Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb)

Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb) – więcej informacji

Przeciwciała przeciwko receptorowi hormonu tyreotropowego (TSH), znane jako TRAb (Thyroid-Stimulating Hormone Receptor Antibodies), odgrywają zasadniczą rolę w patogenezie autoimmunologicznych chorób tarczycy. Są to autoprzeciwciała, które błędnie rozpoznają i atakują receptory TSH, znajdujące się na powierzchni komórek tarczycy (tyreocytów). Połączenie hormonu TSH z receptorem aktywuje procesy odpowiedzialne za produkcję hormonów tarczycy, wychwyt jodu i wzrost gruczołu.

TRAb można podzielić na trzy główne typy:

• Przeciwciała stymulujące (TSAb – thyroid stimulating antibodies): Pobudzają receptor TSH, co prowadzi do ciągłej stymulacji tarczycy niezależnie od potrzeb organizmu. Skutkuje to nadmierną produkcją hormonów tarczycy i objawami nadczynności, charakterystycznymi dla choroby Gravesa-Basedowa. TSAb nie podlegają mechanizmom ujemnego sprzężenia zwrotnego, co potęguje objawy tyreotoksykozy.
• Przeciwciała hamujące (TBAb – thyroid blocking antibodies): Blokują receptor TSH, uniemożliwiając hormonom tarczycy prawidłowe funkcjonowanie lub hamując ich produkcję. Może to prowadzić do niedoczynności tarczycy.
• Przeciwciała obojętne: Ich funkcja kliniczna nie jest obecnie w pełni poznana.

W kontekście choroby Gravesa-Basedowa, to przeciwciała stymulujące są dominujące i odpowiadają za większość objawów, w tym za wytrzeszcz gałek ocznych (orbitopatię tarczycową). Choroba Gravesa-Basedowa jest schorzeniem autoimmunologicznym, które może być niestabilne i w nieleczonej postaci stanowić zagrożenie życia. Badanie TRAb jest wysoce czułe i swoiste dla tej choroby.

Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb) – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie TRAb jest zalecane w wielu sytuacjach klinicznych, szczególnie w diagnostyce i monitorowaniu chorób tarczycy. Wskazania obejmują:

• Ustalenie przyczyn nadczynności tarczycy: Pomaga odróżnić chorobę Gravesa-Basedowa od innych przyczyn nadczynności.
• Diagnostyka różnicowa nadczynności tarczycy: Szczególnie w trudnych przypadkach, np. w różnicowaniu choroby Gravesa-Basedowa z wolem guzowatym, bezobjawowym zapaleniem tarczycy, czy poporodowym zapaleniem tarczycy.
• Diagnostyka tyreotoksykozy ciążowej: Odróżnienie jej od rozwijającej się lub nawracającej w pierwszym trymestrze ciąży choroby Gravesa-Basedowa.
• Ocena ryzyka u kobiet w ciąży: U ciężarnych z przebytą lub obecną autoimmunologiczną chorobą tarczycy, badanie TRAb wykonuje się na początku i pod koniec ciąży, aby ocenić ryzyko rozwoju nadczynności lub niedoczynności tarczycy u płodu i noworodka, z uwagi na zdolność przeciwciał do przenikania przez łożysko.
• Diagnostyka wrodzonych zaburzeń czynności tarczycy u noworodków.
• Rozpoznanie choroby Gravesa-Basedowa: U pacjentów z prawidłową funkcją tarczycy (eutyreozą), ale z objawami pozatarczycowymi, takimi jak oftalmopatia endokrynna (wytrzeszcz), obrzęk przedgoleniowy czy akropachia tarczycowa (niebolesne obrzęki palców dłoni i stóp).
• Monitorowanie leczenia autoimmunologicznej nadczynności tarczycy: Obserwacja spadku poziomu TRAb w trakcie terapii lekami tyreostatycznymi świadczy o skuteczności leczenia.

Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb) – normy

Normy dla przeciwciał TRAb mogą różnić się w zależności od laboratorium i zastosowanej metody badawczej. Zazwyczaj wartości referencyjne są podawane w jednostkach międzynarodowych na litr (IU/L) lub w procentach (%). Wyniki zawsze należy interpretować w odniesieniu do zakresów referencyjnych podanych na wyniku badania oraz w kontekście objawów klinicznych i historii medycznej pacjenta. Decyzję o dalszym postępowaniu zawsze powinien podejmować lekarz endokrynolog.

Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb) – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Podwyższony poziom TRAb:

• Choroba Gravesa-Basedowa: Jest to najczęstsza i najbardziej swoista przyczyna podwyższonego poziomu TRAb. Wysokie miano przeciwciał, zwłaszcza stymulujących (TSAb), świadczy o aktywnym procesie autoimmunologicznym i prowadzi do nadczynności tarczycy. Może również towarzyszyć oftalmopatia tarczycowa. Wysokie miano TRAb na początku choroby wskazuje na jej większą agresywność i potrzebę intensywniejszego monitorowania.
• Wrodzone zaburzenia tarczycy u noworodków: Jeżeli matka cierpiała na chorobę Gravesa-Basedowa i miała wysokie miano TRAb w ciąży, przeciwciała te mogły przeniknąć przez łożysko, wywołując u noworodka przejściową nadczynność lub niedoczynności tarczycy.
• Rzadko – inne choroby autoimmunologiczne: Chociaż rzadko, podwyższone TRAb mogą być obecne w innych autoimmunologicznych schorzeniach tarczycy, choć w niższych mianach niż w chorobie Gravesa-Basedowa.

Obniżony lub prawidłowy poziom TRAb:

• Brak choroby Gravesa-Basedowa: Wynik w normie wyklucza chorobę Gravesa-Basedowa jako przyczynę zaburzeń tarczycy.
• Skuteczne leczenie choroby Gravesa-Basedowa: Poziom TRAb obniża się w wyniku skutecznej farmakoterapii (lekami tyreostatycznymi), terapii jodem radioaktywnym lub po chirurgicznym usunięciu tarczycy. Stabilne, niskie poziomy TRAb po leczeniu wskazują na remisję choroby i zmniejszają ryzyko nawrotu.

Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb) – przygotowanie do badania

Badanie poziomu przeciwciał TRAb nie wymaga specjalnego przygotowania. Zazwyczaj nie ma potrzeby bycia na czczo, co oznacza, że pacjent może spożyć posiłek przed pobraniem krwi. Warto jednak poinformować lekarza lub personel laboratorium o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach oraz ewentualnych chorobach przewlekłych, ponieważ mogą one mieć znaczenie w interpretacji wyników.

Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH (TRAb) – co może wpłynąć na wynik

Na poziom TRAb i jego interpretację mogą wpływać następujące czynniki:

• Aktywność choroby Gravesa-Basedowa: Im bardziej aktywna choroba, tym wyższe miano przeciwciał.
• Faza leczenia: Poziom TRAb obniża się w trakcie skutecznego leczenia farmakologicznego, po terapii jodem radioaktywnym (choć może być przejściowy wzrost, a następnie spadek) lub po operacji usunięcia tarczycy (poziom spada szybko).
• Ciąża: U kobiet ciężarnych, poziomy TRAb są monitorowane, ponieważ mogą wpływać na czynność tarczycy u płodu i noworodka.
• Palenie tytoniu: W przypadku choroby Gravesa-Basedowa, palenie tytoniu (również bierne) jest czynnikiem wysoce niekorzystnym, zwiększającym ryzyko rozwoju i nasilenia objawów okulistycznych (wytrzeszczu). Chociaż nie wpływa bezpośrednio na wynik badania w sensie zafałszowania, to pogarsza przebieg choroby, co może być pośrednio odzwierciedlone w utrzymującym się wysokim mianie TRAb pomimo leczenia.
• Inne choroby autoimmunologiczne: W rzadkich przypadkach, współistniejące choroby autoimmunologiczne mogą wpływać na obraz kliniczny, ale TRAb pozostają najbardziej specyficznym markerem choroby Gravesa-Basedowa.