Obecność krwi w stolcu to objaw, który powinien zawsze skłonić do czujności, zwłaszcza gdy towarzyszy mu biegunka. Krwawa biegunka, czyli wydalanie wodnistych stolców z domieszką świeżej krwi, śluzu lub skrzepów, może świadczyć o infekcji przewodu pokarmowego, ale również o poważniejszych stanach zapalnych, chorobach naczyń lub powikłaniach układu pokarmowego. Szybka diagnostyka i właściwe postępowanie są kluczowe, aby uniknąć groźnych konsekwencji zdrowotnych.
W artykule omawiamy możliwe przyczyny biegunki z krwią, różnice w jej przebiegu u dorosłych, dzieci i kobiet ciężarnych, a także objawy towarzyszące, które mogą wskazywać na konieczność pilnej konsultacji lekarskiej. Przedstawiamy również metody diagnostyki, postępowania oraz najczęściej zadawane pytania związane z tym niepokojącym objawem.
Spis treści:
- Biegunka z krwią – przyczyny dolegliwości
- U kogo może pojawić się biegunka z krwią?
- Objawy towarzyszące krwawej biegunce
- Diagnostyka źródła krwawej biegunki
- Co robić, jeżeli zauważy się krwawą biegunkę?
- FAQ. Biegunka z krwią – często zadawane pytania
- Biegunka z krwią: podsumowanie informacji
Biegunka z krwią – przyczyny dolegliwości
Krwista biegunka może mieć różnorodne podłoże – od łagodnych zakażeń po choroby zagrażające życiu. Najczęstsze przyczyny to:
- zakażenia bakteryjne – Shigella, E. coli (szczególnie EHEC – enterokrwotoczna), Campylobacter, Salmonella czy Yersinia,
- zakażenia pasożytnicze np. np. pełzakowica (Entamoeba histolytica) lub balantidioza (Balantidium coli),
- choroby zapalne jelit (IBD) takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna,
- niedokrwienie jelit, szczególnie u osób starszych i z chorobami układu krążenia,
- nowotwory przewodu pokarmowego – zwłaszcza rak jelita grubego,
- antybiotykoterapia wywołująca rzekomobłoniaste zapalenie jelit (Clostridioides difficile).
| Warto wiedzieć: Niektóre szczepy bakterii wywołujące krwawą biegunkę potrafią wytwarzać toksyny niszczące naczynia włosowate w jelitach, prowadząc do wewnętrznego krwawienia – mimo że organizm nie ma kontaktu z „prawdziwym” urazem? |
Biegunka z krwią. Co oznacza krwista biegunka?
Obecność krwi w kale, szczególnie w postaci świeżej (jasnoczerwonej) domieszki, sugeruje uszkodzenie końcowego odcinka przewodu pokarmowego – najczęściej jelita grubego. Z kolei ciemna, smolista krew może pochodzić z górnego odcinka układu pokarmowego.
Krwawa biegunka jest zawsze objawem alarmującym, ponieważ świadczy o uszkodzeniu błony śluzowej jelit i może prowadzić do odwodnienia, anemii, a w ciężkich przypadkach do wstrząsu hipowolemicznego.
| Pamiętaj: Zgłoś się do lekarza, jeśli: >> biegunka z krwią trwa ponad 1 dzień, >> towarzyszy jej gorączka, osłabienie lub ból brzucha, >> pojawia się u dziecka, osoby starszej lub w ciąży, >> zauważysz śluz, ropę lub skrzepy w stolcu, >> występują objawy odwodnienia (suchość w ustach, spadek ciśnienia, ciemny mocz). |
U kogo może pojawić się biegunka z krwią?
Biegunka z krwią może wystąpić w każdej grupie wiekowej, choć czynniki ryzyka i konsekwencje kliniczne różnią się w zależności od wieku, stanu zdrowia i sytuacji fizjologicznej.
Krwawa biegunka u dorosłych
U dorosłych najczęściej występuje w przebiegu zakażeń jelitowych lub chorób zapalnych jelit. W starszym wieku częściej dochodzi do zaburzeń ukrwienia ściany jelita, zwłaszcza po intensywnym wysiłku lub odwodnieniu, co może prowadzić do zapalenia. Warto dodać iż u pacjentów po 50. roku życia krwawienie z przewodu pokarmowego wymaga również wykluczenia zmian nowotworowych.
>> Sprawdź: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity
Krwawa biegunka u dzieci
U dzieci główną przyczyną są zakażenia bakteryjne – Shigella, Salmonella czy EHEC. Krwista biegunka u dziecka wymaga pilnej konsultacji pediatrycznej, szczególnie jeśli pojawiają się objawy odwodnienia, gorączka czy spadek apetytu.
>> Przeczytaj: Biegunka u dzieci i niemowląt. Możliwe przyczyny, postępowanie, badania
Krwawa biegunka u kobiet ciężarnych
Ciąża sprzyja zmianom w układzie immunologicznym i przewodzie pokarmowym, co może zwiększać podatność na infekcje jelitowe. Każda biegunka z krwią w ciąży wymaga konsultacji lekarskiej – nie tylko z uwagi na zdrowie matki, ale także bezpieczeństwo płodu.
