Niski poziom estrogenu – przyczyny, objawy, badania, leczenie

Spis treści:

1. Co to jest estrogen?
2. Niski poziom estrogenów – przyczyny
3. Jakie są objawy niedoboru estrogenu?
   • Niski estradiol – objawy u kobiet przed menopauzą
   • Niskie estrogeny a ciąża
   • Niskie estrogeny a menopauza
   • Niedobór estrogenów a tycie
4. Badanie poziomu estrogenów – kiedy je wykonać?
5. Leczenie niedoboru estrogenów
6. Niedobór estrogenu a dieta
7. Niski poziom estrogenu – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Co to jest estrogen?

Estrogeny to niejednorodna grupa hormonów steroidowych, które regulują wiele procesów w organizmie kobiety. Kluczowym jest fakt, iż bez estrogenów szereg zjawisk fizjologicznych niezbędnych do zajścia w ciążę i jej utrzymania nie mógłby przebiegać prawidłowo.

Stężenia hormonów estrogenowych są ściśle zależne od wieku kobiety.

• Estradiol (E2) dominuje w okresie reprodukcyjnym,
• Estriol (E3) jest  obecny głównie podczas ciąży,
• Estron (E1) to hormon okresu pomenopauzalnego.

Najsilniejszym estrogenem u kobiety jest estradiol – główny produkt pęcherzyków jajnikowych, działający jako kluczowy mediator zmian patofizjologicznych w żeńskim układzie rozrodczym.

>> Więcej o estrogenach i ich roli w artykule: Co to są estrogeny, za co odpowiadają i kiedy je badać?

Niski poziom estrogenów – przyczyny

Niedobór estradiolu może mieć różne przyczyny. Fizjologicznie jego poziom maleje z wiekiem, niski poziom estradiolu notowany jest u kobiet po menopauzie.

U kobiet w okresie reprodukcyjnym głównym źródłem estrogenów są jajniki. Dlatego wszystkie problemy związane z prawidłowym ich funkcjonowaniem mogą skutkować zbyt niskimi poziomami tych hormonów.

Jeśli przyczyna leży w samym jajniku, mówimy o pierwotnej niewydolności jajników, która może być efektem:

• przedwczesnego wygasania czynności jajników – przedwczesna menopauza,
• niedorozwoju i nieprawidłowej budowy jajników,
• brak rozwoju lub ich nieprawidłowy rozwój w zespole Turnera lub zespole Swyera,
• PCOS – zespołu policystycznych jajników.

Jeśli natomiast przyczyną niedoboru estrogenów są czynniki zlokalizowane poza jajnikiem, ale wpływające na ich funkcje, mówimy o wtórnej niewydolności jajników. Może ona wystąpić:

• w niedoczynności przysadki mózgowej,
• w czasie przyjmowania leków hamujących owulację,
• przy przewlekłym głodzeniu i w anoreksji,
• pod wpływem nadmiernego wysiłku fizycznego.

>>Poznaj możliwości wczesnej diagnozy oraz kompleksowej oceny zdrowia i sprawdź zakres pakietu badań w ALAB laboratoria:>>

Jakie są objawy niedoboru estrogenu?

Objawy niedoboru estrogenów u kobiety w wieku reprodukcyjnym wpływają przede wszystkim na sferę związaną z płodnością i życiem seksualnym. Efekty niskiego poziomu tych hormonów u kobiet po menopauzie to cały szereg dolegliwości związanych z wygasaniem czynności jajników.

Niski estradiol – objawy u kobiet przed menopauzą

Niski poziom estradiolu – głównego estrogenu u kobiet młodszych kobiet – daje o sobie znać w postaci:

• zaburzeń miesiączkowania – nieregularnych miesiączek, braku menstruacji,
• zaburzeń związanych z życiem seksualnym – obniżenie libido, podrażnienie i suchość pochwy, ból w czasie stosunku,
• zaniku trzeciorzędowych cech płciowych, np. owłosienia kobiecego, piersi,
• przedwczesnego starzenia się skóry i pogorszenia kondycji włosów
• wpływu na gospodarkę lipidową i zwiększenie ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.

