Nikiel to pierwiastek szeroko rozpowszechniony w środowisku, znajduje się bowiem zarówno w glebie, jak i wodzie czy powietrzu atmosferycznym. Metal ten jest najczęściej uczulającym alergenem kontaktowym, mogącym wywoływać objawy alergii skórnej oraz pokarmowej.
| Z tego artykułu dowiesz się: >> Uczulenie na nikiel może dawać zarówno objawy ze strony skóry, dróg oddechowych, jak i przewodu pokarmowego. >> Najczęściej mamy do czynienia z alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry wywołanym przez nikiel, które manifestuje się zmianami o typie grudkowo-pęcherzykowym, z towarzyszącym świądem i złuszczaniem. >> W diagnostyce alergicznego kontaktowego zapalenia skóry najważniejszą rolę odgrywają naskórkowe testy płatkowe. >> Leczenie alergii na nikiel opiera się na zmniejszeniu narażenia na omawiany w tym artykule metal, a także terapii objawowej z wykorzystaniem leków antyhistaminowych i miejscowych leków o działaniu przeciwzapalnym. |
Spis treści:
- Uczulenie na nikiel: jak często występuje?
- Uczulenie na nikiel: objawy
- Diagnostyka uczulenia na nikiel: jakie badania wykonać?
- Uczulenie na nikiel: jak leczyć?
- Uczulenie na nikiel: czego unikać?
- Najczęstsze pytania o uczulenie na nikiel (FAQ)
Uczulenie na nikiel: jak często występuje?
Na wstępie tego artykułu należy wyjaśnić, czym jest alergia kontaktowa. Alergią kontaktową określa się zapalenie skóry, które wynika z bezpośredniego kontaktu z danym alergenem, na który pacjent nabył już wcześniej nadwrażliwość.
Alergia kontaktowa na metale to najczęściej obserwowany klinicznie rodzaj alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, który jest oznaczony w klasyfikacji ICD-10 kodem L23.0. Dane statystyczne donoszą, że alergia na nikiel może dotyczyć nawet 20% populacji europejskiej, jednak nie u każdego będzie ona manifestować się klinicznie z takim samym nasileniem.
Czynniki ryzyka uczulenia na nikiel
Wyróżniamy pewne czynniki ryzyka, zwiększające szansę na wystąpienie alergii na nikiel. Zalicza się do nich:
- płeć żeńską – badania pokazują, że może to wynikać między innymi z wahań stężenia hormonów płciowych; co ciekawe, zauważono również, że przypadłość ta częściej dotyka kobiety palące (co nie miało odniesienia do mężczyzn).
- zaburzenia dotyczące bariery naskórkowej, atopowe zapalenie skóry – uszkodzona bariera naskórkowa sprawia, że w głąb skóry zdecydowanie łatwiej wnikają alergeny wywołujące stan zapalny,
- ekspozycja zawodowa na nikiel,
- ekspozycja zawodowa na detergenty i wodę – prowadząca do zaburzeń w obrębie bariery naskórkowej i obniżenia progu wrażliwości na nikiel.
>> Zobacz: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego
Uczulenie na nikiel: objawy
Alergia na nikiel najczęściej objawia się jako alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Inne, możliwe manifestacje kliniczne alergii na nikiel to:
- alergiczne zapalenie spojówek,
- alergiczny nieżyt nosa,
- astma oskrzelowa,
- pokrzywka.
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry najczęściej pojawia się w miejscach kontaktu z takimi przedmiotami zawierającymi nikiel jak na przykład:
- biżuteria – łańcuszki, kolczyki i bransoletki z zawartością niklu,
- guziki i sprzączki pasków,
- nożyczki,
- sztućce,
- klamki,
- monety.
Warto zaznaczyć, że nikiel może dawać reakcje krzyżowe z palladem, który wykorzystywany jest między innymi do produkcji protez dentystycznych, chirurgicznych, a także biżuterii.
>> Przeczytaj: Wysypka alergiczna: przyczyny, objawy, leczenie
Uczulenie na nikiel: objawy skórne
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry wywołane przez nikiel manifestuje się pojawieniem charakterystycznych zmian skórnych w postaci zmian rumieniowo-grudkowych, zmian złuszczających i pęcherzyków. Wykwitom chorobowym towarzyszy świąd skóry.
Zmiany pojawiają się w miejscach kontaktu z alergenem, a więc w przypadku niklu mogą to być na przykład dłonie (ekspozycja zawodowa na metale) czy okolica pępka (metalowe sprzączki i guziki odzieży). Wykwity mogą pojawić się w najróżniejszych miejscach, w tym na twarzy czy małżowinach usznych (piercing, kolczyki z zawartością niklu).
>> Sprawdź: Rumień alergiczny: jak wygląda? Objawy, przyczyny, ile trwa
Alergia pokarmowa na nikiel: objawy
Należy mieć świadomość, że nikiel może znajdować się również w licznych pokarmach, a także w wodzie. U niektórych pacjentów po spożyciu określonych pokarmów z dużą zawartością niklu może dojść do pogorszenia objawów alergii kontaktowej, ale również do pojawienia się objawów związanych z przewodem pokarmowym (takich jak biegunka, wymioty, nudności czy bóle brzucha. Z tego powodu, pacjentów uczulonych na nikiel należy poinformować jak powinna wyglądać tzw. dieta niklowa, a więc dieta ograniczająca spożywanie niklu wraz z pokarmem.
