Zapalenie mieszków włosowych to jedna z najczęstszych infekcji skóry, która jest częstą przyczyną wizyt w gabinetach dermatologicznych. Choć jest to w większości przypadków niegroźne schorzenie, które mija pod wpływem odpowiedniego leczenia, to w pewnych sytuacjach przechodzi w formę przewlekłą.
| Z tego artykułu dowiesz się: – jakie są przyczyny zapalenia mieszków włosowych, – jak objawia się zapalenie mieszków włosowych, – czym charakteryzuje się przewlekłe zapalenie mieszków włosowych, – na czym polega diagnostyka i leczenie zapalenia mieszków włosowych. |
Spis treści:
- Czym jest zapalenie mieszków włosowych?
- Objawy zapalenia mieszków włosowych
- Jak wygląda zapalenie mieszków włosowych?
- Lokalizacja zmian skórnych
- Diagnostyka zapalenia mieszków włosowych
- Leczenie zapalenia mieszków włosowych
- Leczenie domowe i profilaktyka zapalenia mieszków włosowych
- FAQ. Zapalenie mieszków włosowych – często zadawane pytania
- Zapalenie mieszków włosowych – podsumowanie
Czym jest zapalenie mieszków włosowych?
Zapalenie mieszków włosowych (folliculitis; w klasyfikacji ICD-10 oznaczane kodem L73.8) to stan zapalny dotyczący mieszka włosowego i jego otoczenia, wywołany najczęściej przez infekcję bakteryjną. Warto mieć jednak świadomość, że za zapalenie mieszków włosowych może również odpowiadać infekcja grzybicza lub wirusowa, choć jest to zdecydowanie rzadsze zjawisko.
Wyróżnia się liczne czynniki predysponujące do wystąpienia zapalenia mieszków włosowych. Najważniejsze z nich to:
- drażnienie skóry,
- długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej,
- stosowanie opatrunków pod okluzją,
- obniżenie odporności, zakażenie wirusem HIV,
- cukrzyca, szczególnie niekontrolowana,
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych, w tym glikokortykosteroidów,
- nadwaga, otyłość,
- nadmierne pocenie się,
- korzystanie z saun, jacuzzi, basenów,
- ekspozycja zawodowa na oleje, smołę.
>> Zobacz: Trądzik – choroba o wielu obliczach
Objawy zapalenia mieszków włosowych
Charakterystycznym objawem zapalenia mieszków włosowych jest pojawienie się krost, związanych z mieszkami włosowymi. Taki wykwit chorobowy jest wyniosły ponad poziom skóry (wyczuwalny podczas palpacji) i wypełniony żółtawą treścią ropną. Zmiany krostkowe są często przebite włosem i otoczone rumieniem, a więc zaczerwieniem, co wynika ze stanu zapalnego w otoczeniu mieszka włosowego.
Jak wygląda zapalenie mieszków włosowych?
Omawiane w tym artykule schorzenie manifestuje się nagłym pojawieniem się krost, znajdujących się na rumieniowym podłożu. Zazwyczaj w zapaleniu mieszków włosowych zmiany są liczne, choć oczywiście możemy mieć do czynienia z zapaleniem pojedynczego mieszka włosowego.
Przewlekłe zapalenie mieszków włosowych (tak zwana figówka) ma bardziej różnorodny obraz kliniczny, w którym oprócz krost obserwuje się także zmiany grudkowe, sączące, a niekiedy również strupy i guzy, które mogą pozostawić po sobie blizny.
Lokalizacja zmian skórnych
Zmiany skórne w przebiegu zapalenia mieszków włosowych mogą pojawiać się w wielu lokalizacjach – więc wszędzie tam, gdzie znajdują się mieszki włosowe. Poniżej przedstawiamy najczęściej zajmowane obszary.
Zapalenie mieszków włosowych na głowie
Krosty w przebiegu zapalenia mieszków włosowych mogą pojawić się nie tylko na skórze gładkiej, ale również na owłosionej skórze głowy. Ta lokalizacja zapalenia mieszków włosowych jest częsta u pacjentów płci męskiej, co bywa związane z zabiegami fryzjerskimi.
Zapalenie mieszków włosowych na twarzy
Skóra twarzy jest częstą lokalizacją krost. Problem ten może być wywoływany przez golenie, ale również stosowanie okluzyjnych kosmetyków i inne błędy pielęgnacyjne.
Zapalenie mieszków włosowych pod pachami
To kolejny obszar skóry, gdzie często pojawia się zapalenie mieszków włosowych. Wynika to między innymi z podrażnienia podczas depilacji tej delikatnej okolicy. Warto regularnie zmieniać maszynki do golenia, ponieważ pozwala to na zmniejszenie ryzyka nadkażenia bakteryjnego.
>> Przeczytaj: Trądzik odwrócony – jak rozpoznać sygnały ostrzegawcze?
Inne lokalizacje: pachwiny, uda, pośladki
Uda i pośladki są częstą lokalizacją zapalenia mieszków włosowych u tych pacjentów, którzy prowadzą siedzący tryb życia. Dotyczy to między innymi kierowców zawodowych. Sprzyja temu również noszenie ciasnej i okluzyjnej bielizny.