Niedobory estrogenów u dziewczynek mogą powodować problemy z dojrzewaniem płciowym, np. opóźnione dojrzewanie płciowe, ograniczone występowanie drugorzędowych cech płciowych – pochwy, macicy, jajowodów, sromu, łechtaczki.

>> Więcej o problemach z miesiączkowaniem przeczytasz w artykule: Brak miesiączki – możliwe przyczyny braku okresu. Jakie badania przeprowadzić?

Niskie estrogeny a ciąża

Niedobór estrogenów może mieć wpływ na przebieg ciąży. Wpływ niskiego poziomu estradiolu może być widoczny na kilku poziomach:

• brak zapłodnienia – niższe stężenia estrogenów mogą być związane z cyklami bezowulacyjnymi, w wyniku czego nie dochodzi do poczęcia,
• problemy z implantacją zapłodnionego zarodka – niedobory estrogenów wpływają na możliwości prawidłowego rozwoju endometrium, w którym zagnieżdża się zapłodniony zarodek,
• nieprawidłowy rozwój łożyska – nieprawidłowości w jego unaczynieniu,
• samoistne poronienia – niski poziom estrogenów to zwiększone ryzyko poronienia,
• powikłania ciąży – stan przedrzucawkowy, ograniczenie wzrostu płodu.

>> Może Cię zainteresować także artykuł: Czy endometrioza wpływa na płodność i przebieg ciąży?

Niskie estrogeny a menopauza

Wygasanie czynności jajników u kobiet w okresie perimenopauzy i po menopauzie niesie za sobą szereg objawów związanych z pogorszeniem funkcjonowania w sferze seksualnej, ale także objawów spowodowanych:

• niekorzystnymi przesunięciami lipidowymi,
• dysfunkcją śródbłonka i zaburzeniami neutralizowania wolnych rodników,
• nadkrzepliwością krwi.

Zatem skutki niedoboru estrogenów to zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto sprzyja on ujawnieniu lub zaostrzeniu:

• zaburzeń snu,
• wzrostowi masy ciała,
• depresji i zaburzeń nastroju.

Objawy niskiego poziomu estrogenów związane z klimakterium to m.in. uderzenia gorąca, zanikowe zapalenie pochwy, atrofia pochwy, osteoporoza.

>>Równowaga hormonalna odgrywa bardzo ważną rolę w okresie menopauzy. Sprawdź zakres pakietu badań w ALAB laboratoria, który pomoże Ci zadbać o siebie na tym etapie życia:<<

Niedobór estrogenów a tycie

Estrogeny odgrywają ważną rolę w regulacji bilansu energetycznego, wpływają na zwiększenie spoczynkowego wydatku energetycznego i termogenezę brązowej tkanki tłuszczowej, która jest kluczowa w procesie spalania energii i wytwarzania ciepła. Dlatego niedobór estrogenów ma wpływ na przyrost masy ciała i rozwój otyłości. W jednym z badań wykazano, iż spadek poziomu estrogenów o 1-2% występuje w korelacji z każdym jednostkowym przyrostem BMI.

>> Przeczytaj też: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

Badanie poziomu estrogenów – kiedy je wykonać?

Badanie poziomu estrogenów, głównie estradiolu, jest jednym z rutynowych oznaczeń hormonalnych, wykonywanych u kobiet.

Wskazaniem do wykonania badania są:

• zaburzenia dojrzewania płciowego,
• zaburzenia miesiączkowania,
• diagnostyka niepłodności,
• procedura zapłodnienia in vitro,
• podejrzenie guza jajnika i nadnerczy,
• zaburzenia odżywiania – anoreksja,
• pomocniczo w diagnostyce przyczyny trądziku.

