Częste wizyty w toalecie i trudności ze swobodnym oddaniem moczu to bardzo powszechny problem dotykający coraz większej populacji. Zespół nareaktywności pęcherza jest dysfunkcją układu moczowego, która powoduje spory dyskomfort i wpływa na ogólną jakość życia. Na co zwrócić uwagę przy pojawieniu się niepokojących nas objawów i czy można zapobiec temu schorzeniu?
| Z tego artykułu dowiesz się, że: >> zespół nadreaktywności pęcherza moczowego to częste schorzenie, które może dotyczyć każdego, bez względu na płeć czy wiek. >> główne objawy związane z chorobą dotyczą fazy napełniania pęcherza moczowego. >> istnieją zarówno niefarmakologiczne, jak i farmakologiczne sposoby radzenia sobie z problemem. >> objawy towarzyszące schorzeniu mogą występować także w przebiegu innych chorób i stanów. >> wyróżniamy 2 podtypy schorzenia: OAB wet i OAB dry. |
Spis treści:
- Pęcherz nadreaktywny: czym jest OAB?
- Pęcherz nadreaktywny: objawy
- Nadreaktywny pęcherz: przyczyny dolegliwości
- Nadreaktywny pęcherz moczowy: diagnostyka OAB
- Leczenie zespołu nadreaktywnego pęcherza
- Czy można zapobiec rozwojowi pęcherza nadreaktywnego?
- Najczęstsze pytania o pęcherz nadreaktywny (FAQ)
- Nadreaktywny pęcherz: zakończenie
Pęcherz nadreaktywny: czym jest OAB?
Zespół nadreaktywności pęcherza moczowego (ang. Overactive Bladder – OAB)to schorzenie związane z nieprawidłowym opróżnianiem pęcherza po mikcji. Według klasyfikacji ICD-10 posiada kod N32.8 (inne określone zaburzenia pęcherza moczowego). Wiąże się z nim silny skurcz mięśnia wypieracza pęcherza moczowego przy niepełnym jego wypełnieniu. Fizjologicznie mięsień ten ulega rozciągnięciu przy prawidłowo wypełnionym pęcherzu moczowym. W przebiegu OAB dochodzi do trudności z opróżnianiem pęcherza moczowego z obecnego w nim moczu (mimowolny wyciek moczu poprzedzony parciem na ściany pęcherza moczowego).
>> Sprawdź: Parcie na mocz – przyczyny, diagnostyka i leczenie częstego parcia na pęcherz
Kto najczęściej choruje na nadreaktywny pęcherz?
Schorzenie dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn, nie jest też rzadko rozpoznawane wśród dzieci i młodzieży.
Zwykle pojawia się powyżej 60-65. roku życia, ale kobiety mogą zgłaszać problemy z mikcją o wiele wcześniej – w wieku około 40-45 lat. Zespół nadreaktywności pęcherza moczowego to problem statystycznie dość powszechny. Może dotyczyć od 7 do 27% mężczyzn i od 9 do 43% kobiet. Objawy OAB mogą pojawiać się w przebiegu innych chorób.
| Warto wiedzieć: Pęcherz nadreaktywny jest to nieprawidłowe funkcjonowanie mięśnia wypieracza pęcherza moczowego w odpowiedzi na pojawiający się w nim mocz. Nerwica pęcherza moczowego jest stanem związanym z częstym i niekontrolowanym oddawaniem moczu pod wpływem dużego natężenia stresu, lęku i różnych emocji. U dzieci może przebiegać pod postacią mimowolnego moczenia nocnego i bólu w okolicy cewki moczowej. |
Pęcherz nadreaktywny: objawy
Do najbardziej charakterystycznych objawów towarzyszących chorobie zaliczyć można:
- nietrzymanie moczu z powodu parcia na pęcherz moczowy;
- częste oddawanie moczu;
- parcie naglące;
- oddawanie moczu także w godzinach nocnych.
Ze względu na ewentualne współwystępowanie nietrzymania moczu w przebiegu choroby wyróżnić możemy 2 podtypy OAB:
- OAB dry– gdy brak objawów pod postacią moczenia mimowolnego (typ suchy);
- OAB wet– gdy objawom choroby towarzyszy nietrzymanie moczu (typ mokry).
>> Przeczytaj: Ból pęcherza – możliwe przyczyny, objawy, badania i leczenie
Objawy pęcherza nadreaktywnego u dzieci
Nadreaktywność pęcherza moczowego u dzieci może przebiegać bardzo podobnie jak u osób dorosłych, gdyż towarzyszy mu częstsze niż zazwyczaj korzystanie z toalety z uczuciem niepełnego opróżnienia pęcherza w trakcie mikcji. Często występuje tu także mimowolne oddawanie moczu pod postacią moczenia nocnego, jak też bóle brzucha i pieczenie w okolicy cewki moczowej. Problemy z oddawaniem moczu mogą istnieć wtórnie do zaparć – bardzo częstego problemu populacji pediatrycznej.
