Męty ciała szklistego stanowią jedną z najczęstszych dolegliwości, z którą pacjenci zgłaszają się do gabinetów okulistycznych. Opisywane są jako „muszki”, „kłaczki”, „pajęczyny” czy „nitki”, które przemieszczają się wraz z ruchem gałki ocznej. Zwykle nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, ale mogą wpływać na jakość życia – szczególnie gdy stają się liczne. Dowiedz się, co to są męty ciała szklistego, jakie są ich przyczyny oraz czy można je leczyć.
Spis treści:
- Czym są męty w oku?
- Budowa ciała szklistego i przyczyny pojawiania się mętów
- Jak wyglądają męty w oku? Objawy
- Męty w oku w młodym wieku – czy to normalne?
- Męty w oku a wysiłek fizyczny i stres
- Czy męty w oku są groźne? Kiedy udać się do okulisty?
- Diagnostyka: badania wykrywające męty ciała szklistego
- Jak leczyć męty w ciele szklistym?
- Profilaktyka: jak się pozbyć lub ograniczyć męty
- Męty w oku – najczęstsze pytania pacjentów
- Męty w ciele szklistym – podsumowanie
Czym są męty w oku?
Męty ciała szklistego to niewielkie, ciemne lub półprzezroczyste struktury, które unoszą się w obrębie galaretowatej substancji wypełniającej gałkę oczną – tzw. ciele szklistym. Nie są to zewnętrzne zanieczyszczenia, ale skupiska włókien kolagenowych powstałe po rozpadzie tkanek wewnątrzgałkowych. Powstają najczęściej w wyniku naturalnych zmian związanych z wiekiem, jednak mogą pojawić się również u młodych osób.
| Warto wiedzieć: W codziennym użyciu można spotkać się z określeniem „męty w oku”. Należy pamiętać, że jest to termin potoczny. Medyczne sformułowanie to „męty ciała szklistego”. |
Męty w oku są szczególnie dobrze widoczne podczas patrzenia na jasne, jednolite powierzchnie – takie jak biała ściana, kartka papieru. Częściej pojawiają się w słoneczne dni lub w dobrze oświetlonych pomieszczeniach.
>> Sprawdź: Łzawienie oczu: przyczyny, leczenie nadmiernego łzawienia
Budowa ciała szklistego i przyczyny pojawiania się mętów
Ciało szkliste wypełnia około 80% objętości gałki ocznej. Jest przezroczystą, bezbarwną, galaretowatą strukturą. Znajduje się między soczewką a siatkówką. Ciało szkliste składa się głównie z wody (stanowiącej około 98% jego składu), kwasu hialuronowego oraz delikatnej sieci włókien kolagenowych, które nadają mu odpowiednią strukturę i sprężystość.
Zmętnienie ciała szklistego może być:
- patologiczne – związane z procesami chorobowymi,
- łagodne – niezwiązane z chorobami oka lub ogólnoustrojowymi.
Jedną z przyczyn mętów w oku są zmiany związane z naturalnym starzeniem się organizmu. W jego wyniku włókna kolagenowe, które dotychczas były równomiernie rozproszone w galaretowatej masie, zaczynają się skupiać, tworząc zagęszczenia. To właśnie te skupiska są widoczne jako męty. Ponadto w procesie starzenia dochodzi do stopniowego oddzielania się ciała szklistego od siatkówki, co również może powodować nagłe pojawienie się mętów w polu widzenia.
Inne przyczyny mętów ciała szklistego to:
- nieprawidłowości w metabolizmie kolagenu lub komórek siatkówki,
- denaturacja białek ciała szklistego,
- zanik kwasu hialuronowego pokrywającego włókna kolagenowe,
- krótkowzroczność,
- stany zapalne wewnątrz gałki ocznej,
- zmiany związane z cukrzycą,
- urazy oka.
| Pamiętaj: Włókna tworzące męty ciała szklistego nie wchłaniają się, ponieważ układ immunologiczny nie traktuje ich jak ciało obce. |
>> To może Cię zainteresować: Zaćma – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie choroby
Jak wyglądają męty w oku? Objawy
Męty w oku najczęściej są opisywane jako ruchome cienie przybierające postać:
- pajęczyn,
- nitek i włókien,
- plamek,
- chmur,
- pierścieni,
- pasm,
- drobnych punktów.
Cechą charakterystyczną mętów ciała szklistego jest ruchomość – poruszają się wraz z gałką oczną i często znikają z pola widzenia podczas próby skupienia na nich wzroku.
Męty w oku w młodym wieku – czy to normalne?
Chociaż męty ciała szklistego najczęściej występują po 40. roku życia, mogą pojawić się również u znacznie młodszych osób – nawet u dzieci. W takich przypadkach przyczynami są zwykle:
- krótkowzroczność,
- mechaniczne urazy oka,
- przewlekłe zmęczenie wzroku (m.in. długotrwała praca przy komputerze lub intensywne korzystanie z urządzeń elektronicznych),
- stany zapalne.
Męty w oku u młodych osób zwykle nie są powodem do niepokoju. Natomiast gdy towarzyszą im dodatkowe objawy – np. ból, błyski światła lub pogorszenie widzenia – konieczna jest konsultacja okulistyczna.
Męty w oku a wysiłek fizyczny i stres
Wysiłek fizyczny i stres nie są bezpośrednią przyczyną powstawania mętów ciała szklistego. Jednak część osób zgłasza, że dolegliwości stają się bardziej uciążliwe w chwilach zmęczenia lub w sytuacjach stresowych. Prawdopodobnie ma to związek ze:
- wzrostem napięcia mięśni gałki ocznej,
- wzrostem ciśnienia krwi w naczyniach krwionośnych oka,
- gwałtownymi ruchami głową.
