Objaw Blumberga – czym jest i na co wskazuje?

Objaw Blumberga jest ważnym sygnałem, że w jamie brzusznej doszło do poważnego uszkodzenia. Czym dokładnie jest ten objaw? Kiedy się go bada? Jak prawidłowo przebiega badanie oraz co świadczy o wyniku dodatnim lub ujemnym? Sprawdź a zyskasz wiedzę, która może uratować Ci życie.

Z tego artykułu dowiesz się:

• co to jest objaw Blumberga i jakie ma znaczenie kliniczne,
• w jakich sytuacjach badanie jest stosowane i jakie ograniczenia ma jego interpretacja,
• jak wygląda technika wykonania badania krok po kroku,
• co oznacza wynik dodatni — jakie patologie mogą za nim stać,
• jakie są najczęstsze przyczyny dodatniego objawu Blumberga,
• jaka jest relacja między zapaleniem otrzewnej a tym objawem,
• jakie badania diagnostyczne warto wykonać przy dodatnim wyniku,
• co może oznaczać wynik ujemny.

Spis treści:

1. Co to jest objaw Blumberga?
2. W jakich sytuacjach wykorzystuje się objaw Blumberga?
3. Objaw Blumberga: jak przebiega badanie?
4. Co oznacza dodatni objaw Blumberga?
5. Przyczyny dodatniego wyniku objawu Blumberga
6. Zapalenie otrzewnej a objaw Blumberga
7. Badania diagnostyczne przy dodatnim wyniku objawu Blumberga
   • Podstawowe badania laboratoryjne
   • Badania obrazowe
   • Dodatkowe badania rekomendowane przy dodatnim wyniku objawu Blumberga
8. O czym świadczy ujemny objaw Blumberga?
   • Ujemny objaw Blumberga a ciąża
9. Zakończenie

Co to jest objaw Blumberga?

Objaw ten polega na tym, że po ucisku powłok brzusznych w określonym miejscu następuje nagłe uniesienie ręki lekarza — i to właśnie moment uniesienia powoduje silniejszy ból niż samo naciskanie. Mechanizm fizjologiczny polega na tym, że przy zapaleniu otrzewnej (szczególnie otrzewnej pokrywającej ścianę jamy brzusznej) ruch ściany brzucha czy warstwy otrzewnej staje się bolesny — dlatego uwolnienie ucisku prowadzi do nagłego rozciągnięcia, co pobudza receptory bólowe.

W jakich sytuacjach wykorzystuje się objaw Blumberga?

Objaw Blumberga stosuje się przede wszystkim w diagnostyce bólu brzucha, w szczególności wtedy, gdy podejrzewa się obecność stanu zapalnego otrzewnej lub innej ostrej patologii brzusznej (np. perforacja, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie otrzewnej). W praktyce klinicznej objaw ten może być użyty jako element badania fizykalnego w warunkach szpitalnych lub w oddziale ratunkowym w celu wstępnej oceny potencjalnej przyczyny bólu.

Objaw Blumberga: jak przebiega badanie?

Badanie wykonuje się w następujących krokach:

• lekarz prosi pacjenta, by położył się na plecach w wygodnej pozycji,
• badający wybiera miejsce na brzuchu, które jest bolesne lub podejrzane,
• delikatnie i powoli przykładany jest nacisk palcami lub dłonią na wybrany obszar powłok brzusznych,
• po chwili ucisk utrzymuje się, a następnie dochodzi do nagłego zwolnienia ucisku.

Jeżeli ból przy zwolnieniu jest wyraźnie większy niż przy nacisku — wynik uznaje się za dodatni.

Co oznacza dodatni objaw Blumberga?

Jeśli w badaniu występuje dodatni objaw Blumberga to wskazuje na wysokie prawdopodobieństwo, że proces chorobowy obejmuje otrzewną. Nie zawsze określa lokalizację (dokładne miejsce ogniska) ani nie jest jedyną przesłanką diagnostyczną. Wskazuje raczej, że należy wykonać dalsze, dokładniejsze badania.

Przyczyny dodatniego wyniku objawu Blumberga

Dodatni objaw Blumberga może wystąpić, gdy obecne są:

• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego,
• perforacja wyrostka robaczkowego,
• wrzód żołądka lub dwunastnicy z perforacją,
• zapalenie otrzewnej pierwotne lub wtórne – bakterie w jamie otrzewnej, np. w wodobrzuszu, dializie,
• zapalenie jelita, np. w przebiegu zapalenia uchyłków,
• rzadziej – zapalenie miednicy mniejszej, perforacja przewodu pokarmowego, uraz jamy brzusznej.

>> Przeczytaj także: Zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci – objawy, przyczyny. Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Zapalenie otrzewnej a objaw Blumberga

Zapalenie otrzewnej (peritonitis) może być ogólne lub ograniczone (lokalne). W obu przypadkach dochodzi do podrażnienia otrzewnej ściennej – a objaw Blumberga jest jednym z klasycznych objawów klinicznych takich stanów.  W przypadku otrzewnej objaw ten może świadczyć o konieczności pilnej interwencji chirurgicznej lub intensywnej diagnostyki.

