Cukrzyca LADA (ang. Latent Autoimmune Diabetes in Adults) to autoimmunologiczna postać cukrzycy rozwijająca się u dorosłych, często błędnie diagnozowana jako najczęstsza w tej grupie wiekowej cukrzyca typu 2. Skoro oba schorzenia –mimo, że o tak różnej przyczynie – przebiegają podobnie, jak zatem “wychwycić” objawy cukrzycy LADA? Jakie są metody diagnostyczne? Jak przebiega leczenie i kontrolowanie choroby? Czy choroba jest dziedziczna? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na powyższe (i nie tylko) pytania to ten artykuł jest właśnie dla Ciebie.
Spis treści:
- Cukrzyca LADA – co to za choroba?
- Przyczyny cukrzycy LADA
- Cukrzyca typu LADA – objawy
- Diagnostyka cukrzycy LADA
- Cukrzyca typu LADA – leczenie
- Cukrzyca LADA – zalecenia dietetyczne
- Cukrzyca typu LADA – rokowania
- Podsumowanie
Cukrzyca LADA – co to za choroba?
Cukrzyca LADA (utajona autoimmunologiczna cukrzyca dorosłych) stanowi około 2-12% wszystkich przypadków cukrzycy w tej populacji. Innymi słowy, jest to wolno postępująca forma cukrzycy typu 1, w której dochodzi do niszczenia komórek β trzustki przez układ odpornościowy.
W przeciwieństwie do klasycznej cukrzycy typu 1, LADA rozwija się u osób po 30. roku życia i początkowo nie wymaga insulinoterapii. Badania wskazują, że u 80-90% pacjentów z LADA występują autoprzeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GADA), które są kluczowym markerem diagnostycznym.
Cechą charakterystyczną jest również niższe BMI (<25 kg/m²) w momencie rozpoznania, co istotnie odróżnia ją od cukrzycy typu 2, w której do rozwoju choroby dochodzi wskutek utraty wrażliwości na insulinę.
>> Zobacz też: Insulinooporność – wstęp do stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2
Przyczyny cukrzycy LADA
Patogeneza LADA obejmuje zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Naukowcy zidentyfikowali dotychczas kilka genów związanych z podatnością na chorobę, w tym geny HLA klasy II (DR3-DQ2 i DR4-DQ8), które są również związane z cukrzycą typu 1.
Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy LADA obejmują:
- obecność alleli HLA-DR3 i HLA-DR4,
- dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy autoimmunologicznej,
- współwystępowanie innych chorób autoimmunologicznych,
- niski wskaźnik masy ciała (BMI <25 kg/m²),
- brak cech zespołu metabolicznego.
| UWAGA nr 1 Badania sugerują, że czynniki środowiskowe, takie jak niedobór witaminy D, infekcje wirusowe czy niektóre pokarmy mogą podnosić ryzyko rozwoju choroby u osób genetycznie predysponowanych – pamiętaj o suplementacji witaminy D, odpowiedniej, wyrównanej diecie, szczepieniach ochronnych i higienie! |
Cukrzyca typu LADA – objawy
Objawy LADA są często mniej wyraźne niż w klasycznej cukrzycy typu 1 – jest to niebezpieczne, gdyż niejednokrotnie opóźnia rozpoznanie. Do typowych należą:
- umiarkowane zwiększenie pragnienia (tzw. polidypsja),
- częstsze oddawanie moczu (tw. poliuria),
- stopniowa utrata masy ciała (5-10 kg w ciągu kilku miesięcy),
- zmęczenie i osłabienie,
- nawracające infekcje grzybicze.
Ważną cechą różnicującą jest brak otyłości brzusznej i innych składowych zespołu metabolicznego. Jeśli zatem zauważasz u siebie lub bliskiej Ci osoby powyższe objawy, nie zwlekaj – wykonaj odpowiednie, podstawowe badania. O nich poniżej.
Diagnostyka cukrzycy LADA
Absolutną podstawą przy objawach sugerujących zachorowanie jest oznaczenie glukozy na czczo, dodatkowo (ewentualnie) hemoglobiny glikowanej i badania ogólnego moczu. Pozwalają one na ogólne rozpoznanie – “cukrzyca”. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, rozpoznanie LADA wymaga:
- wystąpienia cukrzycy w wieku powyżej 30 lat,
- obecności przynajmniej jednego autoprzeciwciała (GADA, IA-2A, ZnT8A),
- początkowego braku konieczności stosowania insuliny (przez co najmniej 6 miesięcy).
Dalsze kluczowe badania diagnostyczne obejmują:
- oznaczenie autoprzeciwciał (GADA – najbardziej czuły marker),
- pomiar peptydu C (ocena rezerwy komórek β),
- badania genetyczne (typowanie HLA).
| UWAGA nr 2 Nowsze doniesienia naukowe sugerują, że pomiar stosunku peptydu C do glukozy może poprawić wczesną identyfikację pacjentów z LADA. |
Cukrzyca typu LADA – leczenie
Strategia leczenia LADA powinna uwzględniać stopień zachowanej funkcji komórek β. Aktualne rekomendacje obejmują:
- wczesne włączenie insuliny (niskie dawki) w celu ochrony rezerwy komórek β,
- unikanie pochodnych sulfonylomocznika (stymulują komórki β do uwalniania insuliny, co może obniżać ich rezerwę).
