał: Niektóre choroby autoimmunologiczne mogą prowadzić do obecności autoprzeciwciał, które mogą reagować krzyżowo z odczynnikami testowymi.
• Ostre zakażenia innego pochodzenia: Na przykład zakażenia wirusem EBV (mononukleoza), HSV (opryszczka) lub krętkiem bladym (czynnik sprawczy kiły) mogą wpływać na wynik.
• Ciąża: Zmiany immunologiczne w organizmie kobiety w ciąży mogą niekiedy prowadzić do fałszywie dodatnich wyników.
• Szczepienia: Wykonane w ciągu miesiąca przed badaniem.
• Stan po przeszczepie narządów.
• Przetoczenie krwi lub immunoglobulin: Bardzo rzadko, ale może wpłynąć na wynik.

Dlatego każdy reaktywny wynik testu przesiewowego wymaga potwierdzenia w specjalistycznym laboratorium.

Test na HIV - wirus HIV test przesiewowy (p/c anty-HIV 1/2, antygen p24) (F91) - ALAB laboratoria: przygotowanie do badania

Badanie przesiewowe na HIV (przeciwciała anty-HIV 1/2, antygen p24) nie wymaga specjalnego przygotowania.

• Pobranie krwi: Badanie wykonuje się z próbki krwi żylnej, zazwyczaj z żyły w zgięciu łokciowym.
• Na czczo/po posiłku: Nie ma konieczności bycia na czczo przed badaniem. Można je wykonać o dowolnej porze dnia.
• Leki: Przyjmowane leki nie wpływają na wynik testu, chyba że prowadzą do wyżej wymienionych stanów (np. immunosupresji, która mogłaby wpłynąć na wytwarzanie przeciwciał).
• Ważność okienka serologicznego: Kluczowe jest, aby badanie zostało wykonane w odpowiednim czasie od potencjalnego zakażenia. Dla wiarygodnego wyniku ujemnego, zaleca się odczekać minimum 6 tygodni od ryzykownej ekspozycji. W przypadku wcześniejszego wykonania testu (np. po 2 tygodniach, gdy wykrywalny jest jedynie antygen p24), negatywny wynik nie wyklucza zakażenia, a badanie należy powtórzyć po upływie 6 tygodni.