>>U kobiet w okresie menopauzy wykonuje się oznaczenie poziomu estronu, aby wykluczyć niedobory estrogenów oraz w celu kontroli terapii hormonalnej. Sprawdź zakres pakietu badań dostępnego w ALAB laboratoria:<<

Leczenie niedoboru estrogenów

Niedobór estrogenów nie jest chorobą, jest zazwyczaj jednym z objawów występujących w przebiegu danego schorzenia. Jeśli występują wskazania, uzupełnia się poziom estrogenów za pomocą leków syntetycznych lub suplementów z fitoestrogenami. Należy pamiętać, iż te ostatnie wywierają podobny efekt fizjologiczny, jak leki syntetyczne i również mogą być obarczone działaniami niepożądanymi.

Terapia estrogenami możliwa jest przy pomocy różnych postaci leków:

• tabletek doustnych,
• globulek dopochwowych,
• plastrów,
• kremów, żeli dopochwowych.

>> Może Cię zainteresować także: Czym są suplementy diety i czym się różnią od leków?

Niedobór estrogenu a dieta

Dieta może mieć znaczący wpływ na poziom estrogenów w organizmie kobiety, wpływa na ich metabolizm i wydalanie.

Jaka dieta podwyższa poziom estrogenów? Przede wszystkim jest to dieta bogata w fitoestrogeny, związki roślinne o budowie naśladującej strukturę hormonów estrogenowych. Można je znaleźć w roślinach strączkowych, soi. Najbogatszym źródłem fitoestrogenów jest siemię lnianie.

>> Więcej o tym, czym są lignany i fitoestrogeny w artykule: Lignany – czym są? Właściwości, działanie i źródła w diecie

Do podwyższenia poziomu estrogenów prowadzi także dieta o umiarkowanej zawartości tłuszczu i wysokiej zawartości błonnika, np. dieta wegetariańska lub dieta śródziemnomorska. Wzbogacenie organizmu w estrogeny tymi dietami jest jednak niższe niż w dietach bogatotłuszczowych.

• Badania wskazują, iż istnieje dodatnia korelacja między spożyciem tłuszczu a poziomem estrogenów w osoczu (im więcej tłuszczu, tym więcej estrogenów).
• Wysokie spożycie błonnika to niższy poziom tych hormonów w osoczu. Istnieje ujemna korelacja pomiędzy spożyciem błonnika a estrogenami (im więcej błonnika, tym mniej estrogenów).

Stężenie estrogenów znacząco obniża się przez spożywanie alkoholu.

>> Może Cię zainteresować: Diety alternatywne: wegetariańska i wegańska – jakie jest ryzyko niedoborów?

Niski poziom estrogenu – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

PIŚMIENNICTWO

1. Parisi F, Fenizia C, Introini A, Zavatta A, Scaccabarozzi C, Biasin M, Savasi V. The pathophysiological role of estrogens in the initial stages of pregnancy: molecular mechanisms and clinical implications for pregnancy outcome from the periconceptional period to end of the first trimester. Hum Reprod Update. 2023 Nov 2;29(6):699-720. doi: 10.1093/humupd/dmad016. PMID: 37353909; PMCID: PMC10628507.
2. Weidlinger S, Winterberger K, Pape J, Weidlinger M, Janka H, von Wolff M, Stute P. Impact of estrogens on resting energy expenditure: A systematic review. Obes Rev. 2023 Oct;24(10):e13605. doi: 10.1111/obr.13605. Epub 2023 Aug 6. Erratum in: Obes Rev. 2024 Jul;25(7):e13756. doi: 10.1111/obr.13756. PMID: 37544655.
3. Fidecicchi T, Giannini A, Chedraui P, Luisi S, Battipaglia C, Genazzani AR, Genazzani AD, Simoncini T. Neuroendocrine mechanisms of mood disorders during menopause transition: A narrative review and future perspectives. Maturitas. 2024 Oct;188:108087. doi: 10.1016/j.maturitas.2024.108087. Epub 2024 Aug 2. PMID: 39111089.
4. https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1205,choroby-jajnikow
5. https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1210,menopauza
6. Carruba G, Granata OM, Pala V, Campisi I, Agostara B, Cusimano R, Ravazzolo B, Traina A. A traditional Mediterranean diet decreases endogenous estrogens in healthy postmenopausal women. Nutr Cancer. 2006;56(2):253-9. doi: 10.1207/s15327914nc5602_18. PMID: 17474873.