Pakiet - wskaźnik insulinooporności

Symbol: PKTWINS

Pakiet - wskaźnik insulinooporności - więcej informacji

Insulinooporność polega na zmniejszonej odpowiedzi komórek wątroby i mięśni na działanie insuliny. Ten stan może być uwarunkowany genetycznie (w około 50%) – co sprawia, że osoby z historią insulinooporności, cukrzycy, nadciśnienia czy otyłości w rodzinie są w grupie podwyższonego ryzyka. Istotny wpływ ma również styl życia, zwłaszcza stopień i rodzaj otyłości (25%) oraz poziom aktywności fizycznej (25%). Wskaźnik HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment – Insulin Resistance) jest obliczany na podstawie wyników stężeń glukozy i insuliny pobranych na czczo i stanowi prosty, nieinwazyjny sposób oceny wrażliwości organizmu na insulinę. Wyniki tego badania dobrze korelują ze "złotym standardem" diagnostyki insulinooporności – klamrą metaboliczną, która jest jednak procedurą skomplikowaną i czasochłonną. Im wyższa wartość wskaźnika HOMA-IR, tym większa insulinooporność.

Pakiet - wskaźnik insulinooporności - jakie badania zawiera pakiet?

Pakiet "Wskaźnik insulinooporności" zawiera dwa kluczowe badania krwi, które są niezbędne do wyliczenia wskaźnika HOMA-IR:

• Glukoza na czczo – pomiar stężenia cukru we krwi, który odzwierciedla podstawowy poziom glukozy w organizmie po okresie postu. Jest to jeden z podstawowych parametrów oceniających gospodarkę węglowodanową. Dowiedz się więcej o badaniu glukozy.
• Insulina na czczo – pomiar stężenia insuliny, hormonu produkowanego przez trzustkę, którego głównym zadaniem jest obniżanie poziomu glukozy we krwi poprzez ułatwianie jej transportu do komórek. Dowiedz się więcej o badaniu insuliny.

Prawidłowe wyliczenie wskaźnika HOMA-IR wymaga, aby oba badania – glukozy i insuliny – zostały wykonane z jednej próbki krwi, pobranej podczas tej samej wizyty w laboratorium.

Pakiet - wskaźnik insulinooporności - kto i kiedy powinien wykonać pakiet badań?

Badanie wskaźnika insulinooporności jest zalecane osobom, u których występują objawy mogące świadczyć o zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę. Do typowych sygnałów należą:

• nadmierna senność po posiłkach, zwłaszcza bogatych w węglowodany,
• trudności z utrzymaniem optymalnej masy ciała lub niewyjaśniony przyrost wagi, pomimo stosowania diety,
• obniżony nastrój,
• zaburzenia koncentracji i pamięci, określane jako "mgła mózgowa",
• uczucie ciągłego zmęczenia i braku energii,
• częste uczucie zimna,
• nawracający głód (już 2-3 godziny po posiłku) i wzmożony apetyt na słodycze.

Ponadto, pakiet ten jest istotny dla osób z rodzinną historią insulinooporności, cukrzycy, otyłości czy nadciśnienia tętniczego, nawet jeśli początkowo nie występują u nich wyraźne objawy. Insulinooporność często współistnieje z innymi schorzeniami, takimi jak zespół policystycznych jajników (PCOS), stan przedcukrzycowy, cukrzyca typu 2 czy hemochromatoza, co również stanowi wskazanie do wykonania badania.

Pakiet - wskaźnik insulinooporności - możliwe przyczyny odchyleń od normy

Odchylenia od normy w wskaźniku HOMA-IR najczęściej oznaczają podwyższone wartości, wskazujące na insulinooporność. U osób dorosłych wartość HOMA-IR > 2,0-2,5 świadczy o obecności oporności na insulinę. U dzieci i młodzieży w okresie pokwitania fizjologicznie obserwuje się wyższe wartości graniczne (np. >5,22 u chłopców i >3,82 u dziewczynek), dlatego w ich przypadku stosuje się również specjalne siatki centylowe.