Badania diagnostyczne przy dodatnim wyniku objawu Blumberga

Dodatni wynik objawu Blumberga powinien skłonić lekarza do pogłębionej diagnostyki – zarówno laboratoryjnej, jak i obrazowej.

Podstawowe badania laboratoryjne

Obejmują one oznaczenie:

• morfologii krwi z rozmazem,
• CRP, prokalcytonina,
• ALT, AST, GGTP, mocznik, kreatynina,
• badanie ogólne moczu,
• gazometria, elektrolity.

Badania obrazowe

Kluczowe znaczenie mają:

• USG jamy brzusznej – często jako badanie wstępne, (zazwyczaj) pozwala ocenić wyrostek robaczkowy, obecność płynu w jamie brzusznej,
• tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej – szczególnie w przypadkach trudnych diagnostycznie lub gdy podejrzewana jest perforacja,
• czasami rezonans magnetyczny (u ciężarnych lub gdy USG/TK nie wyjaśnia przyczyny dolegliwości),
• w razie wskazań – zdjęcie rentgenowskie brzucha (np. w poszukiwaniu wolnego powietrza w jamie otrzewnej).

Dodatkowe badania rekomendowane przy dodatnim wyniku objawu Blumberga

W części przypadków, w zależności od sytuacji klinicznej wykonywane są:

• badanie płynu z jamy brzusznej – gdy istnieje podejrzenie zakażenia,
• konsultacja chirurgiczna oraz ewentualne przygotowanie do zabiegu operacyjnego – jeśli obraz kliniczny wskazuje na potrzebę interwencji,
• w przypadku kobiet – ginekologiczne USG transwaginalne lub konsultacja ginekologiczna, gdy podejrzewa się przyczynę ginekologiczną (np. zapalenie przydatków, jajników).

O czym świadczy ujemny objaw Blumberga?

Ujemny objaw Blumberga (czyli brak istotnego wzrostu bólu przy uwolnieniu ucisku) może sugerować, że prawdopodobieństwo otrzewnowego podrażnienia jest mniejsze. Jednak nie wyklucza ono całkowicie poważnej patologii.

Ujemny objaw Blumberga a ciąża

W przypadku kobiet w ciąży zmieniona anatomicznie pozycja narządów jamy brzusznej oraz napięcie mięśniowe brzucha mogą utrudniać interpretację objawów fizykalnych. Ujemny wynik objawu Blumberga nie musi oznaczać braku patologii – zwłaszcza gdy inne objawy kliniczne (ból brzucha, gorączka, leukocytoza) są obecne.

Zakończenie

Objaw Blumberga to klasyczny element badania fizykalnego w diagnostyce ostrego brzucha. Jednak zarówno dodatni, jak i ujemny wynik należy interpretować w kontekście całego obrazu klinicznego — nie jako samodzielny „dowód” rozpoznania.

Źródła

1. Di Saverio S, Podda M, De Simone B, Ceresoli M, Augustin G, Gori A, Boermeester M, Sartelli M, Coccolini F, Tarasconi A, De’ Angelis N, Weber DG, Tolonen M, Birindelli A, Biffl W, Moore EE, Kelly M, Soreide K, Kashuk J, Ten Broek R, Gomes CA, Sugrue M, Davies RJ, Damaskos D, Leppäniemi A, Kirkpatrick A, Peitzman AB, Fraga GP, Maier RV, Coimbra R, Chiarugi M, Sganga G, Pisanu A, De’ Angelis GL, Tan E, Van Goor H, Pata F, Di Carlo I, Chiara O, Litvin A, Campanile FC, Sakakushev B, Tomadze G, Demetrashvili Z, Latifi R, Abu-Zidan F, Romeo O, Segovia-Lohse H, Baiocchi G, Costa D, Rizoli S, Balogh ZJ, Bendinelli C, Scalea T, Ivatury R, Velmahos G, Andersson R, Kluger Y, Ansaloni L, Catena F. Diagnosis and treatment of acute appendicitis: 2020 update of the WSES Jerusalem guidelines. World J Emerg Surg. 2020 Apr 15;15(1):27. doi: 10.1186/s13017-020-00306-3. PMID: 32295644; PMCID: PMC7386163.
   https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7386163/ (dostęp: 06.11.2025)
2. Yale S, Tekiner H, Yale ES. Physical Examination and Appendiceal Signs During Pregnancy. Cureus. 2022 Feb 13;14(2):e22164. doi: 10.7759/cureus.22164. PMID: 35308656; PMCID: PMC8923254.
   https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8923254/ (dostęp: 06.11.2025)
3. Vaghef-Davari F, Ahmadi-Amoli H, Sharifi A, Teymouri F, Paprouschi N. Approach to Acute Abdominal Pain: Practical Algorithms. Adv J Emerg Med. 2019 Nov 8;4(2):e29. doi: 10.22114/ajem.v0i0.272. PMID: 32322797; PMCID: PMC7163264.
   https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7163264/ (dostęp: 06.11.2025)
4. Yew KS, George MK, Allred HB. Acute Abdominal Pain in Adults: Evaluation and Diagnosis. Am Fam Physician. 2023 Jun;107(6):585-596. PMID: 37327158.
   https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2023/0600/acute-abdominal-pain-adults.html (dostęp: 06.11.2025)