>> To może Cię zainteresować:
- Krosty na pośladkach – możliwe przyczyny i leczenie
- Krosty na plecach – możliwe przyczyny i leczenie
Diagnostyka zapalenia mieszków włosowych
Rozpoznanie zapalenia mieszków włosowych stawiane jest typowo na podstawie obrazu klinicznego i badania skóry pacjenta. Jednak w przypadku rozległych zmian, w tym zmian na twarzy, a także w sytuacji przewlekłego zapalenia mieszków włosowych, konieczne jest wykonanie badań mikrobiologicznych takich jak:
- wymaz ze zmian skórnych – pozwala na określenie gatunku bakterii, który odpowiada za chorobę, a także jego lekowrażliwości,
- badanie mykologiczne – w przypadku podejrzenia etiologii grzybiczej,
- wymaz z nosa w kierunku nosicielstwa gronkowca złocistego – szczególnie w przypadkach nawracających.
Jeżeli zapalenia mieszków włosowych nawracają pomimo leczenia i diagnostyki mikrobiologicznej, warto rozważyć wykonanie takich badań laboratoryjnych jak:
- oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo, oznaczenie hemoglobiny glikowanej – w celu wykluczenia współistniejącej cukrzycy,
- badań w kierunku zakażenia wirusem HIV.
Leczenie zapalenia mieszków włosowych
Leczenie zapalenia mieszków włosowych jest uzależnione od jego przyczyny. W większości przypadków zapalenie mieszków włosowych jest wywołane przez bakterie (najczęściej są to gronkowce), co sprawia, że leczeniem w tym przypadku jest antybiotykoterapia. W mało nasilonych przypadkach stosuje się wyłącznie antybiotyki miejscowe takie jak mupirocyna czy kwas fusydowy (np. w postaci maści, czy kremu).
Rozległe, a także przewlekłe zapalenie mieszków włosowych może wymagać zastosowania antybiotykoterapii ogólnej (w postaci doustnej lub dożylnej). Taka antybiotykoterapia powinna być dobrana na podstawie wyniku antybiogramu (jest to wówczas antybiotykoterapia celowana).
>> Sprawdź: Czyrak – czym jest i jak wygląda? Rodzaje, przyczyny i leczenie czyraków
Leczenie domowe i profilaktyka zapalenia mieszków włosowych
W warunkach domowych warto zastosować się do kilku zaleceń, które zmniejszą ryzyko nawrotów zapalenia mieszków włosowych. Należy pamiętać przede wszystkim o:
- unikaniu noszenia zbyt ciasnych ubrań, w tym ciasnej bielizny, wykonanej z syntetycznych materiałów,
- jeżeli stosujemy jednorazowe maszynki do golenia – warto zmieniać je przed każdym użyciem,
- utrzymywaniu prawidłowej masy ciała,
- wspieraniu odporności (zróżnicowana dieta, aktywność fizyczna),
- kontrolowaniu schorzeń przewlekłych, w tym cukrzycy.
>> To interesujące: Krosty na twarzy: rodzaje i możliwe przyczyny. Jak pozbyć się krost na twarzy?
FAQ. Zapalenie mieszków włosowych – często zadawane pytania
Zapalenie mieszków włosowych to jedna z częstych przypadłości dermatologicznych. Poniżej odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez pacjentów.
Zapalenie mieszka włosowego można rozpoznać na podstawie wykwitów obecnych na skórze pacjenta. W celu określenia etiologii infekcji wykonuje się badania mikrobiologiczne.
Zapalenie mieszka włosowego może niekiedy ustąpić samoistnie, jednak w celu eliminacji czynnika sprawczego i przyspieszeniu gojenia zmian skórnych konieczne jest włączenie odpowiedniego leczenia.
Zapalenie mieszków włosowych jest schorzeniem infekcyjnym, co sprawia, że możliwe jest przeniesienie drobnoustroju chorobotwórczego na przykład poprzez kontakt bezpośredni ze skórą pacjenta lub poprzez używanie tych samych przedmiotów.
Krosty na rumieniowym podłożu są elementem obrazu klinicznego wielu schorzeń dermatologicznych. Zapalenie mieszków włosowych powinno się różnicować między innymi z takimi jednostkami chorobowymi jak:
– trądzik pospolity,
– łuszczyca krostkowa,
– zespół Sneddona-Wilkinsona,
– krostkowe osutki polekowe.
Drobnoustrój, który najczęściej odpowiada za zapalenie mieszków włosowych, to gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus).
Najważniejszą różnicą między trądzikiem pospolitym a zapaleniem mieszków włosowych jest obecność zaskórników w przypadku trądziku pospolitego. Są to wykwity charakterystyczne właśnie dla trądziku pospolitego.
Przewlekłemu zapaleniu mieszków włosowych sprzyja przede wszystkim nosicielstwo gronkowca złocistego, obniżenie odporności, ale również mikrouszkodzenia i przewlekłe drażnienie skóry oraz współistnienie schorzeń przewlekłych, w tym niekontrolowanej cukrzycy.
Zapalenie mieszków włosowych – podsumowanie
- Zapalenie mieszków włosowych to schorzenie infekcyjne, za które najczęściej odpowiadają bakterie.
- Schorzenie to objawia się krostami, znajdującymi się na rumieniowym podłożu, które najczęściej lokalizują się na tułowiu, kończynach i twarzy.
- W diagnostyce zapalenia mieszków włosowych istotną rolę odgrywają badania mikrobiologiczne, w tym wymaz wraz z antybiogramem oraz badanie mykologiczne.
- Terapia zapalenia mieszków włosowych polega na stosowaniu antybiotyków, zarówno w postaci miejscowej, jak i niekiedy w postaci ogólnej.
Bibliografia
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- A. Polańska, Zapalenie mieszków włosowych, Medycyna praktyczna., https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171080,zapalenie-mieszkow-wlosowych (dostęp: 05.10.2025).