Główne przyczyny podwyższonego HOMA-IR to:

• Czynniki genetyczne: Predyspozycje dziedziczone po rodzicach lub najbliższej rodzinie.
• Otyłość i nadwaga: Szczególnie otyłość brzuszna, która jest silnie związana z insulinoopornością.
• Brak aktywności fizycznej: Siedzący tryb życia zmniejsza wrażliwość komórek na insulinę.
• Nieprawidłowa dieta: Wysokoprzetworzona żywność, bogata w cukry proste i tłuszcze trans, może przyczyniać się do rozwoju insulinooporności.
• Przewlekły stres: Może wpływać na gospodarkę hormonalną i zwiększać oporność na insulinę.
• Zaburzenia hormonalne: Takie jak PCOS, niedoczynność tarczycy czy choroby nadnerczy.
• Przyjmowanie niektórych leków: Np. glikokortykosteroidy.

Nieleczona insulinooporność jest stanem progresywnym, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Organizm w odpowiedzi na obniżoną wrażliwość tkanek na insulinę zaczyna produkować jej więcej, co początkowo pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi (hiperinsulinemia). Jednak z czasem, trzustka ulega wyczerpaniu, produkcja insuliny spada, a poziom glukozy wzrasta, co prowadzi do rozwoju stanu przedcukrzycowego, a następnie cukrzycy typu 2. Badania wskazują, że insulinooporność może wyprzedzać cukrzycę nawet o 10 lat.

Pakiet - wskaźnik insulinooporności - przygotowanie do badania

Dla uzyskania wiarygodnych wyników, badanie wskaźnika insulinooporności wymaga odpowiedniego przygotowania:

• Na czczo: Krew do badania należy pobrać rano, po co najmniej 8-12 godzinach od przyjęcia ostatniego posiłku. Dozwolone jest picie niewielkich ilości wody niegazowanej.
• Odpoczynek: Przed pobraniem krwi zaleca się kilkunastominutowy odpoczynek w pozycji siedzącej.
• Unikaj wysiłku: Przed badaniem, zwłaszcza rano, należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego.
• Konsultacja lekarska: W przypadku przyjmowania jakichkolwiek leków, należy skonsultować się z lekarzem, czy mogą one wpłynąć na wynik badania i czy należy je odstawić przed pobraniem krwi.

Pakiet - wskaźnik insulinooporności - co może wpłynąć na wynik?

Na wynik badania wskaźnika insulinooporności mogą wpłynąć różne czynniki, prowadząc do zafałszowania obrazu stanu metabolicznego organizmu:

• Niewłaściwe przygotowanie: Nieprzestrzeganie zasad pobierania krwi na czczo (np. spożycie posiłku przed badaniem) jest najczęstszą przyczyną błędnych wyników.
• Różne próbki do obliczeń: Niezwykle ważne jest, aby zarówno glukoza, jak i insulina do wyliczenia HOMA-IR zostały oznaczone z jednej próbki krwi, pobranej w tym samym czasie. Obliczenie wskaźnika z próbek pobranych w różnych dniach lub o różnych porach uniemożliwia rzetelną interpretację.
• Pobranie krwi z palca: Diagnostyka insulinooporności i cukrzycy powinna odbywać się wyłącznie na podstawie badań z krwi żylnej. Pobranie z palca służy jedynie do monitorowania poziomu cukru, nie do diagnostyki.
• Aktywność fizyczna przed badaniem: Intensywny wysiłek fizyczny tuż przed pobraniem krwi może wpływać na poziom glukozy i insuliny.
• Stres: Wysoki poziom stresu przed badaniem może wywoływać zmiany hormonalne, które mogą wpłynąć na wynik.
• Niektóre leki: Jak wspomniano wcześniej, niektóre farmaceutyki mogą zaburzać gospodarkę węglowodanową i insulinową.
• Inne choroby: Współistniejące stany zapalne, infekcje czy inne choroby mogą przejściowo wpływać na wyniki.

Dodatkowe przygotowanie