Co jeść przy niskim poziomie cukru we krwi? Jak szybko podnieść cukier?

Niski poziom cukru we krwi, czyli hipoglikemia, może objawiać się nagłym osłabieniem, drżeniem rąk lub problemami z koncentracją. Choć często kojarzona jest z cukrzycą, może dotyczyć także osób zdrowych. Odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę zarówno w szybkim reagowaniu na spadki glukozy, jak i w ich zapobieganiu. Sprawdź, jak postępować, aby szybko i bezpiecznie podnieść cukier oraz jak świadomie zadbać o stabilny poziom glukozy na co dzień.

Spis treści:

1. Znaczenie glukozy dla organizmu człowieka
   • Czym jest niedocukrzenie?
   • Jakie są przyczyny niedocukrzenia?
   • Objawy niedocukrzenia organizmu
2. Zasady diety na niski cukier – najważniejsze zalecenia
3. Jak zapobiegać niskiemu poziomowi cukru po jedzeniu – jakich produktów unikać?
4. Jak podnieść cukier za pomocą zdrowych przekąsek?
5. Świadoma dieta na niski cukier zaczyna się od odpowiednich badań
6. Jaki jest cel kontrolowania niskiego poziomu cukru w orgazmie: co jeść, by utrzymać balans cukru?

Znaczenie glukozy dla organizmu człowieka

Glukoza to podstawowe i niezbędne paliwo dla każdej komórki naszego ciała, a w szczególności dla mózgu. Dostarczana z pożywieniem jest transportowana przez krew i dzięki insulinie wnika do tkanek, gdzie ulega „spaleniu”, dostarczając energii (ATP) niezbędnej do utrzymania ciepłoty ciała oraz pracy:

• mięśni,
• serca,
• układu nerwowego,
• wszystkich procesów życiowych.

Utrzymanie poziomu glukozy we krwi w bezpiecznym zakresie (norma na czczo: 70-99 mg/dL) jest zadaniem systemu hormonalnego, w którym kluczową rolę odgrywają insulina (obniżająca cukier) oraz glukagon, adrenalina i kortyzol (podwyższające go).

Czym jest niedocukrzenie?

Niedocukrzenie (hipoglikemia) to stan, w którym stężenie glukozy we krwi spada poniżej wartości uznawanych za prawidłowe, czyli poniżej 70 mg/dL (3,9 mmol/L). Dla osób z cukrzycą jest to wartość alarmowa. Dla osób bez cukrzycy objawy mogą pojawić się przy niższych wartościach. Hipoglikemia może pojawić się nagle i wymagać szybkiej reakcji żywieniowej i/lub modyfikacji dawki insuliny. Klasyfikuje się ją na:

• łagodną – gdy chory jest w stanie sam sobie pomóc,
• ciężką – wymagającą pomocy osób trzecich,
• nocną – występującą podczas snu.

>> Może Cię zainteresować: Im wcześniej, tym lepiej – jak nowoczesna diagnostyka i leki mogą zmienić przebieg cukrzycy

Jakie są przyczyny niedocukrzenia?

U osób z cukrzycą najczęstsze przyczyny to:

• zbyt duża dawka insuliny lub leków przeciwcukrzycowych,
• pominięcie lub opóźnienie posiłku po przyjęciu leku,
• zbyt intensywny wysiłek fizyczny bez odpowiedniej modyfikacji diety lub podania leku,
• spożycie alkoholu.

U osób bez rozpoznanej cukrzycy hipoglikemia może wynikać z:

• tzw. hipoglikemii reaktywnej (poposiłkowej),
• długotrwałego głodzenia,
• intensywnego, nieplanowanego wysiłku,
• chorób wątroby,
• chorób nerek,
• rzadkich nowotworów wydzielających insulinę (insulinoma).

>> Warto przeczytać również: Hipoglikemia reaktywna a dieta. Co jeść, a czego unikać?

Objawy niedocukrzenia organizmu

Objawy niedocukrzenia organizmu dzieli się na dwie grupy:

• związane z reakcją układu nerwowego na niedobór energii: ból głowy, zaburzenia koncentracji, senność, zaburzenia widzenia (np. podwójne), trudności w mówieniu, a w skrajnych przypadkach drgawki i utrata przytomności,
• związane z nadmiernym wyrzutem hormonów przeciwdziałających (głównie adrenaliny): silne uczucie głodu, nerwowość, niepokój, drżenie rąk, kołatanie serca, bladość skóry i pocenie się.

>> Zobacz też nasz artykuł: Nocne poty (pocenie się podczas snu) – najczęstsze przyczyny, diagnostyka

Zasady diety na niski cukier – najważniejsze zalecenia

Podstawą diety zapobiegającej hipoglikemii (zwłaszcza reaktywnej) jest regularność spożywania posiłków i ich odpowiednią komponowanie. Kluczowe jest spożywanie 4-6 posiłków, co około 3 godziny. Zapobiega to długim przerwom i gwałtownym spadkom glikemii.

