Polimialgia reumatyczna – co to za schorzenie? Objawy, przyczyny, badania i leczenie

Polimialgia reumatyczna (PMR) to przewlekła choroba zapalna, która najczęściej dotyka osoby po 50. roku życia. Charakteryzuje się bólem i sztywnością mięśni w obrębie obręczy barkowej i biodrowej. Choć sama w sobie nie zagraża życiu, może znacznie obniżyć jakość życia pacjenta. Kluczowe w jej leczeniu są wczesna diagnoza oraz odpowiednia terapia.

Spis treści:

1. Czym jest polimialgia reumatyczna?
2. Polimialgia reumatyczna – objawy
   • Polimialgia reumatyczna – objawy neurologiczne 
3. Polimialgia reumatyczna – przyczyny choroby
4. Polimialgia reumatyczna – diagnostyka. Jakie badania wykonać?
5. Leczenie polimialgii reumatycznej
   • Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
6. Nieleczona polimialgia reumatyczna – możliwe powikłania
7. Polimialgia reumatyczna a dieta
8. Polimialgia reumatyczna: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
9. Polimialgia reumatyczna: podsumowanie informacji

Czym jest polimialgia reumatyczna?

Polimialgia reumatyczna (PMR), oznaczona w klasyfikacji ICD-10 kodem M35.3, jest jedną z najczęstszych chorób zapalnych u osób starszych. W Polsce dokładne dane co do zapadalności są ograniczone, ale choroba występuje najczęściej u osób po 50. roku życia, częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Do czynników sprzyjających wystąpieniu choroby należą:

• Wiek: występuje głównie u osób po 50. roku życia, a ryzyko wzrasta z wiekiem.
• Płeć: Kobiety chorują dwukrotnie częściej niż mężczyźni.
• Rasa: Choroba częściej występuje u osób rasy białej, zwłaszcza pochodzenia północnoeuropejskiego.
• Predyspozycje genetyczne: Obecność chorób autoimmunologicznych w rodzinie może zwiększać ryzyko zachorowania.
• Przebyte infekcje wirusowe: Mogą one uruchamiać proces zapalny, prowadzący do objawów PMR.

Polimialgia reumatyczna – objawy

Główne objawy PMR obejmują ból i sztywność mięśni w obrębie barków, szyi i bioder. Objawy są zwykle najbardziej nasilone rano i mogą utrzymywać się ponad godzinę, co utrudnia codzienne czynności, takie jak wstawanie z łóżka czy ubieranie się. Często pojawiają się także:

• ogólne zmęczenie i spadek apetytu,
• niewielka gorączka,
• ograniczenie zakresu ruchu w stawach.

>> Warto przeczytać: Ból stawów – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie bólów stawowych

Polimialgia reumatyczna – objawy neurologiczne 

Niektóre osoby doświadczają także objawów neurologicznych, takich jak bóle głowy, zawroty czy zaburzenia snu. Choć PMR nie jest chorobą neurologiczną, takie symptomy mogą współistnieć ze stanem zapalnym i wymagają uwagi lekarza.

Polimialgia reumatyczna – przyczyny choroby

Przyczyny PMR nie są w pełni poznane. Choroba powstaje prawdopodobnie w wyniku połączenia czynników genetycznych i reakcji autoimmunologicznych. Przebyte infekcje wirusowe mogą również uruchamiać proces zapalny, który prowadzi do objawów PMR.

Polimialgia reumatyczna – diagnostyka. Jakie badania wykonać?

Rozpoznanie PMR opiera się na badaniach laboratoryjnych, obrazowych i konsultacjach specjalistycznych. W badaniach krwi najważniejsze są wskaźniki stanu zapalnego:

• OB (odczyn Biernackiego) zwykle powyżej 40 mm/h,
• CRP (białko C-reaktywne) podwyższone,
• morfologia krwi – czasem wykazuje niedokrwistość lub zwiększoną liczbę płytek krwi.

