Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) jest zaburzeniem neurorozwojowym, które najczęściej kojarzy się z chłopcami w wieku szkolnym. Tymczasem coraz więcej badań i doświadczeń klinicznych pokazuje, że ADHD u kobiet i dziewczynek ma nieco inny przebieg, przez co często pozostaje niezdiagnozowane przez wiele lat. Jak rozpoznać objawy, jak przebiega diagnoza i leczenie ADHD u dorosłych kobiet i dziewcząt? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Spis treści:
- Objawy ADHD u kobiet i dziewczynek
- Jak rozpoznać ADHD u kobiet?
- ADHD u dziewczynek – jak przebiega?
- Diagnoza ADHD u kobiet
- Jak leczyć ADHD u dorosłych kobiet?
- Jaką rolę pełni macica u kobiety?
- ADHD u kobiet – podsumowanie
Objawy ADHD u kobiet i dziewczynek
ADHD u kobiet objawy mogą być mniej oczywiste niż u mężczyzn. Zamiast klasycznej nadruchliwości, kobiety częściej doświadczają problemów z koncentracją, chronicznego zmęczenia, impulsywności w emocjach oraz niskiej samooceny. Warto podkreślić, że objawy te mogą być przez lata maskowane przez mechanizmy kompensacyjne, takie jak perfekcjonizm czy nadmierna samokontrola.
Typowe objawy ADHD u kobiet:
- trudność z organizacją codziennych obowiązków,
- zapominanie o ważnych terminach i zadaniach,
- uczucie przytłoczenia przy prostych czynnościach,
- nadmierna emocjonalność (łatwe wybuchy złości, płaczliwość),
- impulsywne decyzje (zakupy, zmiany pracy, relacje),
- trudności w utrzymaniu uwagi podczas rozmów lub czytania,
- przewlekłe poczucie winy i niewystarczalności.
Objawy te często nasilają się w okresie dojrzewania, ciąży, połogu oraz menopauzy – co sugeruje, że hormony odgrywają istotną rolę w nasilaniu symptomów.
>> Przeczytaj także: Czym jest autyzm i jak go rozpoznać? Objawy autyzmu u dzieci i dorosłych
Jak rozpoznać ADHD u kobiet?
Rozpoznanie ADHD u dorosłych kobiet wymaga szczegółowej oceny klinicznej przez specjalistę, najczęściej psychiatrę i psychologa klinicznego. Proces diagnostyczny obejmuje:
- Wywiad kliniczny – historia życia, objawy w dzieciństwie, przebieg edukacji, relacje rodzinne i zawodowe.
- Kwestionariusze oceny ADHD, np. ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale).
- Ocena funkcjonowania w codziennym życiu – w pracy, domu, relacjach społecznych.
- Badania różnicujące – mające na celu wykluczenie innych zaburzeń psychicznych, np. depresji, zaburzeń lękowych czy osobowości.
Ważne jest również wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, które mogą pomóc wykluczyć inne przyczyny problemów z koncentracją i energią:
- Morfologia krwi – aby sprawdzić ewentualne występowanie anemii lub infekcje,
- Ocena funkcjonowania tarczycy (TSH, FT3, FT4) – niedoczynność lub nadczynność tarczycy może dawać objawy podobne do ADHD,
- Parametry wątrobowe (ALT, AST)
>> Przeczytaj też: ADHD u dorosłych: objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
ADHD u dziewczynek – jak przebiega?
W przypadku dziewczynek ADHD często ma bardziej „cichy” przebieg. Zamiast nadruchliwości i agresji, dominuje forma nieuwagi, czyli tzw. ADHD typu nieuważnego. Dziewczynki:
- często są zamyślone, „z głową w chmurach”,
- mają trudności z utrzymaniem koncentracji podczas lekcji,
- są zdezorganizowane, zapominają przyborów szkolnych,
- bywają nadmiernie gadatliwe i impulsywne emocjonalnie,
- miewają trudności w relacjach rówieśniczych (np. nadmierna wrażliwość na odrzucenie).
