Hałas jest jednym z najbardziej niedocenianych czynników środowiskowych, który każdego dnia oddziałuje na nasz organizm – często, zanim zdążymy go świadomie zarejestrować. W otoczeniu pełnym urządzeń, ruchu miejskiego i impulsów akustycznych, granica między dźwiękiem neutralnym a szkodliwym potrafi zacierać się wyjątkowo szybko. Jaka jest norma hałasu w środowisku pracy? Na czym polega szkodliwe oddziaływanie hałasu na organizm ludzki?
| Z tego artykułu dowiesz się: >> czym jest hałas i w jaki sposób się go mierzy; >> jakie są normy hałasu w mieszkaniu i środowisku pracy; >> jak hałas wpływa na ludzki organizm; >> w jaki sposób można ograniczyć wpływ hałasu na zdrowie. |
Spis treści:
- Czym jest hałas i jak go mierzymy?
- Normy hałasu – ile to za dużo?
- Jak hałas wpływa na zdrowie człowieka?
- Jak ograniczyć wpływ hałasu na organizm?
- Hałas i jego wpływ na zdrowie – podsumowanie informacji
Czym jest hałas i jak go mierzymy?
Hałas to niepożądane, uciążliwe lub szkodliwe drgania akustyczne, które przenoszą się przez powietrze i oddziałują na narząd słuchu oraz cały organizm. Choć często kojarzymy go wyłącznie z głośnym dźwiękiem, w rzeczywistości obejmuje on także fale, których nie słyszymy, ale które mogą wpływać na nasze samopoczucie i zdrowie.
Dlatego kluczowe jest nie tylko zrozumienie, czym hałas jest, lecz także umiejętność jego precyzyjnego pomiaru. Służy do tego miernik poziomu dźwięku (sonometr lub decybelomierz), który rejestruje fale akustyczne i przedstawia ich natężenie w decybelach (dB), umożliwiając ocenę, czy dźwięk jest bezpieczny, czy wymaga ochrony. W praktyce wyróżniamy:
- hałas infradźwiękowy – niesłyszalny, o częstotliwości poniżej 20 Hz, odczuwany raczej jako drgania niż dźwięk;
- hałas słyszalny – mieszczący się w zakresie 20–20 000 Hz, czyli tym, który rejestruje nasz słuch;
- hałas ultradźwiękowy – powyżej 20 000 Hz, niesłyszalny dla człowieka, lecz mogący powodować objawy takie jak ból głowy, rozdrażnienie, czy uczucie dyskomfortu, szczególnie przy wysokim natężeniu.
>> Przeczytaj także: Budowa i funkcje ucha. Z czego składa się ludzkie ucho?
Normy hałasu – ile to za dużo?
Normy hałasu określają granice bezpieczeństwa, których przekroczenie zaczyna realnie obciążać organizm – nie tylko słuch, ale także układ nerwowy, krążenia i równowagi. Choć ucho ludzkie potrafi odbierać dźwięki w szerokim zakresie natężeń, od 0 do około 120 dB, to już znacznie niższe wartości mogą wpływać na koncentrację czy jakość snu. Poszczególne progi hałasu opisują stopień ryzyka:
- poniżej 35 dB – dźwięki nieszkodliwe, choć mogą utrudniać pracę wymagającą skupienia;
- 35–70 dB – poziom wywołujący zmęczenie układu nerwowego, zakłócający wypoczynek i zrozumiałość mowy;
- 70–85 dB – natężenie, które może obniżać wydajność pracy i stopniowo uszkadzać słuch;
- 85–130 dB – poziom przekraczający bezpieczne normy, mogący powodować poważn zaburzenia zdrowia i słuchu, w tym problemy z komunikacją już z odległości pół metra;
- powyżej 130 dB – próg bólu, strefa natychmiastowej szkody: trwałe uszkodzenia słuchu i pobudzenie drgań narządów wewnętrznych.
Normy hałasu w pracy
Zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym najwyższych dopuszczalnych natężeń, graniczną wartością dla 8-godzinnego dnia pracy jest 85 dB. Powyżej tego progu dźwięk zaczyna kumulować mikrouszkodzenia komórek słuchowych, a pracodawca ma prawny obowiązek wdrożyć środki ochronne. W praktyce przy ocenie ryzyka stosuje się trzy kluczowe wartości:
- 85 dB – dopuszczalne natężenie hałasu przy pełnym dniu pracy; po przekroczeniu konieczne są ochronniki słuchu i działania redukujące hałas;
- 115 dB (poziom A) – maksymalny poziom dźwięku, przy którym ekspozycja nawet krótkotrwała jest obciążająca;
- 135 dB (poziom C) – szczytowe natężenie, osiągane zwykle w impulsach dźwiękowych, niebezpieczne nawet przy bardzo krótkiej ekspozycji.
Szczególnie rygorystyczne zasady dotyczą kobiet w ciąży, dla których dopuszczalna wartość hałasu wynosi zaledwie 65 dB – i jest to limit bezwzględny, niezależnie od stosowania ochronników słuchu. Wartość ta została określona jako bezpieczna ze względu na możliwy wpływ hałasu na płód.