>> To może Cię zainteresować: Alergia pokarmowa – z czym się wiąże?
Diagnostyka uczulenia na nikiel: jakie badania wykonać?
Podejrzenie alergii kontaktowej na nikiel wysnuwa się na podstawie wywiadu chorobowego, uwzględniającego pracę zawodową, a także na podstawie obrazu klinicznego prezentowanego przez pacjenta.
W celu potwierdzenia alergii na nikiel wykonuje się naskórkowe testy płatkowe. Polegają one na nałożeniu na skórę pacjenta alergenów w formie specjalnych przylepców. Takie plastry nakładane są najczęściej na skórę pleców. Po 48 godzinach następuje odklejenie testów i pierwszy odczyt. Z kolei po 72 godzinach ma miejsce drugi odczyt testów. Jeżeli w miejscu kontaktu z alergenem pojawi się zmiana skórna (rumień, grudki, pęcherzyki), mówi się wówczas o dodatnim wyniku testu. Testy powinny być nakładane i interpretowane przez lekarza.
>> Sprawdź: Diagnostyka molekularna alergii – pytania i odpowiedzi
Uczulenie na nikiel: jak leczyć?
Najważniejszą kwestią w terapii alergii na nikiel jest unikanie czynnika wywołującego. Należy podkreślić, że w tym przypadku należy zwracać uwagę nie tylko na przedmioty wykonane z niklu, ale również na spożywane pokarmy. Objawowo w leczeniu zmian skórnych i dolegliwości świądowych stosuje się:
- leki antyhistaminowe w postaci doustnej – na przykład bilastynę, lewocetyryzynę, cetyryzynę,
- miejscowe glikokortykosteroidy – między innymi klobetazol, betametazon w postaci kremów lub maści,
- inhibitory kalcyneuryny – takrolimus, pimekrolimus w postaci maści.
Dieta przy uczuleniu na nikiel
Każdy pacjent z alergią na nikiel powinien zostać poinformowany na temat zawartości niklu w pokarmach. Znajduje się on w większej lub mniejszej ilości w wielu pokarmach. Należy mieć świadomość, że całkowita eliminacja niklu z diety nie jest możliwa. Znajduje się on bowiem również w wodzie wodociągowej. Jednak zmniejszenie zawartości niklu w diecie pozwala na poprawę w zakresie prezentowanych objawów klinicznych.
>> Przeczytaj: Dieta eliminacyjna – na czym polega i kto powinien ją stosować? Niepożądane skutki
Uczulenie na nikiel: czego unikać?
Produkty o wysokiej zawartości niklu to przede wszystkim:
- kakao,
- fasola, groch, soczewica,
- czerwone wino,
- czarna herbata, kawa w dużych ilościach,
- suszone owoce,
- ryby, w tym głównie tuńczyk, śledź, łosoś, makrela,
- owoce morza,
- produkty puszkach, konserwy,
- orzeszki ziemne, migdały, nerkowce.
>> Zobacz: Dieta antyhistaminowa. Na czym polega, co jeść, a co jest zakazane?
Najczęstsze pytania o uczulenie na nikiel (FAQ)
Alergia kontaktowa na nikiel to częsta przyczyna wizyt w gabinecie dermatologicznym. Poniżej odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania.
Mając alergię na nikiel warto ograniczyć spożywanie pokarmów w puszkach, produktów z wysoką zawartością kakao, a także owoców morza i czerwonego wina. Warto zapytać swojego lekarza o tak zwanę dietę niklową.
Produkty spożywcze o najwyższej zawartości niklu to kakao, orzechy nerkowca, soja, rośliny strączkowe, a także owies i gryka. Mając problemy skórne wywołane przez alergię na nikiel zdecydowanie warto ograniczyć ilość tych pokarmów w swojej diecie.
Nikiel dostaje się do organizmu człowieka wraz ze spożywanym pokarmem, wodą, ale również w niewielkich ilościach przez skórę z przedmiotów wykonanych z niklu. Nie jest możliwe całkowite zaniechanie ekspozycji na nikiel.
W leczeniu uczulenia na nikiel najważniejszą rolę odgrywa zmniejszenie ekspozycji na ten metal. W niwelowaniu objawów pomocne są również doustne leki przeciwhistaminowe, a w przypadku objawów skórnych miejscowe glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny.
Alergia na nikiel nie jest przyczyną zespołu jelita drażliwego (IBS). Należy mieć jednak świadomość, że alergia na nikiel może objawiać się symptomami ze strony przewodu pokarmowego, które mogą imitować zespół jelita drażliwego. W przypadku tego rodzaju objawów warto skonsultować się ze swoim lekarzem i zdiagnozować problemy omawianych dolegliwości.
Bibliografia
- M. Wojciechowska i inni, Nadwrażliwość na nikiel, Alergia Astma Immunologia 2008, 13(3): 136-140,
- E. Czarnobilska i inni, Reakcja alergiczna typu IV i jej podtypy, Przegl Lek. 2007; 64: 506-508,
- M. Kieć-Świerczyńska i inni, Alergia na metale, Alergia kontaktowa, Mediton, Łódź. 2005: 15-20,
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022.
