Hiperurykemia, czyli nadmiar kwasu moczowego we krwi, przez lata może nie dawać żadnych objawów. Badania laboratoryjne są jedynym sposobem, by ją wykryć odpowiednio wcześnie i zapobiec powikłaniom. W artykule wyjaśniamy, skąd bierze się podwyższony kwas moczowy, jakie objawy może powodować, jakie badania należy wykonać oraz jak obniżyć jego poziom.
Spis treści:
- Czym jest kwas moczowy?
- Kwas moczowy powyżej normy: przyczyny nieprawidłowego wyniku
- Hyperurykemia. Jakie są objawy podwyższonego poziomu kwasu moczowego?
- Sprawdzanie poziomu kwasu moczowego – kiedy należy zrobić badanie?
- Jakie jeszcze badania wykonać przy podwyższonym kwasie moczowym?
- Poziom kwasu moczowego za wysoki: jak go obniżyć?
- Podwyższony kwas moczowy: najczęstsze pytania (FAQ)
- Podwyższony poziom kwasu moczowego w organizmie: podsumowanie
Czym jest kwas moczowy?
Kwas moczowy to produkt końcowy przemiany puryn – związków chemicznych obecnych w żywności oraz w komórkach naszego organizmu. Jego większość powstaje naturalnie w procesach metabolicznych, a część pochodzi z diety. Usuwany jest głównie przez nerki, w mniejszym stopniu przez jelita. Nadmiar kwasu moczowego nazywamy hiperurykemią (w klasyfikacji ICD-10 kod E79). To stan, który wymaga diagnostyki – nie tylko ze względu na ryzyko powikłań, ale również dlatego, że bywa bezobjawowy przez wiele lat.
Kwas moczowy powyżej normy: przyczyny nieprawidłowego wyniku
Podwyższony poziom kwasu moczowego może wynikać z kilku mechanizmów. Najczęściej to:
- zwiększona produkcja kwasu moczowego w organizmie,
- zmniejszone wydalanie przez nerki,
- połączenie obu tych procesów.
Do najważniejszych przyczyn należą:
- dieta bogata w mięso czerwone, podroby, owoce morza i produkty wysokoprzetworzone,
- nadużywanie alkoholu, zwłaszcza piwa,
- choroby przewlekłe, takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, niewydolność nerek,
- stosowanie niektórych leków (np. moczopędnych),
- otyłość i zespół metaboliczny.
Warto podkreślić, że hiperurykemia nie zawsze jest skutkiem złej diety. Często towarzyszy zaburzeniom metabolicznym, które same w sobie wymagają leczenia.
Hyperurykemia. Jakie są objawy podwyższonego poziomu kwasu moczowego?
W początkowej fazie hiperurykemia zwykle nie daje objawów. To właśnie dlatego tak ważne jest wykonywanie badań profilaktycznych.
Kiedy poziom kwasu moczowego rośnie znacznie, mogą pojawić się:
- bóle stawów,
- przewlekłe zmęczenie,
- nadciśnienie tętnicze,
- uczucie ciężkości po posiłkach.
Utrzymujący się stan podwyższonego kwasu moczowego może prowadzić do powstawania złogów w nerkach, a także do rozwoju dny moczanowej.
>> Warto przeczytać: Kwas moczowy a nadciśnienie
Sprawdzanie poziomu kwasu moczowego – kiedy należy zrobić badanie?
Badanie stężenia kwasu moczowego we krwi należy wykonywać regularnie, nawet jeśli nie odczuwasz żadnych dolegliwości. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób z grup ryzyka:
- z nadciśnieniem tętniczym,
- z cukrzycą typu 2,
- z chorobami sercowo-naczyniowymi,
- z przewlekłą chorobą nerek,
- z nadwagą lub otyłością.
Oznaczenie poziomu kwasu moczowego jest prostym badaniem laboratoryjnym, które wykonuje się z krwi żylnej.
Jakie jeszcze badania wykonać przy podwyższonym kwasie moczowym?
Podwyższony wynik badania to sygnał do dalszej diagnostyki. Lekarz może zlecić:
- badanie ogólne moczu, oznaczenie kwasu moczowego w porcji moczu,
- badanie kreatyniny i eGFR – w celu oceny wydolności nerek,
- badanie glukozy i profil lipidowy – w celu wykrycia zaburzeń metabolicznych,
- USG jamy brzusznej – pomocne w ocenie nerek pod kątem złogów.
Takie kompleksowe podejście pozwala ocenić, czy hiperurykemia jest wynikiem choroby współistniejącej, czy niezależnym problemem metabolicznym.
Poziom kwasu moczowego za wysoki: jak go obniżyć?
Obniżanie kwasu moczowego wymaga konsekwencji i często zmiany stylu życia. W zależności od sytuacji lekarz może zalecić także leczenie farmakologiczne.
Podstawowe działania obejmują:
- ograniczenie spożycia mięsa czerwonego, podrobów, owoców morza i alkoholu,
- zwiększenie ilości warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych,
- odpowiednie nawodnienie organizmu (2–2,5 l wody dziennie),
- redukcję masy ciała w przypadku nadwagi,
- regularną aktywność fizyczną.
W leczeniu farmakologicznym stosuje się m.in. leki zmniejszające produkcję kwasu moczowego lub zwiększające jego wydalanie. Decyzję o terapii zawsze podejmuje lekarz na podstawie wyników badań.
Podwyższony kwas moczowy: najczęstsze pytania (FAQ)
Największy wpływ mają produkty bogate w puryny, czyli mięso czerwone, podroby, ryby i owoce morza. Istotny jest również alkohol, szczególnie piwo, które blokuje wydalanie kwasu moczowego przez nerki.
Aktualne badania wskazują, że umiarkowane picie kawy nie zwiększa ryzyka hiperurykemii, a wręcz może sprzyjać obniżeniu stężenia kwasu moczowego dzięki działaniu antyoksydacyjnemu.
Nie. Hiperurykemia to stan podwyższonego poziomu kwasu moczowego we krwi. Dna moczanowa rozwija się dopiero, gdy kryształy kwasu moczowego odkładają się w stawach, powodując stan zapalny i ból.
Podwyższony poziom kwasu moczowego w organizmie: podsumowanie
- Hiperurykemia to stan, który może rozwijać się bezobjawowo.
- Badania laboratoryjne są kluczowe w jej wykrywaniu i kontroli.
- Najczęstsze przyczyny to dieta bogata w puryny, alkohol, choroby metaboliczne i niewydolność nerek.
- Wysoki poziom kwasu moczowego wymaga dalszej diagnostyki, nie tylko jednorazowego badania.
- Leczenie obejmuje zmianę stylu życia i – w razie potrzeby – farmakoterapię.
Bibliografia
- Skoczyńska M, Chowaniec M, Szymczak A, Langner-Hetmańczuk A, Maciążek-Chyra B, Wiland P. Pathophysiology of hyperuricemia and its clinical significance – a narrative review. Reumatologia. 2020
- Li L, Zhang Y, Zeng C. Update on the epidemiology, genetics, and therapeutic options of hyperuricemia. Am J Transl Res. 2020
- Borghi C, Domienik-Karłowicz J, Tykarski A, Filipiak KJ, Jaguszewski MJ, Narkiewicz K, Barylski M, Mamcarz A, Wolf J, Mancia G. Expert consensus for the diagnosis and treatment of patients with hyperuricemia and high cardiovascular risk: 2023 update. Cardiol J. 2024
