Badanie stężenia kreatyniny w surowicy stanowi fundamentalny element diagnostyki czynności nerek. Jako produkt metabolizmu mięśniowego, kreatynina jest niemal całkowicie usuwana z organizmu przez nerki, dzięki czemu jej poziom we krwi odzwierciedla sprawność ich filtracji kłębuszkowej. Oznaczenie tego wskaźnika jest istotne dla wczesnego wykrywania nefropatii, monitorowania przebiegu chorób przewlekłych oraz oceny efektywności wdrożonego leczenia, w tym terapii nerkozastępczej.
Oczekiwanie na wynik
1 dzień roboczy
Pobierany materiał
Krew
Gdzie można wykonać
Przygotowanie
Kreatynina to organiczny związek chemiczny, będący końcowym produktem przemiany materii kreatyny, substancji kluczowej w dostarczaniu energii do mięśni. Wytwarzana jest głównie w mięśniach szkieletowych w wyniku rozpadu fosforanu kreatyny. Dzienne wytwarzanie kreatyniny zależy od masy mięśniowej – około 1-2% kreatyny mięśniowej jest degradowane do kreatyniny. Z tego powodu jej stężenie w surowicy zależy m.in. od całkowitej masy mięśniowej, płci (wyższe u mężczyzn) oraz diety (dieta bogata w mięso może podwyższać stężenie kreatyniny nawet o 30%).
Kreatynina jest w całości wydalana przez nerki poprzez filtrację kłębuszkową, dlatego jej stężenie w surowicy bezpośrednio odzwierciedla czynność wydzielniczą nerek. Oznaczenie jej poziomu pozwala ocenić tzw. przesączanie kłębuszkowe (GFR, ang. glomerular filtration rate) , które jest najważniejszym wskaźnikiem funkcji nerek. Najczęściej stosowaną metodą oceny GFR jest estymowana wartość (eGFR), obliczana przy użyciu wzorów matematycznych (np. CKD-EPI), uwzględniających stężenie kreatyniny, wiek, płeć i rasę pacjenta.
Badanie poziomu kreatyniny w surowicy jest zalecane w celu diagnostyki i monitorowania stanu nerek, zwłaszcza w przypadku podejrzenia ich dysfunkcji. Powinno być wykonane przez osoby:
Zaleca się, aby każda osoba, niezależnie od stanu zdrowia, przeprowadzała badanie stężenia kreatyniny profilaktycznie przynajmniej raz na kilka lat, aby monitorować funkcję nerek i wcześnie wykrywać ewentualne problemy.
Normy stężenia kreatyniny w surowicy mogą się różnić w zależności od laboratorium wykonującego badanie oraz od zastosowanej metody analitycznej. Istotne jest, aby interpretacja wyników odbywała się zawsze w kontekście indywidualnym, uwzględniając wiek, płeć, masę mięśniową, dietę oraz ogólny stan zdrowia pacjenta.
Ogólne informacje dotyczące norm:
Prawidłowy poziom kreatyniny u zdrowego człowieka jest wartością stosunkowo stałą, a wahania dobowe nie przekraczają 15%. Każde odchylenie od normy powinno być skonsultowane z lekarzem.
Badanie kreatyniny w surowicy zazwyczaj nie wymaga specjalnych przygotowań. Zaleca się jednak, aby na około 8-12 godzin przed pobraniem krwi unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz spożywania obfitych posiłków, szczególnie bogatych w białko. Jeśli badanie jest wykonywane wraz z innymi parametrami wymagającymi na czczo, należy zastosować się do zaleceń lekarza lub laboratorium w tym zakresie. W przypadku przyjmowania jakichkolwiek leków, należy poinformować o tym personel medyczny, ponieważ niektóre substancje mogą wpływać na wynik badania.
Na wynik badania kreatyniny w surowicy może wpływać wiele czynników, w tym:
Kreatynina to produkt uboczny metabolizmu kreatyny, substancji kluczowej dla dostarczania energii do mięśni. Jest ona w całości wydalana przez nerki, co czyni ją ważnym wskaźnikiem ich funkcji.