Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka

Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest potocznie nazywane żółtaczką pokarmową. Do zakażenia dochodzi przez przewód pokarmowy najczęściej na skutek spożycia skażonych pokarmów. Ryzyko zachorowania wzrasta w niehigienicznych warunkach sanitarnych i miejscach bez dostępu do czystej wody. Dowiedz się, jakie są przyczyny, objawy i leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A oraz w jaki sposób można zapobiec zakażeniu.

Spis treści:

  1. Wirusowe zapalenie wątroby typu A – przyczyny
  2. Wirusowe zapalenie wątroby typu A – objawy
  3. Diagnostyka wirusowego zapalenia wątroby typu A – jak przebiega?
  4. Wirusowe zapalenie wątroby typu A – leczenie
  5. WZW A – powikłania wirusowego zapalenia wątroby typu A
  6. Profilaktyka WZW A – jak zapobiec zakażeniu?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A – przyczyny

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) jest chorobą zakaźną. W jej przebiegu dochodzi do powstania ostrego stanu zapalnego wątroby i zaburzenia funkcji tego narządu [1]. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia każdego roku odnotowuje się ponad 1,4 miliona zachorowań. Na przestrzeni lat liczba przypadków w Europie znacznie się zmniejszyła [2]. Zgodnie z raportem European Centre for Disease Prevention and Control w 2022 roku w populacji Unii Europejskiej odnotowano łącznie 4548 zgłoszeń WZW A [3].

Przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu A jest zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A (HAV). Jest to wirus RNA z rodziny Picornaviridae. Jest wydalany z kałem na 1-2 tygodnie przed i tydzień po wystąpieniu objawów WZW A.

Jak dochodzi do zarażenia WZW A?

Do zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A dochodzi drogą fekalno-oralną. Najczęściej ma to miejsce poprzez spożycie skażonej żywności lub wody. Zarazić można się także poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą – w tym seksualny, zwłaszcza analny.

Ryzyko zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A wzrasta w przypadku:

  • nieprzestrzegania właściwych praktyk higienicznych,
  • złych warunków sanitarnych,
  • miejsc pozbawionych dostępu do czystej wody,
  • pracy z nieczystościami,
  • pracy w szpitalach i żłobkach.

Czynnikiem ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu A jest także podróżowanie do krajów endemicznego występowania HAV. Są to m.in. Tunezja, Seszele, Egipt, Cypr, Turcja, Oman, Arabia Saudyjska, Indie, Gruzja, Jamajka, Kuba, Argentyna.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A – objawy

Pierwsze objawy wirusowego zapalenia wątroby typu A pojawiają się po upływie 15–50 dni od zakażenia HAV. Średnio jest to 30 dni.

Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu A różnią się w zależności od wieku. W przypadku dzieci najczęściej choroba jest bezobjawowa. Dorośli są narażeni na ciężki przebieg, powikłania i hospitalizację.

Do początkowych objawów WZW A należą:

  • ogólne osłabienie,
  • gorączka,
  • ból z prawej strony brzucha, w okolicy podżebrowej,
  • nudności,
  • brak apetytu,
  • bóle mięśniowe,
  • bóle kostno-stawowe.

Następnie mogą pojawić się: żółtaczka, ciemne zabarwienie moczu, odbarwienie stolca. Dochodzi także do powiększenia wątroby. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu A utrzymują się do kilku tygodni.

Diagnostyka wirusowego zapalenia wątroby typu A – jak przebiega?

Rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby typu A opiera się o badania laboratoryjne. W surowicy stwierdza się przeciwciała anty-HAV w klasie IgM lub IgG. Pierwsze z nich pojawiają się w ostrej fazie infekcji i są wykrywalne od 3 do 6 miesięcy. Natomiast przeciwciała IgG są wykrywalne 2–3 miesiące od zakażenia i pozostają do końca życia. Przechorowanie WZW A zapewnia długotrwałą odporność. Innym sposobem na rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby typu A jest wykonanie badania wykrywającego obecność RNA wirusa HAV.

Badania dodatkowe u osób z podejrzeniem wirusowego zapalenia wątroby typu A to:

  • próby wątrobowe,
  • stężenie bilirubiny,
  • poziom fosfatazy zasadowej,
  • poziom kwasów żółciowych,
  • poziom γ-glutamylotranspeptydazy (GGTP).

