Wolna triójdotyronina (FT3)

Wolna triójdotyronina (FT3) – więcej informacji

Wolna trójjodotyronina (fT3) to niezwiązana z białkami, aktywna forma trójjodotyroniny (T3) – jednego z najważniejszych hormonów produkowanych przez tarczycę. W 80% T3 powstaje w tkankach obwodowych z tyroksyny (T4), a jedynie w 20% jest wytwarzana bezpośrednio przez tarczycę. To właśnie wolna frakcja fT3 wykazuje aktywność biologiczną w stosunku do komórek docelowych, wpływając na regulację metabolizmu, produkcję ciepła, wzrost i rozwój. Poziom fT3 lepiej odzwierciedla rzeczywisty stan metaboliczny organizmu niż poziom całkowitej T3, ponieważ na stężenie całkowitej T3 mogą wpływać białka transportujące, których poziom zmienia się w różnych stanach fizjologicznych i chorobowych, a także pod wpływem niektórych leków.

Wolna triójdotyronina (FT3) – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie poziomu wolnej trójjodotyroniny (fT3) wykonuje się najczęściej razem z oznaczeniami fT4 oraz TSH w celu kompleksowej oceny funkcji tarczycy i rozpoznania nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Oznaczenie fT3 jest szczególnie przydatne w następujących sytuacjach klinicznych:

• Choroba Gravesa-Basedowa: W tej chorobie autoimmunologicznej często dochodzi do większego wzrostu T3 niż T4. Wysokie stężenie T3 może zapowiadać brak remisji po leczeniu tyreostatycznym, a także stanowić czynnik ryzyka orbitopatii po terapii jodem promieniotwórczym.
• Poporodowa nadczynność tarczycy: Badanie fT3 pomaga w różnicowaniu pomiędzy poporodowym zapaleniem tarczycy (gdzie zazwyczaj rośnie głównie fT4) a chorobą Gravesa-Basedowa (gdzie dominuje wzrost fT3).
• Wole guzkowe nadczynne: Szczególnie u pacjentów z terenów z niedoborem jodu.
• Nadczynność tarczycy indukowana amiodaronem: Rozpoznanie opiera się na podwyższonym lub prawidłowym (ale w górnych granicach wartości referencyjnych) stężeniu fT3 przy obniżonym poziomie TSH.
• Podejrzenie zespołu niskiej T3 (zespół eutyreozy chorobowej): Stan ten, często występujący w przebiegu ciężkich schorzeń pozatarczycowych, głodzenia czy po zastosowaniu niektórych leków, charakteryzuje się obniżonym T3 przy prawidłowym TSH, często z podwyższonym rT3.

Wolna triójdotyronina (FT3) – normy

Normy dla wolnej trójjodotyroniny (fT3) mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium wykonującego badanie. Zawsze należy interpretować wyniki w kontekście zakresów referencyjnych podanych na wydruku laboratoryjnym. Interpretacja wyników powinna być zawsze dokonana przez lekarza, który weźmie pod uwagę całościowy obraz kliniczny pacjenta, objawy, historię choroby oraz wyniki innych badań hormonów tarczycy (TSH, fT4).

Wolna triójdotyronina (FT3) – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Podwyższony poziom fT3 może wskazywać na:

• Nadczynność tarczycy: Choroba, w której tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów, przyspieszając metabolizm.
• T3-tyreotoksykoza: Rzadka forma nadczynności tarczycy, gdzie podwyższony jest głównie poziom T3.
• Choroba Gravesa-Basedowa: Autoimmunologiczna choroba tarczycy, często prowadząca do nadczynności.
• Nadczynne wole guzkowe.
• Nadczynność tarczycy indukowana amiodaronem.

