Uchyłki jelita grubego to częsty problem zdrowotny, zwłaszcza u osób po 50. roku życia. Przez długi czas mogą nie dawać żadnych objawów, ale u części pacjentów prowadzą do zapalenia i dolegliwości bólowych. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak rozpoznać uchyłki jelita, na czym polega leczenie oraz jaką rolę odgrywa dieta i styl życia.
| Z tego artykułu dowiesz się: >> co to są uchyłki jelita grubego i dlaczego powstają, >> jak często występują uchyłki jelita i u kogo ryzyko jest największe, >> jakie objawy dają uchyłki jelitowe oraz kiedy mogą boleć, >> jak diagnozuje się uchyłki jelita grubego, w tym jakie badania są obecnie zalecane, >> na czym polega leczenie i jaki lek na uchyłki jelita grubego stosuje się najczęściej, >> jak powinna wyglądać dieta przy uchyłkach jelita grubego – co najlepiej jeść, a czego unikać, >> czy siemię lniane, kawa lub jajka są bezpieczne przy uchyłkach, >> kiedy konieczna jest operacja i czy uchyłki jelita mają związek z rakiem. |
Spis treści:
- Czym są uchyłki jelita grubego?
- Jak często występują uchyłki jelita grubego?
- Przyczyny rozwoju uchyłków jelita
- Uchyłki jelita grubego: objawy chorobowe
- Jak diagnozuje się uchyłki jelita grubego?
- Jakie stosuje się leczenie i leki na uchyłek jelita?
- Uchyłki jelita grubego: dieta i aktywność fizyczna
- Przykładowy jadłospis przy uchyłkach jelita grubego
- Uchyłki jelita grubego – najczęstsze pytania (FAQ)
- Uchyłek jelita grubego: zakończenie
Czym są uchyłki jelita grubego?
Uchyłki jelita grubego (ICD-10 K57) to niewielkie, workowate uwypuklenia ściany jelita. Powstają najczęściej w esicy, czyli końcowym odcinku jelita grubego. Same uchyłki nie są chorobą – mówimy wtedy o uchyłkowatości. Problem pojawia się, gdy dochodzi do ich zapalenia.
>> Przeczytaj: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu pokarmowego człowieka
Jak często występują uchyłki jelita grubego?
Uchyłki jelita grubego są bardzo częste w krajach rozwiniętych. Szacuje się, że występują u około 30% osób po 50. roku życia i nawet u 60-70% po 80. roku życia. Większość pacjentów nie ma żadnych objawów.
Przyczyny rozwoju uchyłków jelita
Do głównych czynników ryzyka należą dieta uboga w błonnik, przewlekłe zaparcia i siedzący tryb życia. Znaczenie mają także wiek, otyłość oraz predyspozycje genetyczne. Zbyt wysokie ciśnienie w jelicie sprzyja powstawaniu uchyłków.
Uchyłki jelita grubego: objawy chorobowe
U wielu osób uchyłki jelitowe objawy nie występują. Jeśli się pojawiają, są zwykle nieswoiste:
- wzdęcia i uczucie pełności,
- bóle brzucha, najczęściej po lewej stronie,
- zaparcia lub biegunki.
>> Zobacz: Zaparcia – przyczyny, badania, leczenie
Czy uchyłki jelita grubego bolą?
Tak, uchyłki jelita grubego mogą boleć, zwłaszcza gdy dojdzie do zapalenia uchyłków jelita grubego. Ból bywa stały, nasila się przy ucisku i często towarzyszy mu gorączka oraz złe samopoczucie.
Jak diagnozuje się uchyłki jelita grubego?
Rozpoznanie uchyłków jelita grubego opiera się na połączeniu objawów, badań laboratoryjnych oraz badań obrazowych. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad i bada brzuch, pytając m.in. o bóle, zaparcia, biegunki czy obecność krwi w stolcu.
Badania laboratoryjne
Badania krwi i kału pomagają ocenić, czy w jelitach toczy się stan zapalny:
- morfologia krwi,
- CRP lub OB – mogą wskazywać na zapalenie uchyłków,
- test na krew utajoną w kale (FIT) – wykrywa niewidoczne krwawienie z jelita,
- kalprotektyna w kale – marker zapalenia jelit, pomocny w odróżnieniu chorób zapalnych od czynnościowych zaburzeń jelit,
- badanie ogólne kału – pozwala ocenić pracę jelit i proces trawienia.
Takie badania znajdują się m.in. w pakietach diagnostycznych i mogą być dobrym pierwszym krokiem w ocenie dolegliwości.