>> Zobacz także: Stres – przyjaciel czy wróg? Czy można to zbadać?
Czy męty w oku są groźne? Kiedy udać się do okulisty?
W większości przypadków męty w oku są niegroźne. Z czasem niektóre osoby przyzwyczajają się do ich obecności. Ponadto zmętnienia mogą się wchłonąć lub przesunąć poza pole widzenia.
Istnieją jednak sytuacje, w których konieczna jest pilna konsultacja z okulistą:
- nagłe zwiększenie się liczby mętów w oku,
- pojawienie się błysków światła,
- zaburzenia ostrości wzroku,
- zaburzenia pola widzenia (np utrata widzenia bocznego),
- ból oka,
- bóle głowy.
Takie objawy mogą wskazywać na poważne schorzenia, które wymagają pilnej interwencji lekarskiej.
Diagnostyka: badania wykrywające męty ciała szklistego
Diagnostyka mętów ciała szklistego opiera się na dokładnym wywiadzie medycznym, badaniu okulistycznym oraz dodatkowych testach. Najczęściej lekarz zleca:
- badanie ostrości wzroku,
- badanie oka w lampie szczelinowej,
- ocenę tylnej części ciała szklistego i siatkówki przy rozszerzonej źrenicy,
- badanie dna oka.
W celu dokładniejszej diagnostyki można przeprowadzić ultrasonografię okulistyczną lub optyczną koherentną tomografię dna oka (OCT).
>> Przeczytaj: Opuchnięte oczy – alergia i inne możliwe przyczyny
Jak leczyć męty w ciele szklistym?
W większości przypadków męty w oku nie wymagają leczenia, a jedynie regularnej obserwacji okulistycznej. Terapię wdraża się, jeżeli dolegliwość staje się uciążliwa i utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Leczenie mętów ciała szklistego obejmuje:
- witreolizę laserową,
- witrektomię.
Witreoliza laserowa ma na celu przecięcie, rozbicie, obkurczenie, rozrzedzenie i przesunięcie mętów. Zabieg jest bezbolesny, bezinwazyjny i obarczony niskim ryzykiem powikłań.
Witrektomia polega na częściowej wymianie ciała szklistego. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Pozwala również na usunięcie patologicznych zmian i naprawę struktur siatkówki.
Profilaktyka: jak się pozbyć lub ograniczyć męty
Nie ma skutecznych metod zapobiegania mętom w oku. Zalecenia obejmują głównie:
- ochronę oczu przed urazami mechanicznymi (np. noszenie okularów ochronnych),
- przestrzeganie zasad higieny (np. unikanie dotykania oczu brudnymi rękami),
- unikanie spędzania długiego czasu przed ekranami bez przerw,
- noszenie okularów korekcyjnych zgodnie z zaleceniami,
- stosowanie zdrowej i dobrze zbilansowanej diety bogatej w antyoksydanty, cynk, miedź, witaminę C, taurynę.
Ważne są także regularne kontrole okulistyczne i badanie dna oka.
Męty w oku – najczęstsze pytania pacjentów
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące mętów ciała szklistego.
O czym świadczą męty w oku?
Męty w oku najczęściej są wynikiem naturalnego starzenia się ciała szklistego, ale mogą też towarzyszyć krótkowzroczności, stanom zapalnym, urazom lub zmianom związanym z cukrzycą.
Czy męty w oku mogą zniknąć samoistnie?
Zdarza się, że męty ciała szklistego znikają samoistnie lub przesuwają się poza oś widzenia. Z czasem mózg „przyzwyczaja się” do ich obecności i przestaje je rejestrować.
Jak widzi osoba z mętami w oku?
Męty ciała szklistego to plamki, cienie lub linie, które zmieniają swoje położenie przy poruszaniu oczami. Zwykle nie wpływają na ostrość wzroku, ale mogą być uciążliwe.
Czy długie godziny przed komputerem nasilają męty?
Długotrwała praca przed ekranem pogarsza komfort widzenia, może nasilać suchość oczu i sprawiać, że męty stają się bardziej widoczne.
Męty w ciele szklistym – podsumowanie
- Męty w oku to drobne zmiany w ciele szklistym widoczne jako plamki, nitki, pasma, pajęczyny.
- Męty ciała szklistego najczęściej są spowodowane naturalnymi procesami starzenia, ale ich przyczyną mogą być również m.in. zmiany związane z cukrzycą, krótkowzroczność, stany zapalne, urazy oka.
- W większości przypadków męty ciała szklistego nie wymagają leczenia. Wśród metod terapii wyróżnia się witrektomię i witrolizę laserową.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- P. Sobolewski, Witreoliza i zwyrodnienie ciała szklistego – zapobieganie, leczenie i rozpoznawanie, Okulistyka po Dyplomie, grudzień 2014, s. 5–13
- A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka. Repetytorium, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 2014
- E. Langwińska-Wośko, M. Lis, Czy pacjent w podeszłym wieku musi źle widzieć? Najczęstsze przyczyny pogorszenia ostrości wzroku u starszych pacjentów, Lekarz POZ 3/2016, s. 195–201
- https://www.mp.pl/okulistyka/wytyczne/wytyczne-i-artykuly/191106,mety-w-ciele-szklistym-wytyczne-bva-i-dog (dostęp 16.05.2025)