Nadreaktywny pęcherz: przyczyny dolegliwości
Isnieje wiele przyczyn występowania nadreaktywności pęcherza moczowego bez względu na wiek pacjenta. Do głównej grupy zaliczamy m.in. :
- nowotwory dolnych dróg moczowych;
- infekcje układu moczowego;
- cukrzycę;
- rozrost gruczołu krokowego u mężczyzn;
- obniżenie dna miednicy, wypadanie narządu rodnego (u kobiet);
- atrofię pochwy u kobiet w wieku menopauzalnym i po menopauzalnym;
- wysiłkowe nietrzymanie moczu;
- przebyte zabiegi na narządach jamy brzusznej i miednicy.
Do głównych czynników ryzyka wpływających na ew. rozwój choroby zaliczamy:
Nadreaktywny pęcherz u dzieci: przyczyny
Zaburzenia związane z oddawaniem moczu w przebiegu nadreaktywności pęcherza moczowego dotyczą także dzieci i młodzieży. W tych grupach wiekowych głównymi przyczynami występowania schorzenia są:
- wady układu moczowego;
- zaparcia stolca;
- infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych;
- niedojrzałość ośrodkowego układu nerwowego;
- czynniki stresogenne;
- choroby układu nerwowego;
- wady cewy nerwowej jak np. rozszczep kręgosłupa;
- schorzenia obejmujące zdrowie psychiczne: depresja, nerwice, PTSD.
>> To ważne: Nietrzymanie moczu u kobiet i mężczyzn – przyczyny, diagnostyka i leczenie
Nadreaktywny pęcherz moczowy: diagnostyka OAB
Podstawą diagnostyki nadreaktywności pęcherza moczowego jest dokładnie zebrany wywiad przez lekarza odnośnie charakteru dolegliwości, czasu ich trwania, okoliczności nasilających wystąpienie objawów. Pomocne przy tym są zarówno testy obejmujące kwestionariusz do oceny ew. nietrzymania moczu, dzienniczek mikcji. Kluczowe są odpowiedzi na pytania o:
- częstość oddawania moczu w ciągu dnia,
- oddawanie moczu w godzinach nocnych,
- ocena strumienia wypływającego moczu,
- epizody gubienia moczu,
- obecność parcia naglącego.
Uzupełnieniem są podstawowe badania laboratoryjne moczu i krwi mające na celu przede wszystkim wykluczenie innych chorób i stanów, wymagających wyrównania i leczenia. Są to m.in.:
- badanie ogólne moczu;
- posiew moczu z antybiogramem i oznaczeniem antybiotykowrażliwości drobnoustrojów;
- badanie glukozy na czczo (ew. pogłębienie diagnostyki w kierunku cukrzycy);
- ocena stężenia kreatyniny i eGFR;
- stężenie elektrolitów: sód, potas;
- badanie PSA całkowitego (dotyczy mężczyzn);
W ramach uzupełnienia diagnostyki wskazane jest wykonanie badania:
- USG jamy brzusznej i układu moczowego wraz z oceną zalegania moczu po mikcji;
- urodynamicznego;
- cystoskopii.
W niektórych sytuacjach trudnych diagnostycznie pomocne jest poszerzenie zakresu badań o TK jamy brzusznej i miednicy lub MR ww. okolic.
W przypadku kobiet zaleca się konsultację z zakresu uroginekologii lub ginekologii, a mężczyn – urologii. Dzieci często pozostają pod opieką nefrologa lub urologa dziecięcego w związku z rozpoznanym OAB.
>> Zobacz: Zakażenia układu moczowego u dzieci
Leczenie zespołu nadreaktywnego pęcherza
Leczenie tego schorzenia opiera się na terapii obejmujących zarówno postępowanie behawioralne, farmakologiczne i czasami także operacyjne.
Na początku zaleca się postępowanie niefarmakologiczne polegające przede wszystkim na:
- stabilizacji masy ciała,
- zwiększeniu aktywności fizycznej,
- regulacji ilości wypijanych płynów w tym produktów zawierających w składzie kofeinę.
Ten etap leczenia obejmuje także metody behawioralne jak trening mięśni dna miednicy (PFMT – Pelvic Floor Muscle Training) i pęcherza moczowego.
Z innych metod o udowodnionej skuteczności wymienić należy:
- ostrzykiwanie pęcherza moczowego toksyną botulinową,
- przezskórną stymulację nerwu piszczelowego,
- neuromodulację nerwów kręgowych,
- leczenie chorób przewlekłych, w tym metabolicznych jak np. cukrzyca.
Na każdym etapie leczenia niezbędne jest zaopatrzenie osoby borykającej się z problemem, w środki higieny osobistej (specjalistyczne produkty absorpcyjne jak wkładki, podpaski, majtki o odpowiednim stopniu chłonności czy pieluchomajtki).
Ostatecznością jest podjęcie się wykonania zabiegu operacyjnego obejmującego plastykę pęcherza moczowego.
