Artykuł został zaktualizowany 25.04.2025 r.
Borelioza to obecnie najbardziej rozpowszechniona w Polsce choroba odkleszczowa. Każdego roku obserwuje się około 20 tys. nowych zachorowań. Klinicznie rozpoznanie choroby bywa trudne, jedyny pewny objaw – rumień wędrujący, występuje jedynie u niektórych chorych. W przypadku pozostałych osób objawy często są niespecyficzne.
Borelioza z Lyme jest chorobą zakaźną przenoszoną przez kleszcze. W Europie zakażenie wywołują głównie trzy gatunki bakterii: B. garinii, B. afzelii, B. burgdorferi sensu stricto, łącznie nazywane Borrelia burgdorferi sensu lato.
Zakażenie ma charakter wieloukładowy, w którym można wyodrębnić kolejne, następujące po sobie stadia choroby. Pierwszym objawem zakażenia może być rumień wokół miejsca ukąszenia kleszcza, występujący w około 30-50%. Jest to najbardziej charakterystyczny objaw boreliozy, którego pojawienie się potwierdza zakażenie i jest wskazaniem do włączenia odpowiedniego leczenia bez konieczności wykonywania dodatkowych badań.
Borelioza, w zależności od stadium zakażenia, obejmuje różne układy i narządy.
Stadia boreliozy – etapy choroby
Stadium 1 (borelioza wczesna miejscowa)
Rumień wędrujący występujący u około 30-50% chorych. W tym stadium boreliozy występują objawy grypopodobne.
Stadium 2 (borelioza wczesna rozsiana)
W okresie tym dochodzi do zakażenia wielu narządów i układów w organizmie. Pojawiają się dolegliwości ze strony ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego, układu kostno-stawowego, a także układu krążenia. Ponadto chory odczuwa bóle głowy, ciągłe zmęczenie, sztywność karku.
Stadium 3 (borelioza późna)
Występuje zwykle po upływie około 6 miesięcy od momentu zakażenia. Jest to uogólnione zapalenie stawów, mogą występować zaburzenia mowy, czucia, pamięci – stanowiące objawy późnych zmian neurologicznych. Dochodzi do zapalenia mózgu i rdzenia. W płynie mózgowo-rdzeniowym obecne są przeciwciała w klasie IgG. Objawy trzeciego stadium boreliozy mogą wystąpić nawet do kilkunastu miesięcy od ukąszenia przez kleszcza.
Diagnostyka laboratoryjna boreliozy
Rumień wędrujący w wielu przypadkach osób z rozpoznaną boreliozą jednak się nie pojawia lub został przeoczony. Pierwsze zauważone symptomy choroby przypominają często objawy grypopodobne. W takich przypadkach istnieje konieczność wykonania odpowiednich badań laboratoryjnych, aby potwierdzić, czy powyższe dolegliwości są związane z boreliozą.
Trudności diagnostyczne
Obecnie wykorzystywane do diagnostyki boreliozy badania laboratoryjne często sprawiają trudności interpretacyjne, ponieważ odpowiedź immunologiczna może przebiegać odmiennie od typowej dla innych chorób infekcyjnych. Główne problemy wynikają ze strategii życiowych Borrelia burgdorferi sensu lato i skomplikowanej odpowiedzi immunologicznej. Dlatego też wszystkie wyniki badań powinien interpretować lekarz łącznie z objawami klinicznymi pacjenta.
>>> Przeczytaj też: Borelioza – pułapki diagnostyczne i terapeutyczne. Fakty i mity na temat rozpoznawania i leczenia
W przypadku uzyskania wyników wątpliwych lub niejednoznacznych z obrazem klinicznym wskazane jest powtórne wykonanie badania oraz ewentualne rozszerzenie diagnostyki o badania uzupełniające.
Badania na boreliozę w ofercie ALAB laboratoria
Borelioza PAKIET PRZESIEWOWY zawiera badania, które powinny być wykonane w pierwszej kolejności, jako pierwszy etap diagnostyki.
Należy pamiętać, że wykrycie przeciwciał jest możliwe po kilku tygodniach od zakażenia. Przeciwciała w klasie IgM pojawiają się zwykle około 2-4 tygodni od infekcji, natomiast w klasie IgG około 4-6 tygodni od zakażenia. Prezentowany pakiet można zatem wykonać po upływie około miesiąca od ukąszenia kleszcza.
W skład pakietu wchodzą następujące badania:
Badania w pakiecie nie wymagają specjalnego przygotowania. Nie trzeba być na czczo. Materiałem do badania jest krew.
Borelioza PAKIET POTWIERDZENIA zawiera badania wykonywane techniką Western-blot, które powinny być wykonane w II etapie diagnostyki, w celu weryfikacji wyników wątpliwych lub dodatnich uzyskanych w etapie pierwszym (BORELIOZA – PAKIET PRZESIEWOWY).
Należy pamiętać, że test potwierdzenia może być wykonany po upływie 4-6 tygodni od ukąszenia.
W skład pakietu wchodzą następujące badania:
Badania nie wymagają specjalnego przygotowania, nie trzeba być na czczo. Materiałem do badania jest krew.
Pamiętaj!
Boreliozę może rozpoznać tylko lekarz na podstawie objawów oraz wyników odpowiednich badań laboratoryjnych. Co ważne, wcześnie zdiagnozowaną boreliozę można wyleczyć. Zaawansowana postać choroby jest natomiast trudniejsza w leczeniu, a część objawów może pozostać na całe życie.
Zapraszamy do obejrzenia webinarium pt. „Krętek boreliozy – inteligentna bakteria”, które poprowadził dr hab. n. med. Tomasz Wielkoszyński, prof. nadzw. WSPS.
Piśmiennictwo
- Moniuszko-Malinowska A., Pancewicz S., Czupryna P. i wsp.: Zalecenia diagnostyki i leczenia boreliozy z Lyme Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Med. Prakt., 2023; 12: 66–80, 92
