Selen (O31)

Selen jest jednym w ważniejszych mikropierwiastków w organizmie człowieka. Jego rola biologiczna polega przede wszystkim na udziale w systemie antyoksydacyjnym oraz prawidłowej syntezie niektórych hormonów – w tym syntezie, aktywacji i metabolizmie hormonów tarczycy oraz w metabolizmie testosteronu. Ponadto selen odgrywa rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, jest składnikiem ponad 20 enzymów.

Niedobór selenu związany jest z jego niedoborem w diecie, determinowany małą zawartością tego pierwiastka w środowisku naturalnym, przede wszystkim w glebie. Mała podaż selenu z dietą i obniżenie jego stężenia w organizmie człowieka wiąże się z ryzykiem rozwoju chorób cywilizacyjnych, takich jak: choroba niedokrwienna serca, cukrzyca, udar mózgu, niektóre nowotwory. Jest również niekorzystna dla osób cierpiących na choroby tarczycy. Selen jest ważnym elementem w metabolizmie testosteronu, badania populacyjne mężczyzn z obniżoną płodnością, wskazują, iż jego niedobór może być czynnikiem zmniejszającym możliwości reprodukcyjne.

Z tego powodu wiele osób suplementuje selen, jednak należy podkreślić, iż nadmierna jego podaż lub nadmierna suplementacja może być przyczyną wystąpienia selenozy – zatrucia tym pierwiastkiem. Selen jest bowiem mikroelementem o niskim indeksie terapeutycznym, co oznacza iż różnica pomiędzy dawką zalecaną a toksyczną jest niewielka i łatwo go przedawkować.

Objawy selenozy – zatrucia selenem obejmują:

• objawy ze strony przewodu pokarmowego: biegunki, mdłości;
• zmęczenie, apatia;
• wypadanie włosów, łysienie (zamiana siarki na selen w keratynie);
• kruchość, łamliwość oraz odbarwienia paznokci;
• bóle stawów.

Miarą pokrycia zapotrzebowania organizmu na selen jest stężenie selenu w surowicy. Dlatego badanie selenu zawsze powinno być wykonywane przed planowaną suplementacją oraz w celu jej monitorowania.

Selen – kto i kiedy powinien wykonać badanie selenu?

Badanie poziomu selenu we krwi jest rekomendowane:

• zawsze przed suplementacją oraz w celu monitorowania jej efektywności i bezpieczeństwa
• stany chorobowe, w których niedobór selenu może być istotny: choroby tarczycy (choroba Hashimoto, niedoczynność tarczycy), depresja, choroba niedokrwienna serca, osłabiona odporność, RZS, cukrzyca;
• objawy, które mogą być wynikiem zaburzenia poziomu selenu: wypadanie włosów, łamliwość paznokci, stany zapalne skóry;
• niepłodność – zwłaszcza u mężczyzn;
• choroby spowodowane niedoborem selenu - choroba Keshan i choroba Kashin-Beck.