Artykuł został zaktualizowany 21.11.2025 r.
Alergia na psa lub kota to jedna z najczęstszych przyczyn przewlekłego kataru, łzawienia oczu, zaostrzeń astmy oraz zmian skórnych. Objawy zwykle nasilają się w pomieszczeniach, gdzie alergeny długo unoszą się w powietrzu i osiadają na meblach oraz ubraniach. Uczulenie może dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych — także tych, którzy przez lata dobrze tolerowali kontakt ze zwierzętami.
Ten artykuł pomoże Ci zrozumieć, skąd bierze się alergia, jakie objawy powinny Cię zaniepokoić i jakie badania warto wykonać, aby ustalić źródło dolegliwości.
Spis treści:
- Objawy alergii na kota i psa
- Alergia na zwierzęta a astma
- Co tak naprawdę uczula?
- Alergeny psa i kota
- Alergia na psa lub kota – czy mogę mieć inne zwierzę?
- Czy odczulanie działa?
- Jak rozpoznać alergię na kota lub psa?
- Jak radzić sobie z alergią na zwierzęta?
- Podsumowanie
Objawy alergii na kota i psa
Uczulenie na psy i koty jest jedną z trzech najczęstszych przyczyn alergicznego nieżytu nosa oraz astmy. Dotyka ono od 5 do 10% populacji w przypadku uczulenia na psa oraz od 7 do 25% w przypadku uczulenia na kota.
Katar i kichanie
Uczulenie na psa lub kota może wywoływać:
- wodnisty, przewlekły katar,
- napadowe kichanie,
- uczucie „zapchanego nosa”.
Zmiany skórne
Najczęstsze objawy po kontakcie ze zwierzęciem to:
- czerwone, swędzące plamki,
- pojedyncze bąble pokrzywkowe,
- wysypka w miejscu polizania,
- zaostrzenie atopowego zapalenia skóry.
Objawy ze strony oczu
Bardzo częste są:
- łzawienie,
- zaczerwienienie,
- swędzenie oczu.
Objawy ze strony układu oddechowego
Kontakt ze zwierzęciem może prowadzić do:
- kaszlu,
- świszczącego oddechu,
- duszności,
- ucisku w klatce piersiowej.
Alergia na zwierzęta a astma
Alergeny kotów i psów należą do najczęstszych czynników wywołujących lub zaostrzających astmę.
- Uczulenie na Fel d 1, główny alergen kota, często wiąże się z silniejszymi objawami astmatycznymi, jest czynnikiem ryzyka rozwoju ciężkiej astmy.
- Jeśli Twój organizm reaguje jednocześnie na kilka alergenów psa — szczególnie na Can f 1, Can f 2 i Can f 5 — ryzyko silniejszych objawów astmy jest również znacznie większe.
| Warto wiedzieć: Jednymi z najczęściej występujących czynników wywołujących lub zaostrzających astmę są alergeny kotów i psów. |
>> Przeczytaj:
- Astma alergiczna: objawy, diagnostyka i leczenie
- Kiedy podejrzewać astmę u dziecka?
- Całoroczne objawy alergii – przewodnik po alergenach w twoim domu
Co tak naprawdę uczula?
Czy to faktycznie sierść uczula? Otóż nie do końca. Tak naprawdę źródłem alergenów jest naskórek, ślina, mocz. Z tego powodu, wbrew powszechnemu mitowi, nie istnieje rasa zwierząt całkowicie pozbawiona alergenów czy też hipoalergiczna. Sierść jest jedynie nośnikiem zwierzęcych alergenów, które z łatwością mogą unosić się w powietrzu i pozostawać w nim przez długi czas. Uczulające cząsteczki osiadają na ubraniach i dzięki temu mogą być przenoszone w miejsca takie jak środki komunikacji, szkoła czy restauracja. Dlatego osoby uczulone mogą doświadczać objawów również w miejscach, gdzie psów czy kotów nie ma.
| Pamiętaj: Źródłem alergenów nie jest sama sierść, lecz białka obecne w naskórku, ślinie, moczu i wydzielinach gruczołów skórnych. Sierść tylko przenosi te białka na meble, dywany i ubrania — dlatego objawy mogą pojawić się nawet w pomieszczeniach, gdzie nie ma żadnego zwierzęcia. |
Alergeny psa i kota
Nowoczesne testy molekularne pozwalają określić, na które dokładnie białka reaguje Twój organizm. Nie musisz znać ich nazw — ważne jest zrozumienie, że każde z nich może dawać inne objawy, inne reakcje krzyżowe i inne rokowanie, jeśli chodzi o odczulanie.