>> Zobacz: Pęcherz neurogenny – czym jest? Objawy, przyczyny i leczenie
Leki na pęcherz nadreaktywny
W sytuacjach, których nie można ustabilizować samym postępowaniem niefarmakologicznym, do leczenia włącza się także preparaty farmakologiczne mające na celu uregulowanie czynności neurogennej pęcherza moczowego. Są to takie preparaty jak:
- oksybutynina,
- solifenacyna,
- tolterodyna,
- darifenacyna,
- mirabegron.
Mają one na celu zmniejszenie napięcia mięśni pęcherza moczowego odpowiedzialnych za proces jego opróżniania. U kobiet stosuje się także hormonalną terapię zastępczą (HTZ) w postaci żelu miejscowego zawierającego syntetyczne estrogeny.
>> Sprawdź: Badania laboratoryjne u pacjentek przyjmujących hormony (antykoncepcję hormonalną, HTZ)
Pęcherz nadreaktywny: domowe sposoby na objawy OBS
W chwili, gdy rozpoznana zostanie nadreaktywność pęcherza moczowego, ważne jest by w miarę możliwości nauczyć się kontroli nad objawami i chorobą.
Domowe sposoby uwzględniają:
- prowadzenie dzienniczka mikcji;
- kontrolę codziennej diety poprzez: ograniczenie spożycia kawy, herbaty, alkoholu, pomidorów i soków pomidorowych, nadmiernego spożycia owoców i soków owocowych, czekolady;
- regulację rytmu wypróżnień;
- ograniczenie ilości wypalanych papierosów (u palaczy).
Wskazane jest stosowanie przewiewnej i wygodnej odzieży, która nie krępuje ruchów.
Czy można zapobiec rozwojowi pęcherza nadreaktywnego?
Do działań profilaktycznych zmniejszających ryzyko rozwoju OAB zaliczyć możemy:
- regularną aktywność fizyczną;
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy;
- redukcję masy ciała;
- ograniczenie spożycia alkoholu, kofeiny;
- ograniczenie spożycia zbyt dużej ilości płynów, spożywania dużej ilości owoców i warzyw mogących zwiększyć produkcję moczu.
>> Przeczytaj również: Mięśnie Kegla – czym są, gdzie się znajdują i jaką pełnią funkcję mięśnie dna miednicy?
Najczęstsze pytania o pęcherz nadreaktywny (FAQ)
Pęcherz nadreaktywny może dotyczyć każdego bez względu na wiek czy płeć. Na co zwrócić szczególną uwagę, gdy podejrzewamy u siebie objawy związany z tą chorobą?
Jak już zostało wspomniane na początku opracowania, diagnostyka OAB opiera się na rzetelnie zebranym wywiadzie dotyczącym zgłaszanych dolegliwości. Uzupełnieniem są badania laboratoryjne i obrazowe, a także badanie urodynamiczne pęcherza moczowego.
Poza częstomoczem, uczuciem niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego, każda wizyta w toalecie może być poprzedzona bólem okolicy cewki moczowej.
Częsta potrzeba oddawania moczu, zwłaszcza wywołana czynnikami stresogennymi, nerwicą lub lękiem, może powodować ból i dyskomfort w przebiegu zespołu nadreaktywności pęcherza moczowego.
Istnieje szereg metod profilaktycznych, które zapobiegają występowaniu uciążliwych objawów związanych z nadreaktywnością pęcherza moczowego. Są to:
– ćwiczenia wzmacniające dno miednicy;
– regularna aktywność fizyczna;
– ograniczenie palenia tytoniu i spożywania alkoholu;
– leczenie chorób metabolicznych sprzyjających nadreaktywności pęcherza moczowego;
– utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Nadreaktywny pęcherz: zakończenie
Zespół nadreaktywności pęcherza moczowego jest schorzeniem bardzo powszechnie występującym bez wględu na płeć i wiek. Istnieją różne metody zapobiegające wystąpieniu krępujących dolegliwości jak: kontrola masy ciała, zdrowa i zbilansowana dieta, ćwiczenia wzmacniające dno miednicy. W chwili wystąpienia objawów, niezwykle ważna jest kontrola nad objawami i dobór odpowiedniej metody leczenia by zmniejszyć nasilenie uciążliwych dolegliwości, a także poprawić ogólną jakość życia z OAB.
Bibliografia
- dostęp online 13.11.2025: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/362567,pecherz-nadreaktywny-objawy-przyczyny-leczenie
- dostęp online 09.11.2025: https://www.ntm.pl/wp-content/uploads/2021/11/Diagnostyka-i-leczenie-zespolu-pecherza-nadreaktywnego-aktualne-algorytmy-postepowania.pdf
- M. E. Grzybowska, T. Rechberger , A. Wróbel , W. Baranowski , K. Stangel-Wójcikiewicz, A. Rogowski, T. Kluz, E. Narojczyk-Świeściak , E. Wlaźlak, B. Burzyński, G. Surkont; Rekomendacje Sekcji Uroginekologii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące leczenia nieneurogennnego pęcherza nadreaktywnego u kobiet Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2021 tom 6, nr 1, strony 42-60