Zwykle przy podejrzeniu WZW A nie ma potrzeby wykonywania biopsji wątroby.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A – leczenie

Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A ma na celu złagodzenie objawów. Nie istnieje terapia usuwająca przyczynę choroby. Postępowanie obejmuje m.in.:

  • odpowiednie nawodnienie organizmu,
  • przestrzeganie zaleceń dietetycznych (dieta lekkostrawna, ograniczenie spożycia tłuszczu, spożywanie 5–6 lekkich posiłków dziennie),
  • odpoczynek i unikanie intensywnego wysiłku,
  • bezwzględne zrezygnowanie z używek,
  • regularne zgłaszanie się na kontrolne badania krwi.

W przypadku ciężkiego przebiegu lub wystąpienia powikłań konieczna jest hospitalizacja.

WZW A – powikłania wirusowego zapalenia wątroby typu A

U części chorych (15%) wirusowe zapalenie wątroby typu A ma przedłużony lub nawrotowy przebieg. Nawrót występuje zwykle w ciągu 6–12 tygodni, ale zdarza się także dopiero po kilku miesiącach. Najcięższym powikłaniem WZW A jest ostra niewydolność wątroby. Występuje ono rzadko – w 0,2% przypadków [2]. Szczególnie narażone są osoby starsze, zakażone wirusem HIV, z niedoborami odporności lub przewlekłymi chorobami wątroby.

Profilaktyka WZW A – jak zapobiec zakażeniu?

Najskuteczniejszą profilaktyką są szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. Preparat zawiera inaktywowany wirus HAV. Podaje się go domięśniowo lub podskórnie. Schemat szczepienia obejmuje 2 dawki.

Szczepienie przeciw WZW A jest zalecane:

  • dzieciom po 1. roku życia,
  • osobom podróżującym do krajów endemicznego występowania HAV,
  • osobom wykonującym pracę wysokiego ryzyka zakażenia (przy nieczystościach, kontakcie z żywnością),
  • osobom z przewlekłymi chorobami wątroby.

Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się HAV, osoby chore powinny powstrzymać się od kontaktów seksualnych i przygotowywania jedzenia dla innych osób do momentu wyleczenia.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest chorobą wywołaną przez zakażenie wirusem HAV. Patogen przenosi się przez zakażoną żywność i wodę oraz kontakt z osobą chorą. Objawy WZW A to bóle brzucha, ogólne osłabienie, gorączka, brak apetytu, wymioty i nudności. Może wystąpić także żółtaczka. W diagnostyce choroby znaczenie ma badanie przeciwciał anty-HAV. Leczenie jest wyłącznie objawowe. W profilaktyce wirusowego zapalenia wątroby typu A stosuje się szczepienia ochronne. Ich skuteczność oceniana jest na bardzo wysoką.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk


Bibliografia

  1. E. Krupowicz, Rola pielęgniarki w edukacji podróżującego z ryzykiem zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A, Pielęgniarstwo Polskie 2021, 4(82), s. 175-178
  2. M. Pawłowska, Szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, Medycyna po Dyplomie 2020, s. 6-11
  3. M. Ściubisz, Zachorowania na WZW typu A w krajach Unii Europejskiej w 2022 roku, https://www.mp.pl/szczepienia/aktualnosci/341753,zachorowania-na-wzw-typu-a-w-krajach-unii-europejskiej-w-2022-roku (dostęp 10.05.2024)
  4. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny, Jakie kraje są na liście endemicznego występowania wzw A?, https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-kraje-sa-na-liscie-krajow-endemicznego-wystepowania-wzw-a/ (dostęp 10.05.2024)
Angelika Janowicz
Angelika Janowicz
Z wykształcenia pielęgniarka, absolwentka Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Doświadczenie zawodowe zdobywała w gabinecie zabiegowym, a także w poradni laryngologicznej, pediatrycznej i kardiologicznej. Interesuje się psychodietetyką i żywieniem człowieka w chorobach metabolicznych – w szczególności zastosowaniem diet niskowęglowodanowych w insulinooporności.

Social

80,323FaniLubię
0ObserwującyObserwuj
16,812SubskrybującySubskrybuj

Przeczytaj też