Każdy posiłek powinien być prawidłowo zbilansowany i zawierać węglowodany złożone, produkty będące źródłem białka i zdrowe tłuszcze. Taka kombinacja spowalnia trawienie i wchłanianie glukozy, zapewniając jej stopniowe uwalnianie do krwi i stały poziom energii na dłużej.

>> Sprawdź: Jak obniżyć poziom cukru we krwi? Dieta cukrzycowa

Jak zapobiegać niskiemu poziomowi cukru po jedzeniu – jakich produktów unikać?

Aby uniknąć gwałtownego wzrostu, a następnie szybkiego spadku cukru, należy ograniczyć lub wyeliminować produkty o wysokim indeksie glikemicznym, zwłaszcza spożywane na pusty żołądek i przy braku ich połączenia z białkami i/lub z tłuszczami. Należą do nich:

• słodkie napoje gazowane,
• soki owocowe – nawet te bez dodatku cukru,
• słodycze,
• ciasta,
• białe pieczywo,
• drobne kasze, jak manna,
• białe makarony,
• płatki kukurydziane i słodzone,
• miód,
• dżemy,
• przetworzone przekąski,
• wyroby cukiernicze.

Należy również ostrożnie podchodzić do dużych ilości bardzo dojrzałych owoców (np. banany, winogrona) spożywanych w izolacji – dla gospodarki węglowodanowej korzystniej jest je zjeść w ramach zbilansowanego posiłku np. jogurt + banan + orzechy.

>> Ważne wskazówki znajdziesz w artykule: Dieta z niskim indeksem glikemicznym (IG). Dla kogo jest wskazana? Przykładowy jadłospis

Jak podnieść cukier za pomocą zdrowych przekąsek?

Jeśli już dojdzie do epizodu hipoglikemii z wyraźnymi objawami, konieczne jest szybkie dostarczenie łatwo przyswajalnych węglowodanów prostych – tzw. reguła 15/15. Polega ona na spożyciu 15 g szybko działających węglowodanów, np. 3-4 kostki cukru, 150 ml słodzonego napoju, łyżka miodu lub dżemu, a następnie odczekaniu 15 minut i ponownym zmierzeniu poziomu cukru. Jeśli jest nadal zbyt niski, procedurę powtarzamy.

Jednak kluczowym, drugim krokiem jest zjedzenie w ciągu godziny zbilansowanego posiłku, który ustabilizuje poziom cukru na dużej. Może to być np. kanapka z pełnoziarnistego pieczywa, wędliny z kurczaka i warzyw lub jogurt naturalny z garścią orzechów i owocami jagodowymi.

Świadoma dieta na niski cukier zaczyna się od odpowiednich badań

Nie każdy spadek energii i złe samopoczucie muszą oznaczać hipoglikemię, dlatego konieczne są:

• konsultacja z lekarzem,
• odpowiednia diagnostyka,
• postepowanie dietetyczne.

Podstawowym badaniem jest oznaczenie glukozy na czczo. W przypadku podejrzenia hipoglikemii reaktywnej wykonuje się test obciążenia glukozą (OGTT) z pomiarem glukozy i insuliny w kilku punktach czasowych, co pozwala zaobserwować nieprawidłowe reakcje organizmu.

Jaki jest cel kontrolowania niskiego poziomu cukru w orgazmie: co jeść, by utrzymać balans cukru?

Ostatecznym celem nie jest ciągłe „gaszenie pożarów” poprzez szybkie podnoszenie cukru, ale wypracowanie takich nawyków żywieniowych, które zapewnią jego stabilny poziom przez cały dzień i zmniejszą ryzyko niedocukrzenia. Kluczem jest odpowiednie komponowanie posiłków (węglowodany + białka i/lub tłuszcze), jak również przewaga produktów nieprzetworzonych:

• warzyw,
• pełnoziarnistych zbóż – kasze gruboziarniste, płatki owsiane górskie, pełnoziarniste makarony, komosa ryżowa,
• produktów będących źródłem białka – chude części mięsa, ryby, tofu, jaja, produkty mleczne, rośliny strączkowe,
• zdrowych tłuszczów – oleje roślinne, awokado, oliwki, orzechów i nasion.

Taki sposób odżywiania, w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną dostosowaną do możliwości i odpowiednią ilością snu będą korzystnie wpływać na gospodarkę węglowodanową.

Bibliografia

1. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2024. 
2. Hipoglikemia (niedocukrzenie) – objawy, przyczyny i leczenie, Medycyna Praktyczna, 2022.
3. Bell SJ, Forse RA. Nutritional management of hypoglycemia. Diabetes Educ. 1999 Jan-Feb;25(1):41-7.
4. Hall M, Walicka M, Panczyk M, Traczyk I. Assessing Long-Term Impact of Dietary Interventions on Occurrence of Symptoms Consistent with Hypoglycemia in Patients without Diabetes: A One-Year Follow-Up Study. Nutrients. 2022 Jan 24;14(3):497.