Normy hałasu w mieszkaniu
Normy hałasu w mieszkaniu określają, ile dźwięku może przenikać do pomieszczeń, aby nie zaburzać odpoczynku, koncentracji ani naturalnego rytmu snu. W odróżnieniu od środowiska pracy, w domu kluczowe jest tworzenie przestrzeni sprzyjającej regeneracji, dlatego obowiązujące limity są zdecydowanie niższe. Regulują je Polskie Normy PN-87/B-02151.01 i PN-87/B-02151.02, które precyzują dopuszczalne wartości równoważnego poziomu dźwięku w dzień i w nocy. W praktyce oznacza to, że:
- 35 dB w ciągu dnia – to granica, przy której hałas nie powinien zakłócać codziennych czynności, pracy zdalnej czy odpoczynku;
- 25 dB w porze nocnej – to wartość pozwalająca utrzymać warunki sprzyjające spokojnemu zasypianiu i ciągłości snu.
>> Sprawdź również: Niedosłuch – rodzaje, objawy, przyczyny, leczenie
Jak hałas wpływa na zdrowie człowieka?
Hałas oddziałuje na organizm wielowymiarowo, a jego wpływ wykracza daleko poza sam narząd słuchu. Choć pierwszym skutkiem nadmiernej ekspozycji bywa przejściowe przytępienie słuchu, ubytki czy nawet głuchota, to długotrwałe narażenie uruchamia kaskadę reakcji obejmujących układ krążenia, trawienny, dokrewny oraz psychikę.
Organizm traktuje hałas jak stresor, dlatego reaguje przyspieszoną pracą serca, wzrostem ciśnienia i zaburzeniami rytmu serca. Jednocześnie pobudzony układ nerwowy wpływa na funkcjonowanie przewodu pokarmowego i gospodarki hormonalnej, nasilając wydzielanie hormonów stresu oraz przemianę materii. W efekcie hałas, choć niewidoczny, potrafi systematycznie obciążać organizm. Do najważniejszych konsekwencji należą:
- zaburzenia słuchu – od przejściowej utraty czułości po trwałe ubytki i uszkodzenia komórek słuchowych;
- obciążenie układu krążenia – podwyższenie ciśnienia, przyśpieszenie akcji serca, zaburzenia rytmu, spadek przepływu krwi w tkankach;
- reakcje ze strony przewodu pokarmowego – nasilenie wydzielania soku żołądkowego, pogorszenie objawów choroby wrzodowej;
- zaburzenia hormonalne – dysregulacja osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, wzmożona aktywność kory nadnerczy,i nadczynność tarczycy, przyspieszona przemiana materii;
- negatywny wpływ na psychikę – rozdrażnienie, lęk, pogorszenie koncentracji, trudności ze snem i wypoczynkiem.
Jak ograniczyć wpływ hałasu na organizm?
Hałas obciąża organizm jak każdy przewlekły stresor, dlatego kluczowe jest ograniczanie ekspozycji zarówno u źródła, jak i w otoczeniu człowieka. Skuteczna ochrona łączy rozwiązania techniczne z właściwą organizacją przestrzeni i stosowaniem indywidualnych środków ochronnych. Do najważniejszych działań należą:
- wygłuszanie i izolacja źródeł hałasu – montaż paneli dźwiękochłonnych, ekranów akustycznych, wybór urządzeń o niskiej emisji;
- optymalizacja środowiska pracy – reorganizacja stanowisk, rotacja pracowników, przerwy zmniejszające ekspozycję;
- stosowanie ochrony indywidualnej – nauszniki, wkładki przeciwhałasowe, stopery, gdy redukcja hałasu jest niewystarczająca;
- regularna kontrola słuchu – zwłaszcza u osób zawodowo narażonym na hałas, regularnie korzystającym ze słuchawek;
- monitorowanie poziomu hałasu – regularne pomiary, oznaczanie stref o podwyższonym ryzyku i informowanie pracowników o zasadach ochrony;
- poprawa akustyki wnętrz mieszkalnych – materiały pochłaniające dźwięk, odpowiednia izolacja okien i drzwi, redukcja pogłosu, który może zawyżać poziom hałasu nawet o 10 dB.
Hałas i jego wpływ na zdrowie – podsumowanie informacji
Podsumowując, hałas to nie tylko uciążliwość dnia codziennego, lecz realny czynnik ryzyka, który w zależności od natężenia i czasu ekspozycji może zaburzać pracę słuchu, układu nerwowego i narządów wewnętrznych. Jasno określone normy – zarówno w środowisku pracy, jak i w przestrzeni domowej – pomagają ocenić, kiedy dźwięk zaczyna przekraczać granice bezpieczeństwa. Świadome monitorowanie hałasu i badanie słuchu, stosowanie izolacji akustycznej oraz odpowiednich środków ochronnych pozwala skutecznie zmniejszyć jego wpływ i chronić zdrowie.
Opieka merytoryczna: lek. Maria Wydra
Bibliografia
- https://www.gov.pl/web/psse-szamotuly/halas-w-srodowisku-pracy [dostęp: 17.11.2025]
- https://www.pip.gov.pl/dla-pracodawcow/porady-prawne/halas?tmpl=pdf?tmpl=pdf [dostęp: 17.11.2025]
- https://www.gov.pl/attachment/684404c6-b5b4-4010-986a-72e0b5cb16d0 [dostęp: 17.11.2025]