Obniżony poziom fT3 może wskazywać na:

• Niedoczynność tarczycy: Stan, w którym tarczyca produkuje za mało hormonów, spowalniając metabolizm.
• Zespół niskiej T3 (zespół eutyreozy chorobowej): Występuje w przebiegu poważnych chorób pozatarczycowych, długotrwałego głodzenia, czy po zastosowaniu niektórych leków (np. beta-blokery, kortykosteroidy). W tym zespole poziom TSH może być prawidłowy, a spadek T3 jest mechanizmem adaptacyjnym organizmu mającym na celu oszczędzanie energii. Często towarzyszy mu podwyższony poziom odwrotnej trójjodotyroniny (rT3).

Wolna triójdotyronina (FT3) – przygotowanie do badania

Badanie wolnej trójjodotyroniny (fT3) nie wymaga specjalnego przygotowania, w tym pozostawania na czczo. Krew pobierana jest zazwyczaj rano, ale nie jest to bezwzględnym wymogiem.

Ważne uwagi:

• Leki: Pacjenci stosujący preparaty lewotyroksyny (np. Euthyrox, Letrox) powinni przyjąć dawkę leku po badaniu krwi.
• Konsultacja z lekarzem: Zawsze należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wyniki badania.

Wolna triójdotyronina (FT3) – co może wpłynąć na wynik?

Na poziom wolnej trójjodotyroniny (fT3) mogą wpływać różne czynniki, w tym:

• Leki: Niektóre leki, takie jak beta-blokery, kortykosteroidy, leki przeciwarytmiczne (np. amiodaron), estrogeny, fenytoina czy salicylany, mogą wpływać na metabolizm hormonów tarczycy lub ich wiązanie z białkami.
• Stany fizjologiczne: Ciąża, ostry stres, urazy czy infekcje mogą zmieniać poziomy hormonów tarczycy, w tym fT3, często prowadząc do adaptacyjnych zmian w proporcjach T3 i rT3.
• Choroby pozatarczycowe: Ciężkie, przewlekłe choroby, stany zapalne, niewydolność nerek lub wątroby mogą prowadzić do zespołu niskiej T3.
• Dieta: Długotrwałe głodzenie lub bardzo restrykcyjne diety mogą obniżać poziom fT3.
• Suplementy: Niekontrolowane suplementowanie jodu lub biotyny (szczególnie w wysokich dawkach) może interferować z wynikami badań laboratoryjnych tarczycy.

Wolna triójdotyronina (FT3) – FAQ

Czym jest wolna trójjodotyronina (fT3)?

Wolna trójjodotyronina (fT3) to biologicznie aktywna forma hormonu tarczycy T3, która krąży we krwi w postaci niezwiązanej z białkami transportującymi. Jest odpowiedzialna za regulację wielu procesów metabolicznych w organizmie.

Dlaczego bada się fT3, a nie tylko całkowitą T3?

Badanie fT3 jest preferowane, ponieważ mierzy aktywną frakcję hormonu. Całkowita T3 może być myląca, gdyż jej poziom zależy również od stężenia białek transportujących, które mogą zmieniać się pod wpływem różnych stanów fizjologicznych, chorób czy leków. FT3 daje dokładniejszy obraz funkcji tarczycy.

Kiedy należy wykonać badanie fT3?

Badanie fT3 jest zalecane w celu diagnostyki i monitorowania leczenia schorzeń tarczycy, zwłaszcza w przypadku podejrzenia nadczynności lub niedoczynności tarczycy, a także w celu różnicowania niektórych typów nadczynności (np. choroba Gravesa-Basedowa, nadczynność indukowana amiodaronem) oraz zespołu niskiej T3.

Czy do badania fT3 trzeba być na czczo?

Nie, badanie fT3 nie wymaga bycia na czczo. Ważne jest jednak, aby w przypadku przyjmowania lewotyroksyny, tabletkę przyjąć dopiero po pobraniu krwi.

Co oznaczają podwyższone lub obniżone wyniki fT3?

Podwyższony poziom fT3 najczęściej wskazuje na nadczynność tarczycy. Obniżony poziom fT3 może świadczyć o niedoczynności tarczycy lub zespole niskiej T3, często związanym z poważnymi chorobami pozatarczycowymi. Interpretacja wyników zawsze powinna być dokonana przez lekarza.

Dodatkowe przygotowanie