Alergeny psa — najważniejsze fakty w prostych słowach
Nie ma jednego „głównego alergenu psa”. Psy produkują kilka białek, które mogą uczulać — każde w różnym stopniu u różnych osób.
- Can f 1 i Can f 4 – to najczęstsze przyczyny alergii na psa
- Can f 5 t czyli kalikreina to wyjątkowy alergen, występujący wyłącznie u niekastrowanych psów-samców.
- Can f 3 może dawać reakcje po zjedzeniu słabo przetworzonej koniny (reakcja krzyżowa).
Niektóre alergeny psa są podobne do białek kota, konia czy małych gryzoni — dlatego u części osób objawy pojawiają się także po kontakcie z innymi zwierzętami.
| To ważne: Jeśli jesteś uczulony tylko na Can f 5, możesz mieszkać z suczką lub wykastrowanym psem, ponieważ nie wytwarzają one tego białka. |
Alergeny kota — co warto wiedzieć?
- Fel d 1 to najważniejszy alergen kota i najczęstsza przyczyna objawów.
Jest też kluczowym białkiem branym pod uwagę przy kwalifikacji do odczulania. - Fel d 2 (kocia albumina) odpowiada za tzw. zespół kot-wieprzowina.
Jest bardzo podobna do białek występujących w wieprzowinie i wołowinie.
Dlatego u części osób uczulonych na Fel d 2 mogą pojawić się objawy po spożyciu mało przetworzonego mięsa, takiego jak tatar czy krwisty stek. - Inne alergeny kota (np. Fel d 4) są podobne do białek psa, konia, królika czy świnki morskiej — dlatego czasem objawy pojawiają się także po kontakcie z innymi zwierzętami.
Alergia na psa lub kota – czy mogę mieć inne zwierzę?
Białka zwierzęce, które uczulają. obecne są u wielu zwierząt futerkowych. Najważniejsza grupa białek alergenowych – lipokaliny – występuje u:
- psa – alergeny Can f 1, Can f 2, Can f 4 oraz Can f 6);
- kota – Fel d 4;
- konia – Equ c 1;
- królika – Ory c 4;
- świnki morskiej – Cav p 6;
- myszy – Mus m 1;
- szczura – Rat n 1.
Z tego powodu, osoby uczulone np. na psa, mogą doświadczać objawów alergii po kontakcie z kotem czy koniem oraz w mniejszym stopniu również z innymi zwierzętami futerkowymi.
Czy odczulanie działa?
Odczulanie na kota
Najlepsze efekty uzyskuje się u osób uczulonych na Fel d 1.
Odczulanie na psa
Wyniki są bardziej zróżnicowane, ponieważ:
- psy produkują kilka różnych alergenów,
- każdy pacjent może reagować na inne białka,
- nie ma jednego dominującego alergenu (tak jak Fel d 1 u kota).
Jak rozpoznać alergię na kota lub psa?
W diagnostyce uczulenia na zwierzęta futerkowe ważny jest szczegółowy wywiad z pacjentem.
Badania obejmują:
- testy skórne,
- badanie IgE z krwi względem ekstraktów alergenowych,
- testy molekularne IgE z krwi względem poszczególnych białek alergenowych
Testy IgE z krwi wykonuje się, gdy:
- masz objawy po kontakcie ze zwierzętami,
- planujesz adopcję psa lub kota,
- masz astmę z częstymi zaostrzeniami,
- chcesz sprawdzić, czy objawy mogą wynikać z reakcji krzyżowych.
Kiedy wykonać testy?