Badania obrazowe
Jeśli lekarz podejrzewa zapalenie uchyłków jelita grubego, najważniejszym badaniem jest:
- tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej z kontrastem – obecnie uznawana za złoty standard,
- USG jamy brzusznej – często wykonywane jako badanie wstępne.
Kolonoskopia
Kolonoskopia pozwala dokładnie obejrzeć jelito grube i potwierdzić obecność uchyłków. Wykonuje się ją po ustąpieniu ostrego zapalenia, aby uniknąć powikłań i wykluczyć inne choroby, np. raka jelita grubego.
>> Przeczytaj: Jak przygotować się do kolonoskopii?
Jakie stosuje się leczenie i leki na uchyłek jelita?
Leczenie zależy od nasilenia objawów. W łagodnych przypadkach wystarcza dieta i obserwacja. Przy zapaleniu stosuje się antybiotyki, leki przeciwbólowe oraz odpoczynek. Operacja jest konieczna rzadko – głównie przy powikłaniach.
Uchyłki jelita grubego: dieta i aktywność fizyczna
Dieta bogata w błonnik jest kluczowa w profilaktyce i leczeniu. Regularna aktywność fizyczna poprawia perystaltykę jelit i zmniejsza ryzyko zaparć. Jeśli stosujesz zbilansowaną dietę, możesz znacząco ograniczyć ryzyko nawrotów.
>> Warto sprawdzić: Błonnik pokarmowy – co to jest, jakie pełni funkcje? Źródła błonnika w diecie
Uchyłki jelita grubego: co najlepiej jeść?
| Produkt | Dlaczego warto |
| Warzywa i owoce | Bogate w błonnik, regulują pracę jelit i zapobiegają zaparciom |
| Pełnoziarniste produkty zbożowe | Pomagają utrzymać regularne wypróżnienia |
| Siemię lniane | Wspiera perystaltykę jelit i działa przeciwzapalnie |
| Kasza jaglana | Lekkostrawna, łatwo przyswajalna i bezglutenowa |
| Jogurt naturalny / kefir | Zawiera probiotyki wspierające mikrobiotę jelitową |
| Gotowane warzywa | Łatwiej przyswajalne, zmniejszają ryzyko podrażnień |
Czego nie jeść przy uchyłkach jelita grubego?
| Produkt | Dlaczego unikać |
| Białe pieczywo i produkty z oczyszczonej mąki | Zawierają mało błonnika, sprzyjają zaparciom |
| Tłuste mięsa i wędliny | Mogą obciążać jelita i spowalniać trawienie |
| Słodycze i słodkie napoje | Zwiększają ryzyko zaparć i wzdęć |
| Alkohol | Może nasilać objawy i podrażniać jelita |
| Orzechy i nasiona w całości | Mogą powodować mikrourazy ściany uchyłków – lepiej spożywać w zmielonej formie |
| Kawa w nadmiarze | U niektórych osób może wywoływać bóle brzucha lub przyspieszać perystaltykę w niewłaściwy sposób |
Przykładowy jadłospis przy uchyłkach jelita grubego
Na śniadanie sprawdzi się owsianka z owocami i siemieniem lnianym. Obiad może składać się z gotowanej ryby, kaszy jaglanej i warzyw. Kolacja powinna być lekka, np. kanapki z pełnoziarnistego pieczywa z pastą warzywną.
Uchyłki jelita grubego – najczęstsze pytania (FAQ)
Zwykle nie, ale nieleczone zapalenie może prowadzić do powikłań.
Nie. Uchyłki nie są nowotworem, ale wymagają kontroli.
Tylko w ciężkich lub nawracających przypadkach.
Często nieregularny – zaparcia lub biegunki.
Tak, ale poza ostrą fazą zapalenia.
Uchyłek jelita grubego: zakończenie
Uchyłki jelita grubego to częsta i zazwyczaj łagodna dolegliwość, którą można skutecznie kontrolować dzięki diecie, aktywności fizycznej i odpowiedniej diagnostyce. Jeśli zauważysz niepokojące objawy, skonsultuj się z lekarzem i wykonaj zalecane badania.
Bibliografia
- Mohamedahmed AY, et al. Systematic review and meta-analysis of the management of acute uncomplicated diverticulitis: time to change traditional practice. Int J Colorectal Dis. 2024
- Peery AF, et al. AGA Clinical Practice Update on Medical Management of Colonic Diverticulitis: Expert Review. Gastroenterology. 2021
- Strate LL, et al. Epidemiology, Pathophysiology, and Treatment of Diverticulitis. Gastroenterology. 2019
