Operacja bariatryczna jest jednym ze sposobów leczenia choroby otyłościowej. Jednak jej powodzenie zależy nie tylko od samego zabiegu, ale w ogromnym stopniu od pacjenta i tego, jak zastosuje się do nowych zasad żywienia. Pozwalają one utrzymać trwały efekt redukcji masy ciała i zapobiegać niedoborom pokarmowym. Z artykułu dowiesz się, co jeść po operacji bariatrycznej, jak wygląda żywienie na kolejnych etapach oraz o czym należy pamiętać, aby uniknąć niedoborów pokarmowych.
Spis treści:
- Przyczyny otyłości i wskazania do operacji bariatrycznej
- Czym jest operacja bariatryczna i na czym polega?
- Objawy i wyzwania po operacji bariatrycznej
- Diagnostyka po operacji bariatrycznej – jakie badania są konieczne i dlaczego?
- Dieta po operacji bariatrycznej – podstawowe informacje
- Co jeść po operacji bariatrycznej – etapy diety
- Przykładowy jadłospis po operacji bariatrycznej
- Zakończenie
Przyczyny otyłości i wskazania do operacji bariatrycznej
Otyłość to choroba przewlekła o złożonej etiologii. Jej przyczyny to splot czynników środowiskowych, psychologicznych, metabolicznych i genetycznych. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości wskazaniem do operacji bariatrycznej jest BMI ≥40 kg/m² lub ≥35 kg/m² przy współistnieniu chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2 czy nadciśnienie tętnicze.
Przeczytaj również:
>> Otyłość i jej zapobieganie – profilaktyka otyłości pierwotnej i wtórnej
>> Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości
Czym jest operacja bariatryczna i na czym polega?
Operacje bariatryczne mają na celu redukcję masy ciała, jak również wyrównanie metaboliczne. Obejmują m.in. rękawową resekcję żołądka („sleeve”) oraz gastric bypass. Zabiegi te zmniejszają objętość żołądka i/lub ograniczają wchłanianie składników odżywczych, co prowadzi do szybszego uczucia sytości i redukcji masy ciała. Wybór metody zależy od stanu zdrowia i indywidualnych wskazań pacjenta.
Sprawdź też:
>> Leptyna – hormon głodu i sytości
>> Odchudzanie – od czego zacząć i jak robić to zdrowo?
Objawy i wyzwania po operacji bariatrycznej
Po zabiegu mogą wystąpić nudności, nietolerancja niektórych produktów, zespół poposiłkowy (ang. Dumping Syndrome). Stosowanie się do zaleceń żywieniowych po operacji bariatrycznej znacząco ograniczają objawy. Jednym z wyzwań po operacji bariatrycznej jest również zwiększone ryzyko niedoborów pokarmowych. Najczęstsze niedobory po operacji bariatrycznej obejmują: żelazo, wapń, miedź, cynk, witamina D3, witamina B12 oraz kwas foliowy.
Diagnostyka po operacji bariatrycznej – jakie badania są konieczne i dlaczego?
Badania laboratoryjne pozwalają na wykrycie i zapobieganie niedoborom pokarmowym, które są niemal nieuniknione po operacjach bariatrycznych. Należy zatem konsultować się ze swoim lekarzem zgodnie z wyznaczonymi terminami, wykonywać badania i uzupełniać dietę odpowiednimi preparatami zgodnie z zaleceniami. Do najczęściej wykonywanych badań po operacji bariatrycznej należą:
- morfologia krwi – pozwala ocenić ogólny stan zdrowia,
- gospodarka żelazowa (żelazo, ferrytyna, transferyna) – pozwala wcześnie wykryć niedokrwistość, która po operacji bariatrycznej często wynika z zaburzonego wchłaniania i niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego,
- witaminy B12 i kwas foliowy – ich niedobór może powodować osłabienie, zaburzenia neurologiczne i problemy z koncentracją,
- wapń oraz witamina D – są badane w celu oceny ryzyka utraty masy kostnej i rozwoju osteoporozy,
- parametry metaboliczne (glukoza, HbA1c, lipidogram) – pomagają ocenić wpływ operacji na choroby współistniejące oraz skuteczność długoterminowego leczenia.