- przy katarze i kichaniu nasilającym się po kontakcie ze zwierzęciem,
- przy objawach ocznych,
- przed przyjęciem zwierzęcia do domu,
- przy zaostrzeniach astmy,
- gdy reagujesz również na kontakt z końmi, królikami lub gryzoniami.
Jeśli objawy utrzymują się cały rok, lekarz może rozszerzyć diagnostykę również o inne alergeny obecne w domach — np. roztocza, pleśnie i białka zwierząt.
Jak przygotować się do badania?
Do wykonania testów IgE z krwi nie ma praktycznie żadnych specjalnych wymagań:
- nie trzeba być na czczo,
- nie trzeba odstawiać leków przeciwhistaminowych,
- badanie można wykonać o dowolnej porze dnia.
To jedno z najprostszych badań alergologicznych.
>> Zobacz również:
- Wyleczyć się z alergii na pyłki – czy jest to możliwe?
- Alergia wziewna – co to jest? Przyczyny, objawy i diagnostyka
Jak radzić sobie z alergią na zwierzęta?
W przypadku alergii na sierść zwierząt najlepszą strategią jest unikanie kontaktu z alergenem. Może być to jednak trudne ze względu na powszechność występowania psów i kotów oraz ich alergenów w domach i miejscach publicznych, a także przez to, że właściciele nie chcą rezygnować z obecności ukochanego pupila w ich życiu.
W takich przypadkach należy ustalić z lekarzem plan ograniczenia ekspozycji na alergeny obejmujący np. częstsze sprzątanie pomieszczeń, w których przebywają zwierzęta, usunięcie dywanów z długim włosiem czy też ustanowienie stref, do których pupil nie będzie miał wstępu. Kolejnym krokiem może być zastosowanie leków łagodzących objawy takich jak leki przeciwhistaminowe czy kortykosteroidy wziewne. Ostatnim elementem może być przepisanie przez lekarza immunoterapii swoistej. Przyniesie ona najwięcej korzyści w przypadku alergii na główny alergen kota (Fel d 1), natomiast w alergii na sierść psa jej skuteczność jest już znacznie niższa
Podsumowanie
Alergia na psa lub kota nie musi oznaczać końca kontaktu ze zwierzętami. Najważniejsze jest ustalenie, na które białka reaguje Twój organizm. Pomagają w tym testy IgE z krwi, które pozwalają dokładnie określić, jakie alergeny wywołują objawy.
Dzięki odpowiedniej diagnostyce lekarz może:
- ocenić ryzyko nasilonych lub przewlekłych objawów,
- przewidzieć możliwe reakcje krzyżowe na inne zwierzęta lub pokarmy,
- zaplanować optymalne leczenie, w tym ewentualne odczulanie.
Pamiętaj, że wyniki badań powinny być zawsze interpretowane przez lekarza alergologa lub innego specjalistę — w odniesieniu do Twojej historii choroby, objawów oraz dotychczasowego leczenia.
Bibliografia
- 1.EAACI Molecular Allergology User ‘s Guide 2.0. Dramburg S, et al. PAI. 2023;34 (28):e13854.
- Schoos AM, et al. The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice. 2017;5(6):1754-6.
- Davila I, et al. Allergy. 2018;73(6):1206-1222.
- Bonnet B, et al. Allergy Asthma Clin Immunol. 2018;14:14.
- Liccardi G, et al. Hum Vaccin Immunother. 2018;14(6):1438-1441.
- Curin M, et al. Int Arch Allergy Immunol. 2011;154:258-263.
- Konradsen JR, et al. J Allergy Clin Immunol. 2015;135:616-25.
- Fernandez-Tavora et al. J Invest Allergol Clin Immunol 2002,12(1):29-33.
- Nordlund B, et al. Allergy. 2012;67:661-9.
- Konradsen JR, et al. Pediatr Allergy Immunol. 2014;25:187-92.
- Patelis A, et al. Clin Exp Allergy. 2016;46:730-40.
- Bjerg A, et al. Pediatr Allergy Immunol. 2015;26(6):557-63.
- Perzanowski M, et al. J Allergy Clin Immunol 2016;138:1582-90.
- Asarnoj A, et al. J Allergy Clin Immunol. 2016;137:813-21.
