Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO)

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) – więcej informacji

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) to autoprzeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej – enzymowi kluczowemu w procesie syntezy hormonów tarczycy (tyroksyny T4 i trójjodotyroniny T3). Enzym ten katalizuje utlenianie jodu, jodowanie reszt tyrozynowych oraz sprzęganie jodotyrozyn, będąc niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. ATPO należą do immunoglobulin klasy G, a ich stężenie koreluje z rozległością nacieków limfocytarnych w gruczole tarczowym. Ich obecność świadczy o toczącym się procesie autoimmunizacyjnym, w którym kompleks immunologiczny antygen-przeciwciało inicjuje proces zapalny i działa cytotoksycznie na komórki pęcherzykowe tarczycy. Peroksydaza tarczycowa jest jednym z trzech głównych autoantygenów w chorobach tarczycy z autoagresji, co czyni ATPO najlepszym markerem serologicznym w diagnostyce tych schorzeń.

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Wskazania do oznaczenia poziomu przeciwciał ATPO są szerokie i obejmują:

• Diagnostykę chorób autoimmunologicznych tarczycy: Zarówno w przypadku niedoczynności (choroba Hashimoto), jak i nadczynności tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa), zwłaszcza przy wystąpieniu objawów takich jak zmęczenie, zmiany masy ciała, sucha skóra czy wypadanie włosów.
• Ocena ryzyka zaburzeń funkcji tarczycy u pacjentów z innymi chorobami autoimmunologicznymi: Takimi jak cukrzyca typu 1, niedokrwistość Addisona-Biermera, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń rumieniowaty układowy czy inne układowe choroby tkanki łącznej, ze względu na zwiększone ryzyko współwystępowania.
• Ocena autoimmunologicznych chorób tarczycy u osób z zespołami genetycznymi: Takimi jak zespół Downa, Turnera czy Klinefeltera.
• Ocena ryzyka zaburzeń czynności tarczycy przed włączeniem lub w trakcie leczenia niektórymi lekami: Takimi jak amiodaron, sole litu, interferon-α, inhibitory immunologicznych punktów kontrolnych.
• W przypadku niepokojących wyników wcześniejszych badań TSH, fT3 i fT4.
• U kobiet w ciąży lub planujących ciążę: Dodatnie ATPO w ciąży jest czynnikiem predykcyjnym dla obniżonego wskaźnika żywych urodzeń, zwiększonego ryzyka niedoczynności tarczycy u matki, poronień samoistnych i porodów przedwczesnych. U kobiet z podwyższonym ATPO w ciąży zaleca się monitorowanie poziomu TSH.
• Diagnostyka poporodowego zapalenia tarczycy.
• W diagnostyce problemów z płodnością i trudności z zajściem w ciążę.

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) – normy

Normy dla przeciwciał ATPO są ustalane przez każde laboratorium indywidualnie i mogą się różnić, dlatego wyniki zawsze należy interpretować w odniesieniu do zakresu referencyjnego podanego na wydruku laboratoryjnym. Zazwyczaj prawidłowe wartości oznaczają brak wykrywalnych przeciwciał lub ich bardzo niski poziom. Wysoka wartość referencyjna zwykle oznacza wynik negatywny (brak przeciwciał). Wyniki zawsze powinny być interpretowane w kontekście klinicznym pacjenta. Wartości referencyjne mogą różnić się dla poszczególnych grup, np. dla kobiet w ciąży, co podkreśla konieczność konsultacji wyniku z lekarzem.

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Podwyższony poziom przeciwciał ATPO:
Podwyższone stężenie przeciwciał ATPO jest silnym wskaźnikiem toczącego się procesu autoimmunizacyjnego tarczycy. Najczęściej świadczy o:

• Chorobie Hashimoto: Wykrywane u około 95% pacjentów z przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy.
• Chorobie Gravesa-Basedowa: Stwierdzane u 60-80% pacjentów z nadczynnością tarczycy.
• Poporodowym zapaleniu tarczycy.
• Innych chorobach autoimmunizacyjnych: Takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Addisona, cukrzyca typu 1.
• Podwyższone ATPO przy prawidłowym TSH: Może wskazywać na wczesne stadium autoimmunologicznej choroby tarczycy lub być obserwowane u osób zdrowych, zwłaszcza u kobiet (najczęściej między 40. a 69. rokiem życia). Obecność ATPO zwiększa ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy w ciągu 20 lat. Mogą być również obecne w 10-20% przypadków nieautoimmunologicznych chorób tarczycy.

Obniżony poziom przeciwciał ATPO:
Niski lub zerowy poziom przeciwciał ATPO jest zazwyczaj uznawany za normę i nie wskazuje na istnienie autoimmunologicznej choroby tarczycy. Jeśli jednak występują objawy sugerujące problemy z tarczycą, lekarz może zlecić dodatkowe badania, aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny dolegliwości.

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) – przygotowanie do badania

Badanie przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) polega na pobraniu próbki krwi żylnej, zazwyczaj z żyły w zgięciu łokciowym. Badanie to nie wymaga specjalnych przygotowań – pacjent nie musi być na czczo. Jednakże, aby zapewnić największą precyzję wyników, zaleca się, aby unikać intensywnego wysiłku fizycznego przed pobraniem krwi. Warto również poinformować personel medyczny o wszelkich zażywanych lekach i suplementach.

Przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (ATPO) – co może wpłynąć na wynik?

Na wynik badania przeciwciał ATPO mogą wpływać różne czynniki kliniczne, takie jak:

• Obecność innych chorób autoimmunologicznych: Wzrost poziomu ATPO może być obserwowany u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, cukrzycą typu 1, chorobą Addisona czy innymi schorzeniami z autoagresji.
• Stosowanie niektórych leków: M.in. amiodaronu, soli litu, interferonu-α, czy inhibitorów immunologicznych punktów kontrolnych, które mogą wpływać na funkcjonowanie tarczycy i aktywować procesy autoimmunologiczne.
• Ciąża: Obecność autoprzeciwciał we wczesnej ciąży jest powiązana z wysokim ryzykiem wystąpienia bezobjawowej poporodowej niedoczynności tarczycy.
• Wiek i płeć: Częściej stwierdza się je u kobiet, zwłaszcza między 40. a 69. rokiem życia.

Wynik badania zawsze powinien być interpretowany przez lekarza w kontekście pełnego obrazu klinicznego pacjenta, jego historii chorobowej oraz wyników innych badań diagnostycznych tarczycy (TSH, fT3, fT4).