Dieta po operacji bariatrycznej – podstawowe informacje
Żywienie po operacji bariatrycznej jest procesem etapowym i wymaga przestrzegania zaleceń żywieniowych.
Zasady ogólne żywienia po operacji
Celem diety jest zabezpieczenie przed powikłaniami, zapewnienie odpowiedniego stanu odżywienia przy jednoczesnej redukcji masy ciała, jak również wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych.
Zasady ogólne żywienia po operacji:
- posiłki małe objętościowo, ale częste (5-6 niewielkich posiłków dziennie),
- bardzo powolne i uważne jedzenie – każdy kęs należy przeżuć nawet 20-30 razy, a na spożywanie posiłku należy przeznaczyć co najmniej 20 minut,
- przerywanie jedzenia przy uczuciu sytości, nawet najmniejszej,
- w każdym posiłku produkty będące źródłem białka – zgodnie z „talerzem bariatrycznym”,
- zaprzestanie spożywania posiłku, gdy tylko pojawi się uczucie sytości (wypełniania żołądka),
- picie 1,5-2 litrów płynów dziennie (głównie woda),
- picie płynów pomiędzy posiłkami (30 minut przed i 30 minut po jedzeniu) – nie w trakcie i tuż po posiłku,
- picie płynów małymi łykami.
>> To może Cię zainteresować: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity
Jakich produktów unikać?
Po operacji bariatrycznej należy unikać poniższych produktów:
- napoje gazowane – są całkowicie zakazane (bąbelki gazów uwalniają się w żołądku i go rozepchną),
- alkohol,
- produkty wysokocukrowe, tj. słodycze, kupne wyroby cukiernicze i czekoladowe, słodzone napoje, soki, dżemy (ryzyko dumpingu i brak wartości odżywczych),
- pokarmy wysokotłuszczowe, tj. kupne fast-foody, tłuste rodzaje mięsa, smalec, sosy (obciążają przewód pokarmowy),
- „puste kalorie”, czyli chipsy, paluszki, chrupki.
Co jeść po operacji bariatrycznej – etapy diety
Dieta wprowadzana jest etapowo, aby umożliwić gojenie się żołądka i adaptację przewodu pokarmowego.
Dieta płynna (1.-2. dzień po operacji)
Stosowana bezpośrednio po zabiegu. Dieta obejmuje płyny bez dodatku cukru i kofeiny, takie jak przegotowana woda, woda mineralna, słaba herbata czarna, zielona, ziołowa, owocowa, bulion. Zaleca się ich picie w temperaturze pokojowej w objętości 30 ml co około 15 minut.
Dieta papkowata (3.-14. dzień po operacji)
Dieta obejmuje produkty i potrawy o konsystencji gęstego purée lub musu. Jej celem jest wprowadzenie białka. Wprowadza się przeciery warzywne, jogurty naturalne i zmiksowane chude mięso. Obejmuje: drobno zmielone chude mięso (z kurczaka, indyka), puree z ryby (dorsz, mintaj), twaróg zmiksowany z jogurtem, kefir, maślanka, naturalny serek homogenizowany, serek wiejski, jajko na miękko, dobrze ugotowane i przetarte warzywa, zupy z warzyw oraz mleczne z dodatkami, tj. kasza manna, płatki ryżowe, makaron pszenny, biały ryż. W praktyce sprawdzić się mogą również słoiczki dla niemowląt. Ważna jest obserwacja indywidualnej tolerancji na poszczególne potrawy oraz ich objętość.
Dieta miękka łatwostrawna (ok. 3.-6. tydzień)
Dieta miękka łatwostrawna opiera się na delikatnych produktach stałych, takich jak jajka, ryby czy gotowane warzywa. Pokarmy miękkie, łatwe do pogryzienia. Zalecane produkty to mielone lub drobno pokrojone mięso i ryby, jajecznica na parze, ser mozzarella, miękkie warzywa gotowane (brokuł, kalafior), dojrzałe banany, miękkie owoce. Zaleca się spożywanie tych produktów w ramach posiłków (4-6 dziennie). Rekomenduje się płyny w ilości 1500-1900 ml w ciągu dnia, przy jednorazowej porcji około 100 ml (pół filiżanki).