Badania obrazowe, takie jak ultrasonografia stawów barkowych i biodrowych, pomagają zobaczyć zmiany zapalne. W wybranych przypadkach stosuje się rezonans magnetyczny.

Pomocne w diagnostyce są kryteria klasyfikacyjne EULAR/ACR (2012), które wspierają lekarzy w rozpoznawaniu PMR. W wersji bez ultrasonografii za spełnienie kryteriów punktowanych przyjmuje się:

• sztywność poranna powyżej 45 minut (2 pkt),
• ból bioder lub ograniczony zakres ruchu (1 pkt),
• brak czynnika reumatoidalnego (RF) i przeciwciał anty-CCP (2 pkt),
• brak zajęcia innych stawów (1 pkt).

W wersji z USG dodatkowo uwzględnia się:

• co najmniej jednostronne zapalenie w obrębie obręczy barkowej i miednicznej (1 pkt),

• obustronne zapalenie kaletki podbarkowej lub pochewki ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia, albo stawu ramiennego, oraz stawu biodrowego lub kaletki okołokrętarzowej (1 pkt).

Warunkiem koniecznym do rozpoznania PMR jest wiek ≥50 lat, obustronny ból obręczy barkowej oraz zwiększone wartości CRP lub OB.Aby spełnić kryteria, pacjent musi uzyskać co najmniej 4 punkty w wersji bez USG lub co najmniej 5 punktów w wersji z USG.

>> Zobacz też: Podstawowe badania laboratoryjne w chorobach reumatycznych. Które warto wykonać?

Leczenie polimialgii reumatycznej

Leczenie PMR opiera się przede wszystkim na glikokortykosteroidach, np. prednizonie, w niskich dawkach. Leki te skutecznie łagodzą objawy i zmniejszają stan zapalny. Czasami stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w celu dodatkowego zmniejszenia bólu. Istotna jest też rehabilitacja.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

PMR jest chorobą, którą można skutecznie leczyć. Czas trwania leczenia bywa różny, zwykle od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od nasilenia objawów i odpowiedzi organizmu na leczenie.

Nieleczona polimialgia reumatyczna – możliwe powikłania

Brak leczenia PMR może prowadzić do utrwalonej sztywności mięśni, osłabienia siły i ograniczenia sprawności. Może to zwiększać ryzyko upadków i złamań, a także pogarszać jakość życia.

Polimialgia reumatyczna a dieta

Dieta sama w sobie nie leczy PMR, ale może wspierać organizm w trakcie terapii. Warto dbać o produkty bogate w wapń i witaminę D, wspierające zdrowie kości, regularne posiłki z białkiem i błonnikiem, graniczenie soli i cukrów, co sprzyja utrzymaniu prawidłowej masy ciała i zmniejsza stan zapalny.

Polimialgia reumatyczna: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Polimialgia reumatyczna: podsumowanie informacji

• PMR to przewlekła choroba zapalna mięśni, najczęściej u osób po 50. roku życia.
• Wczesna diagnoza i regularne badania są kluczowe dla skutecznego leczenia.
• Leczenie opiera się głównie na glikokortykosteroidach i rehabilitacji.
• Zdrowa dieta wspomaga regenerację organizmu, ale nie zastępuje leczenia.
• Regularne kontrole u lekarza minimalizują ryzyko powikłań.

Bibliografia

1. Dejaco, Christian et al. 2015 Recommendations for the management of polymyalgia rheumatica: a European League Against Rheumatism/American College of Rheumatology collaborative initiative
2. Szczeklik A, Gajewski P, Jaeschke R, red. Interna Szczeklika 2024. 16. wyd. Kraków: Medycyna Praktyczna; 2024.
3. Lundberg IE, Sharma A, Turesson C, Mohammad AJ. An update on polymyalgia rheumatica. J Intern Med. 2022