Objawy towarzyszące krwawej biegunce
Do objawów towarzyszących mogą należeć:
- gorączka i dreszcze,
- silne bóle brzucha, skurcze,
- nudności i wymioty,
- parcie na stolec,
- wzdęcia, burczenie w brzuchu,
- osłabienie, zawroty głowy,
- objawy odwodnienia: suchość w ustach, mała ilość moczu, zapadnięte oczy.
>> To może Cię zainteresować: Bulgotanie (przelewanie) w brzuchu i wodnista biegunka – przyczyny i zapobieganie
Diagnostyka źródła krwawej biegunki
Podstawą diagnostyki jest szczegółowy wywiad, badanie przedmiotowe oraz badania laboratoryjne i mikrobiologiczne (w tym posiew kału, badanie w kierunku pasożytów, toksyn Clostridioides difficile). U dorosłych z nawracającą biegunką konieczna może być kolonoskopia lub sigmoidoskopia.
Co robić, jeżeli zauważy się krwawą biegunkę?
Nie należy podejmować samodzielnego leczenia bez konsultacji z lekarzem. Ważne jest utrzymanie odpowiedniego nawodnienia, unikanie leków przeciwbiegunkowych bez zaleceń oraz zebranie informacji na temat czasu trwania objawów, ich charakteru i potencjalnych czynników ryzyka (np. niedawna podróż, nowa dieta, leki).
W przypadku obfitego krwawienia, pogarszającego się stanu ogólnego lub objawów takich jak zawroty głowy, omdlenie czy znaczne osłabienie — należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala. Może to świadczyć o masywnym krwotoku wymagającym pilnej interwencji medycznej.
FAQ. Biegunka z krwią – często zadawane pytania
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na pytania, które najczęściej pojawiają się u osób zmagających się z biegunką z krwią.
Tak, ale rzadko. Typowa wirusowa infekcja żołądkowo-jelitowa nie powoduje krwawienia z przewodu pokarmowego. Jeśli krew się pojawia, może to oznaczać nadkażenie bakteryjne lub inne schorzenie.
Leczenie zależy od przyczyny. W przypadku infekcji bakteryjnej (z wyjątkiem zakażeń enterokrwotocznym szczepem E. coli EHEC, gdzie antybiotyków się nie podaje z uwagi na ryzyko zespołu hemolityczno-mocznicowego) może być konieczne zastosowanie antybiotykoterapii. W przypadku chorób zapalnych jelit lub innych schorzeń przewlekłych konieczne może być stosowanie leków przeciwzapalnych lub immunosupresyjnych, ale zawsze pod kontrolą lekarza. Samodzielne stosowanie leków przeciwbiegunkowych bez konsultacji jest niewskazane, ponieważ może utrudniać rozpoznanie przyczyny i pogarszać stan pacjenta.
Niezależnie od etiologii, konieczne jest nawadnianie i odpowiednia dieta.
W zależności od przyczyny może trwać od kilku dni (infekcje) do nawet tygodni lub miesięcy (choroby przewlekłe jak IBD).
Zaleca się lekkostrawną dietę, która nie obciąża przewodu pokarmowego. Należy unikać nabiału, alkoholu oraz błonnika nierozpuszczalnego, który może podrażniać jelita. W diecie warto sięgać po produkty takie jak ryż, gotowane warzywa (np. marchew, dynia), banany, kleiki ryżowe oraz pszenne pieczywo bez dodatków. Ważne jest spożywanie małych, częstych posiłków, które pomagają układowi trawiennemu stopniowo wracać do równowagi.
Biegunka z krwią: podsumowanie informacji
Krwista biegunka to objaw, którego nie wolno ignorować. Choć często ma łagodny przebieg i infekcyjne podłoże, może związywać się z poważnymi schorzeniami zapalnymi, niedokrwiennymi lub nowotworowymi.
Najważniejsze informacje:
- Krwista biegunka wymaga diagnostyki, zwłaszcza gdy trwa dłużej niż 48 godzin.
- Głównymi przyczynami są infekcje bakteryjne i choroby zapalne jelit.
- Diagnostyka obejmuje badania mikrobiologiczne, laboratoryjne i obrazowe.
- Leczenie zależy od przyczyny i zawsze powinno być prowadzone pod kontrolą lekarza.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- da Cruz Gouveia MA., Lins MTC. da Silva GAP. Acute diarrhea with blood: diagnosis and drug treatment. J Pediatr (Rio J). 2020 Mar-Apr;96 Suppl 1(Suppl 1):20-28.
- Herbert L., DuPont MD. Bacterial Diarrhea. N Engl J Med 2009;361:1560-1569.
- Talan D., Moran GJ., Newdow M. et al. Etiology of bloody diarrhea among patients presenting to United States emergency departments: prevalence of Escherichia coli O157:H7 and other enteropathogens. Clin Infect Dis. 2001 Feb 15;32(4):573-80.
- Jin D., Liao X., Chen Y. A Rare Case of Bloody Diarrhea With a Rare Cause. Gastroenterology. 2024 Jul;167(2):213-217.
- Jani AL., Hamilos D. Bloody diarrhea, fever, and pancytopenia in a patient with active ulcerative colitis. Ann Allergy Asthma Immunol. 2003 Apr;90(4):383-8.
- Holtz LR., Neill MA., Tarr PI. Acute bloody diarrhea: a medical emergency for patients of all ages. Gastroenterology. 2009 May;136(6):1887-98.