Dieta stała (od ok. 7. tygodnia)
To docelowy model żywienia, bazujący na zbilansowanej diecie bogatej w białko, warzywa i produkty pełnoziarniste. Można wprowadzić produkty stałe, ale nadal obowiązują wszystkie zasady, zwłaszcza powolnego spożywania posiłków. Zaleca się spożywanie regularnych posiłków co ok 3 godziny, przy czym ostatni posiłek 2-3 godziny przed snem. Posiłki składają się z chudych mięs i rybach, jaj, naturalnych produktów mlecznych, wszystkich warzyw (najpierw gotowane, później surowe), owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych (w małych ilościach, jeśli są tolerowane). Rekomenduje się dobrej jakości tłuszcze do przygotowywania posiłków, tj. olej rzepakowy, oliwa z oliwek oraz olej lniany (na zimno).
Przykładowy jadłospis po operacji bariatrycznej
Przykładowy jadłospis po kilku tygodniach od operacji bariatrycznej. Kaloryczność należy dostosować indywidualnie do zapotrzebowania, a objętość w zależności od indywidualnej tolerancji i pojawienia się uczucia sytości.
- Śniadanie (7:00): 2-3 łyżki płatków owsianych błyskawicznych, 1 mała szklanka mleka 2%, ½ banana, garść jagód
- II śniadanie (10:00): 2 łyżki chudego twarogu, 1 łyżeczka oleju lnianego, kromka chleba graham
- Obiad (13:00): 60-80 g pieczonego dorsza z cukinią z dodatkiem 1 łyżki oleju rzepakowego, 2-3 sztuki małych ziemniaków
- Podwieczorek (16:00): 1 szklanka koktajlu białkowego z owocami i łyżeczką masła z migdałów
- Kolacja (19:00): Omlet z 1 jajka, szpinaku i 1 łyżeczki oliwy, 1-2 kromki chleba graham
Dieta po operacji bariatrycznej – przepisy
Warto sięgać po proste przepisy. Poniżej przykładowe sposoby przygotowania potrawy w zależności od etapu. Ilość i objętość należy dostosować indywidualnie.
Składniki: 100-120 g dorsza, 1 łyżka oleju rzepakowego, 1-3 ziemniaki, ¼ cukinii
Dieta papkowata: Ziemniaki obrać i ugotować, dorsza poddusić na oleju z obraną i pokrojoną cukinią. Przyprawić lekko solą i pieprzem. Zmiksować do uzyskania papkowatej konsystencji.
Dieta miękka łatwostrawna: Ziemniaki obrać i ugotować, dorsza poddusić na patelni pod przykryciem z obraną i pokrojoną cukinią z dodatkiem oleju. Przyprawić lekko solą i pieprzem.
Dieta stała: Ziemniaki obrać i ugotować, dorsza skropić olejem, upiec w piekarniku z pokrojoną cukinią. Przyprawić solą, pieprzem i curry.
Zakończenie
Dieta po operacji bariatrycznej to kluczowy element leczenia otyłości i utrzymania efektów zabiegu. To trwała, świadoma zmiana, która wymaga dyscypliny, cierpliwości i edukacji. Nie chodzi jedynie o utratę kilogramów, ale o odzyskanie zdrowia, poprawę jakości życia i zapobieganie powikłaniom. Ścisła współpraca z zespołem bariatrycznym, kontrolne badania i pozytywne nastawienie pozwalają przejść pacjentom tę drogę bezpiecznie i z trwałym efektem.
Bibliografia
- Major P, Orłowski M, Małczak P, et al. Polish Expert Consensus on Metabolic and Bariatric Surgery: 2025 Update. Wideochir Inne Tech Maloinwazyjne. 2025; 20: 125-143.
- Busetto L, et al. Practical Recommendations of the Obesity Management Task Force of the European Association for the Study of Obesity for the Post-Bariatric Surgery Medical Management. Obes Facts. 2017;10(6):597-632.
- Bąk-Sosnowska M. i inni, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2024 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Med. Prakt. 2024: 1–116.
- Zalecenia żywieniowe po operacji bariatrycznej, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, wrzesień 2025.
