Komórki endocerwikalne w cytologii – czym są i o czym świadczą?

Cytologia szyjki macicy to jedno z najważniejszych badań przesiewowych, które ratuje życie. Kluczowym elementem oceny każdego rozmazu jest obecność lub brak komórek endocerwikalnych – to one decydują o tym, czy pobrany materiał jest diagnostycznie miarodajny. Z tego artykułu dowiesz się, czym są komórki endocerwikalne, jakie funkcje pełnią oraz dlaczego są tak istotne dla prawidłowej interpretacji cytologii.

Spis treści:

1. Czym są komórki endocerwikalne?
   • Budowa i funkcja komórek endocervix
2. Komórki endocerwikalne w cytologii
   • O czym świadczy obecność komórek endocerwikalnych w cytologii?
   • Co oznacza brak komórek endocerwikalnych w cytologii?
3. Kiedy ponowić cytologię?
   • Rekomendacje dotyczące przygotowania do kolejnej cytologii
4. Komórki endocerwikalne a choroby szyjki macicy
   • Jak obecność komórek endocerwikalnych wpływa na wykrywalność zmian przedrakowych?
   • Rola komórek endocervix w ocenie strefy transformacji
5. Cytologia a inne badania profilaktyczne
6. Zakończenie
7. Komórki endocerwikalne w cytologii – czym są i o czym świadczą? – FAQ

Czym są komórki endocerwikalne?

Komórki endocerwikalne to specyficzny rodzaj komórek nabłonkowych, które stanowią ważny element anatomiczny kobiecego układu rozrodczego, a ich prawidłowa funkcja jest kluczowa dla zdrowia szyjki macicy.

Budowa i funkcja komórek endocervix

Komórki endocerwikalne (inaczej komórki gruczołowe kanału szyjki macicy) to komórki kolumnowe (walcowate), które wyściełają wewnętrzną część szyjki macicy, zwaną endocervix.

Pełnią one dwie ważne funkcje:

1. Ochronną – większość z nich to komórki sekrecyjne, odpowiedzialne za wydzielanie śluzu szyjkowego. Śluz ten pełni rolę ochronną, a jego właściwości zmieniają się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego, regulując płodność;
2. Oczyszczającą – część komórek to komórki rzęskowe, które pomagają w usuwaniu starego i zagęszczonego śluzu szyjkowego wraz z martwimy komórkami i patogenami, oczyszczając tym samym kanał szyjki macicy.

W preparacie cytologicznym komórki endocerwikalne często układają się w charakterystyczne struktury. Oglądane z góry tworzą wzór plastra miodu, a oglądane z boku – układ płotu palisadowego.

To również może Cię zainteresować:

>> Nieregularny okres i zaburzenia miesiączkowania. Objawy, przyczyny, badania i leczenie

>> Dni płodne – kiedy występują i jak je rozpoznać?

Komórki endocerwikalne w cytologii

Obecność i morfologia komórek endocerwikalnych jest jednym z najważniejszych kryteriów oceny wiarygodności wyniku badania cytologicznego, zgodnie z wytycznymi klasyfikacji Bethesda.

O czym świadczy obecność komórek endocerwikalnych w cytologii?

Obecność komórek endocerwikalnych w rozmazie (często wraz z komórkami metaplastycznymi) jest traktowana jako wskaźnik prawidłowo pobranego wymazu. Oznacza to, że materiał został pobrany ze strefy przejściowej (transformacji), czyli obszaru, w którym nabłonek gruczołowy spotyka się z nabłonkiem płaskim. Potwierdzenie pobrania materiału z tego rejonu świadczy o tym, że próbka jest diagnostycznie miarodajna.

Co oznacza brak komórek endocerwikalnych w cytologii?

Brak komórek endocerwikalnych w cytologii oznacza, że nie pobrano materiału z kanału szyjki macicy i strefy transformacji. Chociaż w niektórych przypadkach (zwłaszcza przy prawidłowym wyniku końcowym, NILM) nie wymaga to natychmiastowego powtórzenia, może prowadzić do uznania rozmazu za nieadekwatny (niezadowalający do pełnej oceny).

Brak tych komórek jest niekorzystny, ponieważ:

1. Badanie nie objęło kluczowego obszaru rozwoju zmian, co teoretycznie zwiększa ryzyko uzyskania fałszywie ujemnego wyniku;
2. Może świadczyć o technicznych trudnościach lub nieprecyzyjnym pobraniu materiału (np. z powodu zarośnięcia kanału szyjki macicy u kobiet po menopauzie).

