Globulina wiążąca hormony płciowe (SHBG) (I83)

SHBG to najważniejsze białko transportowe estrogenów i androgenów we krwi obwodowej. Wykazuje wysokie powinowactwo do 17-betahydroksysteroidów, takich jak testosteron czy estradiol.

SHBG jest glikoproteiną o masie cząsteczkowej wynoszącej około 80-100 kDa. Głównym miejscem syntezy tego białka jest wątroba. Stężenie SHBG w osoczu zależy od równowagi między stężeniem androgenów a estrogenów, ale również poziomu hormonów tarczycy, poziomu insuliny oraz sposobu odżywiania. Stężenie SHBG jest głównym czynnikiem regulującym dystrybucję tych hormonów pomiędzy frakcję związaną z białkami i frakcję wolną. Na stężenia SHBG w osoczu ma wpływ kilka różnych schorzeń, np. wysokie wartości obserwuje się w przypadku nadczynności tarczycy, hipogonadyzmu, niewrażliwości na androgeny czy też marskości wątroby u mężczyzn. Niskie stężenia występują w przypadku obrzęku śluzakowatego, hiperprolaktynemii czy objawów nadmiernej aktywności androgenów.

Zmniejszenie ilości SHBG następuje pod wpływem insuliny, glikokortykosteroidów, hormonu wzrostu, androgenów, otyłości, pokwitania, zespole nerczycowym. W hipergonadyzmie na tle dopingu androgenami również obserwuje się obniżenie SHBG.

Zwiększenie stężenia SHBG następuje pod wpływem estrogenów, fitoestrogenów, hormonów tarczycy, stresu, diety ubogotłuszczowej, wysokowęglowodanowej, procesu starzenia się, a także w nadczynności tarczycy. Może dojść do istotnego zwiększenia stężenia tego białka w surowicy podczas ćwiczeń fizycznych.

Badanie SHBG jest przydatne w ocenie łagodnych zaburzeń metabolizmu androgenów oraz w identyfikacji pacjentek cierpiących na hirsutyzm, które są bardziej podatne na leczenie estrogenami. Stosunek stężenia testosteronu do stężenia SHBG nazywany jest także wskaźnikiem wolnych androgenów (ang. Free Androgen Index, FAI) lub wskaźnikiem wolnego testosteronu (ang. Free Testosterone Index, FTI). Wskaźnik ten koreluje z wartościami wolnego testosteronu pochodzącymi zarówno z pomiaru, jak i obliczeń, oraz umożliwia rozróżnienie osób z nadmierną aktywnością androgenów od osób zdrowych.

Globulina wiążąca hormony płciowe - kto i kiedy powinien wykonać badanie SHBG?

Badanie SHBG zaleca się wykonać w przypadku m.in. zaburzeń poziomu hormonów płciowych, problemów z płodnością, impotencją oraz miesiączkowaniem, nadmiernym łysieniem bądź owłosieniem, jak również w przypadku podejrzenia raka endometrium. Należy podkreślić, że badanie SHBG jest badaniem podstawowym w momencie zaniku menstruacji.