Selen

Selen – więcej informacji

Selen jest pierwiastkiem śladowym o fundamentalnym znaczeniu biologicznym. Pełni kluczową rolę w systemie antyoksydacyjnym organizmu, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym. Jest niezbędny do prawidłowej syntezy, aktywacji i metabolizmu hormonów tarczycy, a także uczestniczy w metabolizmie testosteronu. Odgrywa również istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, wchodząc w skład ponad 20 enzymów. Monitorowanie poziomu selenu jest kluczowe, ponieważ zarówno jego niedobór, jak i nadmiar, mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Selen – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie poziomu selenu we krwi jest zalecane w wielu sytuacjach, szczególnie:

• Zawsze przed planowaną suplementacją selenem oraz w celu monitorowania jej efektywności i bezpieczeństwa, ze względu na wąski indeks terapeutyczny selenu.
• W przypadku chorób i stanów, w których niedobór selenu może mieć znaczenie:
  • Choroby tarczycy (zwłaszcza choroba Hashimoto, niedoczynność tarczycy).
  • Osłabiona odporność, nawracające infekcje.
  • Choroba niedokrwienna serca, cukrzyca, udar mózgu.
  • Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
  • Depresja.
• Przy wystąpieniu objawów mogących wskazywać na zaburzenia poziomu selenu, takich jak:
  • Wypadanie włosów, łysienie.
  • Kruchość, łamliwość oraz odbarwienia paznokci.
  • Stany zapalne skóry.
  • Bóle stawów.
• W diagnostyce niepłodności, zwłaszcza u mężczyzn, gdzie odpowiedni poziom selenu wpływa na jakość nasienia i ruchliwość plemników.
• W podejrzeniu chorób spowodowanych niedoborem selenu, takich jak choroba Keshan i choroba Kashin-Beck.

Selen – normy

Prawidłowy poziom selenu w surowicy krwi jest istotny dla zachowania zdrowia. Wartości referencyjne selenu mogą różnić się w zależności od laboratorium oraz wieku pacjenta. Szczegółowe zakresy referencyjne dla badania Selen (O31) zostaną podane na wyniku badania. Interpretacja wyników powinna zawsze odbywać się w konsultacji z lekarzem, który uwzględni stan zdrowia pacjenta oraz ewentualną suplementację.

Selen – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Zarówno niedobór, jak i nadmiar selenu, mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne.

Niedobór selenu

Jest najczęściej związany z niską podażą tego pierwiastka w diecie, wynikającą z jego małej zawartości w środowisku naturalnym, zwłaszcza w glebie. Niski poziom selenu w organizmie zwiększa ryzyko rozwoju:

• Chorób cywilizacyjnych, takich jak: choroba niedokrwienna serca, cukrzyca, udar mózgu, niektóre nowotwory.
• Chorób tarczycy.
• Osłabionej odporności.
• Obniżonej płodności, szczególnie u mężczyzn (wpływ na jakość nasienia).
• Specyficznych chorób endemicznych, jak choroba Keshan i choroba Kashin-Beck.

Nadmiar selenu (selenoza)

Selen charakteryzuje się niskim indeksem terapeutycznym, co oznacza, że różnica między dawką zalecaną a toksyczną jest niewielka. Nadmierna podaż, najczęściej wynikająca z niekontrolowanej suplementacji, może prowadzić do zatrucia selenem, czyli selenozy. Objawy selenozy mogą obejmować:

• Objawy ze strony przewodu pokarmowego: biegunki, mdłości, czosnkowy oddech.
• Zmęczenie, apatia.
• Wypadanie włosów, łysienie (spowodowane zastąpieniem siarki selenem w keratynie).
• Kruchość, łamliwość oraz odbarwienia paznokci.
• Bóle stawów.
• W niektórych przypadkach nadmiar selenu może przyczyniać się do rozwoju cukrzycy typu 2.

Selen – przygotowanie do badania

Badanie poziomu selenu (O31) wykonywane jest na podstawie próbki krwi (surowicy). Zazwyczaj nie wymaga specjalnych przygotowań, takich jak bycie na czczo. Warto jednak poinformować lekarza lub personel laboratorium o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach diety oraz witaminach, aby mogły być one uwzględnione przy interpretacji wyniku.

Selen – co może wpłynąć na wynik?

Na poziom selenu w organizmie, a tym samym na wynik badania, mogą wpływać przede wszystkim:

• Suplementacja selenem: Jest to najczęstsza przyczyna podwyższonych poziomów selenu. Niekontrolowana suplementacja może prowadzić do nadmiaru.
• Dieta: Niedostateczna podaż selenu z pożywieniem, często związana z niską zawartością tego pierwiastka w glebie na danym obszarze, może prowadzić do niedoborów.
• Choroby: Niektóre schorzenia mogą wpływać na wchłanianie lub metabolizm selenu.
• Inne materiały do badania: Chociaż podstawowe badanie to poziom w surowicy, warto pamiętać, że np. w przypadku badania selenu z włosów, na wynik mogą wpłynąć farbowanie włosów czy stosowanie niektórych szamponów i odżywek (np. przeciwłupieżowych, zawierających selen).