>> Zobacz też: Wynik cytologii i co dalej? Uproszczona interpretacja wyników

Kiedy ponowić cytologię?

Decyzja o powtórzeniu cytologii zależy od końcowej interpretacji wyniku, ale zawsze dąży się do uzyskania w pełni adekwatnego rozmazu, co potwierdza obecność komórek endocerwikalnych.

Rekomendacje dotyczące przygotowania do kolejnej cytologii

Aby zmaksymalizować szansę na prawidłowe pobranie materiału ze strefy transformacji, należy przestrzegać podstawowych zaleceń dotyczących przygotowania do badania:

• cytologię powinno się wykonać między 10. a 20. dniem cyklu (nie wcześniej niż 4 dni po i nie później niż 4 dni przed menstruacją),
• na co najmniej 48 godzin przed badaniem należy unikać stosunków płciowych,
• na 2-3 dni przed badaniem należy zrezygnować z irygacji pochwy, stosowania globulek dopochwowych oraz leków aplikowanych miejscowo (jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne).

Komórki endocerwikalne a choroby szyjki macicy

Komórki endocerwikalne, a właściwie obszar, w którym się znajdują, są miejscem, gdzie najczęściej dochodzi do zakażenia wirusem HPV i rozwoju zmian nowotworowych.

Jak obecność komórek endocerwikalnych wpływa na wykrywalność zmian przedrakowych?

Prawidłowo pobrana próbka, zawierająca komórki endocerwikalne, jest istotnym warunkiem dla wysokiej wykrywalności zmian. Wynika to z faktu, że:

• potwierdzają one, że próbka została pobrana ze strefy transformacji, czyli obszaru, w którym powstaje większość przypadków raka szyjki macicy, wywołanego przewlekłym zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV),
• obecność tych komórek pozwala także na wykrycie rzadszych, ale często bardziej agresywnych zmian, takich jak atypowe komórki gruczołowe (AGC) oraz gruczolakorak(adenocarcinoma), które rozwijają się właśnie z nabłonka endocerwikalnego.

Przeczytaj również:
>> Profilaktyka raka szyjki macicy

>> Objawy HPV u kobiet. Przyczyny, diagnostyka i leczenie

Rola komórek endocervix w ocenie strefy transformacji

Strefa transformacji jest najbardziej wrażliwym na infekcję HPV obszarem szyjki macicy. Jest to miejsce, w którym nabłonek gruczołowy (endocerwikalny) jest zastępowany przez nabłonek płaski (proces metaplazji). Prawidłowo pobrana cytologia, zawierająca komórki endocerwikalne, jest dowodem na to, że cały ten krytyczny dla diagnostyki obszar został objęty badaniem.

Cytologia a inne badania profilaktyczne

Cytologia jest elementem profilaktyki wtórnej, ale coraz częściej jej wiarygodność i efektywność zwiększa się poprzez łączenie jej z testem na obecność wirusa HPV (test HPV HR), co jest określane jako ko-test (co-test, co-testing). Test połączony znacznie zwiększa czułość diagnostyczną i pozwala na dokładniejszą ocenę ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Dodatkowym elementem profilaktyki pierwotnej są szczepienia ochronne przeciwko HPV.

Zakończenie

Obecność komórek endocerwikalnych w wyniku cytologii świadczy o wiarygodnościbadania. Ich obecność potwierdza, że objęto badaniem strefę transformacji – główne miejsce powstawania zmian nowotworowych. Ich brak powinien być sygnałem do konsultacji z lekarzem i ewentualnego powtórzenia badania w odpowiednich warunkach. Wczesne wykrycie raka szyjki macicy jest kluczem do pełnego wyleczenia.

Komórki endocerwikalne w cytologii – czym są i o czym świadczą? – FAQ

Piśmiennictwo

1. https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/profilaktyka-raka-szyjki-macicy (dostęp 2.12.2025)
2. KamalM. i Topiwala F. Nonneoplastic Cervical Cytology. Cytojournal, 2022, 19, 25,
3. WłoszekE., Krupa K., Skrok E. i in. HPV and Cervical Cancer-Biology, Prevention, and Treatment Updates. Curr Oncol, 2025, 32(3), 122.