Borelioza - pakiet przesiewowy - więcej informacji
Pakiet przesiewowy boreliozy służy do wczesnej diagnostyki zakażenia bakterią Borrelia burgdorferi, przenoszoną przez kleszcze. Polega na wykrywaniu specyficznych przeciwciał klasy IgM i IgG. Przeciwciała IgM pojawiają się w organizmie jako pierwsza odpowiedź immunologiczna, zazwyczaj po 2-4 tygodniach od zakażenia, natomiast przeciwciała IgG świadczą o późniejszej fazie infekcji lub przeszłym kontakcie z bakterią, stając się wykrywalne po 4-6 tygodniach.
Badanie to jest pierwszym etapem dwuetapowej diagnostyki boreliozy i charakteryzuje się wysoką czułością. Ujemny wynik wskazuje na brak zakażenia, natomiast wynik dodatni lub wątpliwy wymaga potwierdzenia testem Western-Blot ze względu na mniejszą swoistość testów przesiewowych (ELISA/CLIA). Przeciwciała IgG mogą utrzymywać się w organizmie nawet kilka lat po zakażeniu, a ich wysokie miano po leczeniu nie świadczy o braku jego skuteczności.
Borelioza - pakiet przesiewowy - jakie badania zawiera pakiet?
Pakiet przesiewowy Boreliozy obejmuje oznaczenie dwóch klas przeciwciał przeciwko Borrelia burgdorferi:
- Przeciwciała IgM przeciwko Borrelia burgdorferi (Przeciwciała IgM Borrelia burgdorferi) – są to pierwsze przeciwciała pojawiające się w odpowiedzi na świeże zakażenie, zazwyczaj po 2-4 tygodniach od ukąszenia kleszcza. Ich obecność wskazuje na aktywną, wczesną fazę infekcji.
- Przeciwciała IgG przeciwko Borrelia burgdorferi (Przeciwciała IgG Borrelia burgdorferi) – pojawiają się później niż IgM, zazwyczaj po 4-6 tygodniach od zakażenia. Mogą świadczyć o przewlekłym zakażeniu lub przebytym kontakcie z bakterią, utrzymując się w organizmie nawet przez wiele lat.
Borelioza - pakiet przesiewowy - kto i kiedy powinien wykonać pakiet badań?
Pakiet przesiewowy boreliozy jest zalecany dla osób, u których występuje podejrzenie zakażenia bakterią Borrelia burgdorferi. Badanie należy wykonać nie wcześniej niż po 3-4 tygodniach od ukąszenia kleszcza lub możliwego kontaktu z patogenem. Wskazania do wykonania badania to:
- Zauważenie ukąszenia przez kleszcza.
- Wystąpienie objawów sugerujących boreliozę, takich jak:
- Objawy grypopodobne (gorączka, bóle mięśni i stawów).
- Bóle i obrzęki stawów (szczególnie kolanowego lub barkowego).
- Zaburzenia rytmu serca, zapalenie mięśnia sercowego.
- Objawy neurologiczne (np. porażenie nerwu twarzowego).
- Borelioza limfocytarna (chłoniak limfocytowy skóry).
WAŻNE: W przypadku wystąpienia charakterystycznego rumienia wędrującego (rumień pełzakowaty), który jest jednoznacznym objawem boreliozy, nie ma potrzeby wykonywania badań laboratoryjnych. Rumień ten, obecny u około 30-50% pacjentów, jest podstawą do natychmiastowego wdrożenia leczenia antybiotykiem. Wykonanie badań w tej sytuacji może niepotrzebnie opóźnić terapię.
Borelioza - pakiet przesiewowy - możliwe przyczyny odchyleń od normy
Wyniki dodatnie lub wątpliwe w pakiecie przesiewowym mogą świadczyć o:
- Aktywnym zakażeniu Borrelia burgdorferi: zwłaszcza gdy obecne są przeciwciała IgM (wczesna faza infekcji) lub zarówno IgM, jak i IgG.
- Przebytym zakażeniu Borrelia burgdorferi: zwłaszcza gdy obecne są tylko przeciwciała IgG, które mogą utrzymywać się w organizmie przez wiele lat po infekcji, nawet po skutecznym leczeniu. Ich wysokie miano po zakończeniu terapii nie świadczy o braku jej skuteczności.
- Reakcjach krzyżowych: ze względu na mniejszą swoistość testów przesiewowych (ELISA/CLIA), pozytywne wyniki mogą wystąpić u osób z innymi chorobami autoimmunologicznymi, infekcjami (np. kiła, mononukleoza zakaźna, reumatoidalne zapalenie stawów), co wymaga potwierdzenia testem Western-Blot.
- Wątpliwy wynik: często wymaga powtórzenia badania po pewnym czasie lub od razu potwierdzenia testem Western-Blot.
Wynik ujemny zazwyczaj wskazuje na brak zakażenia.
Borelioza - pakiet przesiewowy - przygotowanie do badania
Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Nie ma konieczności, aby pacjent był na czczo. Warto poinformować personel medyczny o przyjmowanych lekach, zwłaszcza tych wpływających na układ odpornościowy.
Borelioza - pakiet przesiewowy - co może wpłynąć na wynik
Na wynik badania przesiewowego w kierunku boreliozy mogą wpłynąć:
- Zbyt wczesne wykonanie badania: Jeśli badanie zostanie wykonane zbyt wcześnie po ukąszeniu kleszcza (przed upływem 3-4 tygodni), organizm mógł jeszcze nie wytworzyć wystarczającej ilości przeciwciał, co może skutkować fałszywie ujemnym wynikiem.
- Reakcje krzyżowe: Testy przesiewowe (ELISA/CLIA) charakteryzują się wysoką czułością, ale mniejszą swoistością. Oznacza to, że mogą reagować z przeciwciałami wytworzonymi w odpowiedzi na inne choroby (np. kiła, choroby autoimmunologiczne, infekcje wirusowe), prowadząc do fałszywie dodatnich wyników.
- Przebyte zakażenie: Obecność przeciwciał IgG może utrzymywać się w organizmie przez wiele lat po przebytym i wyleczonym zakażeniu, nie świadcząc o aktywnej infekcji.
- Leczenie antybiotykami: Leczenie boreliozy może wpłynąć na dynamikę miana przeciwciał, jednak przeciwciała IgG mogą utrzymywać się na wysokim poziomie pomimo skutecznej terapii.
- Stan układu immunologicznego pacjenta: Osłabienie odporności może wpłynąć na opóźnioną lub słabszą produkcję przeciwciał.