Nietolerancja laktozy to problem, który może pojawić się już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Objawia się przede wszystkim dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego i może wpływać na samopoczucie malucha, a niekiedy także na jego rozwój. W artykule wyjaśniamy, jak rozpoznaje się nietolerancję laktozy u niemowlęcia, jakie badania warto wykonać i jak wygląda leczenie.
Spis treści:
- Jak rozpoznać nietolerancję laktozy u noworodka?
- Czym objawia się nietolerancja laktozy u niemowląt?
- Jakie są przyczyny nietolerancji laktozy u dzieci?
- Diagnostyka nietolerancji laktozy u dzieci
- Jak radzić sobie z nietolerancją laktozy u dzieci? Leczenie i profilaktyka
- Zakończenie
- Nietolerancja laktozy u niemowląt i dzieci – sekcja FAQ
Jak rozpoznać nietolerancję laktozy u noworodka?
Nietolerancja laktozy wynika z niedoboru lub całkowitego braku enzymu laktazy w jelicie cienkim, odpowiedzialnego za rozkład cukru mlecznego – laktozy. Niestrawiona laktoza powoduje przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego. U noworodków objawy nietolerancji laktozy mogą być mało specyficzne i przypominać inne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego typowe dla wieku niemowlęcego.
>> Sprawdź: Najczęstsze zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego u małych dzieci
Objawy nietolerancji laktozy u noworodka karmionego piersią
U noworodków karmionych piersią na żądanie charakterystycznym objawem są niepokojące stolce: luźne, strzelające, pieniste, o niskim pH, zwykle po każdym karmieniu.
>> Dowiedz się więcej z artykułu: Dieta matki karmiącej – co jeść, a czego unikać w okresie karmienia piersią?
Objawy nietolerancji laktozy u noworodka karmionego sztucznym pokarmem
W przypadku mleka modyfikowanego dolegliwości zwykle pojawiają się krótko po posiłku. Pojawić się mogą biegunki, gazy, a czasem niewielki śluz w stolcu.
>> Warto przeczytać też: Biegunka u dzieci i niemowląt. Możliwe przyczyny, postępowanie, badania
Czym objawia się nietolerancja laktozy u niemowląt?
U niemowląt objawy są zwykle bardziej wyraźne niż u noworodków. Problemy występują po każdym kontakcie z laktozą, choć ich nasilenie może być różne.
Charakterystyczne objawy nietolerancji laktozy u niemowląt
Niezależnie od sposobu karmienia, typowe objawy to:
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- gazy,
- biegunka,
- kolki,
- trudności z uspokojeniem dziecka,
- zahamowanie przyrostu masy ciała.
Objawy występują po spożyciu pokarmu zawierającego laktozę. Dodatkowo mogą pojawić się zmiany skórne oraz problem z prawidłowym przybieraniem na masie ciała.
Nietolerancja laktozy – jak wygląda śluz w kupie niemowlaka?
Stolce dziecka z nietolerancją laktozy mają charakterystyczny wygląd – są wodniste, pieniste, często zielonkawe i zawierają śluz. Zapach stolca jest wyjątkowo kwaśny, co wynika z fermentacji niestrawionej laktozy w jelitach.
Obecność obfitego, zielonkawego śluzu może jednak wskazywać na inne problemy, dlatego warto skonsultować to z pediatrą.
Jakie są przyczyny nietolerancji laktozy u dzieci?
Wyróżnia się następujące przyczyny nietolerancji laktozy u dzieci:
- wrodzony niedobór laktazy – niezwykle rzadki, ujawnia się od urodzenia,
- pierwotny niedobór laktazy – uwarunkowany genetycznie, postępujący z wiekiem, rzadko ujawnia się u w okresie noworodkowym,
- wtórny niedobór laktazy – najczęstszy u niemowląt, powstaje w wyniku uszkodzenia kosmków jelitowych np. po infekcji przewodu pokarmowego (wirusowej, bakteryjnej lub pasożytniczej), przy alergii na białko mleka krowiego (ABMK) lub po stosowaniu antybiotyków,
- niedojrzałość enzymatyczna – jelita niemowlęcia produkują za mało laktazy, enzymu trawiącego laktozę.