W leczeniu dodatkowo można rozważyć stosowanie innych grup leków:
- metforminy (u pacjentów z insulinoopornością),
- inhibitorów DPP-4,
- analogów GLP-1.
Badania kliniczne wskazują, że wczesna insulinoterapia może spowolnić postęp choroby i zachować dłuższą funkcję komórek β. Ważnym elementem jest regularne monitorowanie peptydu C w celu oceny rezerwy insulinowej.
Cukrzyca LADA – zalecenia dietetyczne
Zalecenia żywieniowe dla osób z cukrzycą typu LADA opierają się na:
- diecie bazującej na niskim indeksie i ładunku glikemicznym (wysokie spożycie warzyw i owoców, pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby i oliwa z oliwek),
- ograniczeniu produktów wysokoprzetworzonych, czerwonych mięs, tłuszczów nasyconych,
- regularnym spożywaniu posiłków o stałych porach,
- dieta bogata w przeciwutleniacze i kwasy omega-3 może mieć korzystny wpływ na funkcję komórek β.
Cukrzyca typu LADA – rokowania
Trudno jest jednoznacznie określić rokowanie – w każdym przypadku może być ono różne, zależy bowiem od kilku czynników:
- czasu rozpoznania,
- stopnia zachowanej funkcji komórek β,
- skuteczności zastosowanego leczenia,
- dyscypliny pacjenta co do trzymania się zaleceń.
W porównaniu z cukrzycą typu 2, LADA wiąże się z:
- istotnie szybszą progresją do konieczności insulinoterapii (średnio od 2 do 5 lat),
- wyższym ryzykiem wystąpienia cukrzycowej kwasicy ketonowej (stan zagrożenia życia!),
- podobnym ryzykiem powikłań mikroangiopatycznych (stopa cukrzycowa, retinopatia cukrzycowa, neuropatia).
| UWAGA nr 3 Badania wskazują, że wczesna diagnoza i właściwe leczenie mogą znacznie poprawić długoterminowe rokowanie. Pamiętaj – cukrzyca długo “nie boli”, jeśli jednak jest rozpoznana zbyt późno, to prowadzi do bardzo poważnych, trudnych do udźwignięcia konsekwencji. |
Podsumowanie
Cukrzyca LADA to autoimmunologiczna postać cukrzycy, która łączy cechy typu 1 i typu 2, rozwijająca się u dorosłych. Kluczowe dla rozpoznania są obecność autoprzeciwciał (szczególnie GADA), wiek powyżej 30 lat oraz początkowo zachowana funkcja komórek β.
LADA ma podłoże genetyczne i często współwystępuje z innymi chorobami autoimmunologicznymi. Wczesna diagnoza i właściwe leczenie mogą znacząco wpłynąć na rokowanie i spowolnić postęp choroby.
Jeśli zauważasz u siebie niepokojące objawy (wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, nieplanowaną utratę masy ciała) lub masz w rodzinie przypadki tego typu cukrzycy, nie zwlekaj z wykonaniem podstawowych badań i konsultacją z internistą lub diabetologiem.
Pamiętaj, że wczesne rozpoznanie pozwala na wdrożenie optymalnego leczenia i może uchronić Cię przed poważnymi powikłaniami.
Źródła
Rajkumar V, Levine SN. Latent Autoimmune Diabetes. [Updated 2024 Mar 1]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557897
Buzzetti R, Tuomi T, Mauricio D, Pietropaolo M, Zhou Z, Pozzilli P, Leslie RD. Management of Latent Autoimmune Diabetes in Adults: A Consensus Statement From an International Expert Panel. Diabetes. 2020 Oct;69(10):2037-2047. doi: 10.2337/dbi20-0017. Epub 2020 Aug 26. PMID: 32847960; PMCID: PMC7809717
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7809717
Pieralice S, Pozzilli P. Latent Autoimmune Diabetes in Adults: A Review on Clinical Implications and Management. Diabetes Metab J. 2018 Dec;42(6):451-464. doi: 10.4093/dmj.2018.0190. PMID: 30565440; PMCID: PMC6300440.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6300440
Hu J, Zhang R, Zou H, Xie L, Zhou Z, Xiao Y. Latent Autoimmune Diabetes in Adults (LADA): From Immunopathogenesis to Immunotherapy. Front Endocrinol (Lausanne). 2022 Jul 21;13:917169. doi: 10.3389/fendo.2022.917169. PMID: 35937817; PMCID: PMC9350734.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9350734
O’Neal KS, Johnson JL, Panak RL. Recognizing and Appropriately Treating Latent Autoimmune Diabetes in Adults. Diabetes Spectr. 2016 Nov;29(4):249-252. doi: 10.2337/ds15-0047. PMID: 27899877; PMCID: PMC5111528.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35937817
