Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) (m71) – więcej informacji
Badanie lipidogramu jest kluczowe w profilaktyce i diagnostyce dyslipidemii, czyli zaburzeń poziomu tłuszczów we krwi. Nieprawidłowe stężenie cholesterolu i trójglicerydów często nie daje żadnych objawów, a przez lata może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak miażdżyca, zawał serca czy udar mózgu. Regularna kontrola lipidogramu pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości i wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych lub leczniczych, mających na celu obniżenie ryzyka chorób układu krążenia.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) (m71) – jakie badania zawiera pakiet?
W skład pakietu Lipidogram wchodzą następujące badania, które kompleksowo oceniają profil lipidowy:
- CHOL – Cholesterol całkowity (link wewnętrzny do badania Cholesterol całkowity): Suma wszystkich rodzajów cholesterolu obecnych we krwi. Jest to ogólny wskaźnik, jednak do pełnej oceny ryzyka potrzebne jest badanie poszczególnych frakcji.
- TG – Triglicerydy (link wewnętrzny do badania Triglicerydy): Główny rodzaj tłuszczu magazynowanego w organizmie, służący jako źródło energii. Wysokie stężenie trójglicerydów jest niezależnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i może świadczyć o nieprawidłowościach metabolicznych.
- HDL – HDL cholesterol (tzw. dobry cholesterol) (link wewnętrzny do badania HDL cholesterol): Frakcja cholesterolu, która transportuje nadmiar cholesterolu z tkanek obwodowych z powrotem do wątroby, skąd jest usuwany z organizmu. Wysoki poziom HDL-C działa ochronnie na układ krążenia.
- LDL-WYL – LDL wyliczany (tzw. zły cholesterol) (link wewnętrzny do badania LDL cholesterol): Frakcja cholesterolu, która transportuje cholesterol z wątroby do komórek. Nadmiar LDL-C może odkładać się w ścianach naczyń krwionośnych, tworząc blaszki miażdżycowe i prowadząc do zwężenia tętnic.
- nie-HDL cholesterol: Wskaźnik obrazujący poziom wszystkich aterogennych lipoprotein (czyli tych, które przyczyniają się do powstawania blaszki miażdżycowej), w tym LDL, VLDL i IDL. Jest to coraz częściej stosowany wskaźnik ryzyka sercowo-naczyniowego, szczególnie u osób z podwyższonym poziomem trójglicerydów.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) (m71) – kto i kiedy powinien wykonać pakiet badań?
Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego, badanie lipidogramu powinny wykonywać:
- Osoby zdrowe: od 20. roku życia co 5 lat. Badania wskazują, że znaczny odsetek młodych dorosłych ma podwyższony poziom cholesterolu, co podkreśla znaczenie wczesnej profilaktyki.
- Osoby z podwyższonej grupy ryzyka: raz do roku (chyba że lekarz zleci inaczej). Do tej grupy należą:
- Pacjenci otyli (z BMI ≥ 30 kg/m² i/lub obwodem w talii >80 cm u kobiet i >94 cm u mężczyzn).
- Pacjenci z cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym (≥140/90 mm Hg).
- Osoby obciążone rodzinnie występowaniem zaburzeń lipidowych lub przedwczesnym zachorowaniem na choroby sercowo-naczyniowe.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) (m71) – możliwe przyczyny odchyleń od normy
Nieprawidłowe wyniki lipidogramu mogą być spowodowane różnymi czynnikami:
- Podwyższony cholesterol całkowity, LDL-C i trójglicerydy:
- Niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone i trans, cukry proste, wysokoprzetworzone produkty.
- Brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia.
- Nadwaga i otyłość.
- Czynniki genetyczne (np. rodzinna hipercholesterolemia).
- Niektóre choroby, takie jak niedoczynność tarczycy, cukrzyca, choroby nerek i wątroby.
- Przyjmowanie niektórych leków (np. sterydy, diuretyki).
- Nadmierne spożycie alkoholu.
- Niski poziom HDL-C:
- Brak aktywności fizycznej.
- Nadwaga i otyłość.
- Palenie tytoniu.
- Cukrzyca typu 2, insulinooporność.
- Wysoki poziom trójglicerydów.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) (m71) – przygotowanie do badania
Prawidłowe przygotowanie do badania lipidogramu ma kluczowe znaczenie dla wiarygodności wyników:
- Post: Konieczne jest bycie na czczo przez 12-14 godzin przed pobraniem krwi. Oznacza to, że po ostatnim posiłku należy jedynie pić wodę.
- Dieta: Przez kilka dni przed badaniem (minimum 3 dni) nie należy zmieniać swoich nawyków żywieniowych, ale unikać pokarmów wysokotłuszczowych i alkoholu.
- Odpoczynek: Przed pobraniem krwi zaleca się odpoczynek przez około 15 minut.
- Woda: Na około 30 minut przed pobraniem warto wypić szklankę wody (ok. 250 ml).
- Godzina pobrania: Udaj się na pobranie w godzinach porannych.
- Aktywność fizyczna: Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego na 2-3 dni przed badaniem.
Lipidogram (chol, hdl, tg, ldl-wyl.) (m71) – co może wpłynąć na wynik?
Na wynik lipidogramu mogą wpływać różne czynniki, zarówno związane z przygotowaniem do badania, jak i stanem zdrowia:
- Niestosowanie się do zaleceń dotyczących postu: Spożycie posiłku przed badaniem, szczególnie bogatego w tłuszcze, znacząco zawyży poziom trójglicerydów i cholesterolu całkowitego.
- Spożycie alkoholu: Nawet niewielka ilość alkoholu spożyta w ciągu kilku dni przed badaniem może zawyżyć poziom trójglicerydów.
- Intensywny wysiłek fizyczny: Krótko przed badaniem może wpływać na poziom lipidów.
- Ostre stany chorobowe: Infekcje, stany zapalne, zawał serca czy udar mózgu w ciągu ostatnich 3 miesięcy mogą tymczasowo zaburzyć profil lipidowy.
- Ciąża: W okresie ciąży naturalnie wzrasta poziom cholesterolu i trójglicerydów.
- Niektóre leki: Przyjmowanie sterydów, beta-blokerów, diuretyków tiazydowych czy doustnych środków antykoncepcyjnych może wpływać na stężenie lipidów.
- Stres: Długotrwały stres może prowadzić do wzrostu poziomu cholesterolu.
Dodatkowe przygotowanie
Kilka dni przed pobraniem nie zmieniaj diety, ale staraj się unikać pokarmów wysokotłuszczowych i alkoholu.