>> Sprawdź: Enzymy trawienne – co to jest, jakie są rodzaje i ich funkcje. Objawy niedoboru i diagnostyka
Diagnostyka nietolerancji laktozy u dzieci
Rozpoznanie opiera się na obserwacji objawów, wywiadzie lekarskim oraz badaniach. Ważne jest odróżnienie nietolerancji laktozy od alergii pokarmowej, ponieważ obie dają podobne symptomy.
Jakie badania zrobić, by ustalić źródło nietolerancji laktozy u dzieci?
W praktyce klinicznej wykonuje się:
- próbę eliminacji laktozy (wprowadzenie mleka modyfikowanego bez laktozy) z próbą prowokacji,
- badanie pH stolca – niskie pH może wskazywać na zaburzenia trawienia cukrów,
- badanie genetyczne w kierunku pierwotnego niedoboru laktazy,
- badanie kału na obecność substancji redukujących.
>> Może Cię zainteresować: Jak i kiedy pobrać kał do badania? Jak długo przechowywać? Pytania i odpowiedzi
Jak radzić sobie z nietolerancją laktozy u dzieci? Leczenie i profilaktyka
Leczenie zależy od przyczyny. Przy niedojrzałości enzymatycznej często wystarcza częściowe ograniczenie laktozy (zastosowanie hydrolizatu o znacznym stopniu hydrolizy białka lub mieszanki elementarnej) lub podawanie preparatów laktazy przed karmieniem.
W przypadku nietolerancji wtórnej kluczowe jest leczenie problemu podstawowego (np. infekcji) i wymaga niekiedy przejściowego zastosowania mieszanki bezlaktozowej (na okres kilku tygodni) niezbędnej do regeneracji uszkodzonych kosmków.
U dzieci starszych dieta eliminacyjna nie musi być restrykcyjna (z wyjątkiem wrodzonego niedoboru laktazy) – stopień eliminacji zależy od indywidualnej tolerancji dziecka na poszczególne produkty.
Zakończenie
Nietolerancja laktozy u niemowląt i dzieci, choć uciążliwa, jest stanem, który przy odpowiednim postępowaniu można skutecznie kontrolować. Ważne są konsultacja pediatryczna, prawidłowe rozpoznanie i leczenie, która zapewni prawidłowy rozwój dziecka.
Nietolerancja laktozy u niemowląt i dzieci – sekcja FAQ
W przypadku wtórnej nietolerancji laktozy – tak. Zwykle ustępuje po wyleczeniu choroby podstawowej i regeneracji kosmków jelitowych (może to trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy). Pierwotny niedobór laktazy jest trwały, ale jego objawy pojawiają się w wieku późniejszym.
Nieleczona może prowadzić do zaburzeń wchłaniania, niedożywienia i opóźnienia rozwoju. Przy prawidłowym postępowaniu nie stanowi jednak zagrożenia dla zdrowia i życia dziecka.
Stolec może być wodnisty, pienisty, zielonkawy, o kwaśnym i nieprzyjemnym zapachu. Często zawiera śluz i niestrawione resztki pokarmowe.
Bibliografia
1. Heyman MB; Committee on Nutrition. Lactose intolerance in infants, children, and adolescents. Pediatrics. 2006 Sep;118(3):1279-86.
2. Heine RG, AlRefaee F, Bachina P, De Leon JC, Geng L, Gong S, Madrazo JA, Ngamphaiboon J, Ong C, Rogacion JM. Lactose intolerance and gastrointestinal cow’s milk allergy in infants and children – common misconceptions revisited. World Allergy Organ J. 2017 Dec 12;10(1):41.
3. Di Costanzo M, Biasucci G, Maddalena Y, Di Scala C, De Caro C, Calignano A, Canani RB. Lactose Intolerance in Pediatric Patients and Common Misunderstandings About Cow’s Milk Allergy. Pediatr Ann. 2021 Apr;50(4):e178-e185.
4. Groetch M, Nowak-Wegrzyn A. Practical approach to nutrition and dietary intervention in pediatric food allergy. Pediatr Allergy Immunol. 2013 May;24(3):212-21.
5. Kaczmarski M, Krotkiewicz-Kaczmarska E. Alergia i nietolerancja pokarmowa. Mleko i inne pokarmy. Kraków: Help-Med; 2013.