Z racji mniej widocznych objawów, dziewczynki z ADHD często są ignorowane przez system edukacyjny i rodziców, a problemy wychodzą na jaw dopiero w wieku nastoletnim lub dorosłym.
Diagnoza ADHD u kobiet
Diagnoza ADHD u kobiet bywa trudniejsza niż u mężczyzn. Często poprzedza ją długi proces leczenia innych zaburzeń, takich jak depresja, stany lękowe czy zaburzenia osobowości. Kluczowe w diagnozie jest prześledzenie objawów od dzieciństwa, nawet jeśli nie były wówczas formalnie rozpoznane.
Dobrą praktyką diagnostyczną jest:
- konsultacja z rodzicami (jeśli to możliwe) w celu uzyskania informacji o dzieciństwie,
- analiza ocen szkolnych i zachowań z przeszłości,
- wykluczenie wpływu innych czynników somatycznych (np. niedoczynność tarczycy, niedobory żelaza, problemy hormonalne).
Jak leczyć ADHD u dorosłych kobiet?
Leczenie ADHD u kobiet dorosłych powinno być zindywidualizowane i obejmować zarówno farmakoterapię, jak i psychoterapię.
Farmakoterapia
- Stymulanty (np. metylofenidat, amfetaminy) – zwiększają poziom dopaminy i noradrenaliny w mózgu.
- Leki niestymulujące (np. atomoksetyna) – stosowane, gdy stymulanty są przeciwwskazane.
- Leki wspomagające leczenie współwystępujących zaburzeń (np. SSRI przy depresji, leki przeciwlękowe).
Psychoterapia i inne formy wsparcia
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomoc w organizacji dnia, radzeniu sobie z emocjami i myślami automatycznymi.
- Coaching ADHD – nauka praktycznych strategii radzenia sobie w pracy i domu.
- Terapia grupowa – wsparcie emocjonalne i wymiana doświadczeń z innymi kobietami z ADHD.
- Włączenie diety i aktywności fizycznej – regularne posiłki, sen i ruch poprawiają funkcjonowanie poznawcze.
Jaką rolę pełni macica u kobiety?
Choć temat ten wydaje się niezwiązany z ADHD, warto przypomnieć, że macica odgrywa istotną rolę nie tylko w zakresie rozrodczości, ale także w równowadze hormonalnej organizmu. Wahania hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym, ciążą czy menopauzą mogą wpływać na intensywność objawów ADHD. Dlatego leczenie powinno uwzględniać cykl hormonalny kobiety oraz ewentualne zaburzenia endokrynologiczne.
>> Zobacz też: Macica – budowa, funkcje, umiejscowienie
ADHD u kobiet – podsumowanie
- ADHD u kobiet ma często inny przebieg niż u mężczyzn – mniej widoczna nadruchliwość, więcej objawów nieuwagi i emocjonalnych.
- Objawy mogą być mylone z depresją, wypaleniem czy zaburzeniami osobowości.
- ADHD u dziewczynek często pozostaje nierozpoznane, dopóki nie pojawią się trudności w szkole lub dorosłości.
- Diagnoza wymaga nie tylko wywiadu, ale także badań laboratoryjnych: morfologii krwi, hormonów tarczycy, funkcji wątroby.
- Skuteczne leczenie to połączenie farmakoterapii i psychoterapii.
- Hormony i cykl menstruacyjny mają wpływ na nasilenie objawów ADHD – warto wziąć to pod uwagę w terapii.
Bibliografia
- Skogli, E et al. (2013). ADHD in girls and boys—gender differences in co-existing symptoms and executive function measures. BMC Psychiatry.
- Young, S et al. (2020) Females with ADHD: An expert consensus statement taking a lifespan approach providing guidance for the identification and treatment of attention-deficit/ hyperactivity disorder in girls and women. BMC Psychiatry.
- Rucklidge JJ. (2010) Gender differences in attention-deficit/hyperactivity disorder. Psychiatr Clin North Am.
