Niedokrwistość mikrocytarna to jeden z częstszych typów anemii, który często rozwija się powoli i początkowo może nie dawać wyraźnych objawów. Mimo to, nieleczona może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak przewlekłe zmęczenie czy zaburzenia pracy serca. W tym artykule wyjaśnimy, co to jest anemia mikrocytarna, jakie są jej przyczyny, objawy i jak wygląda proces diagnostyki. Dowiesz się również, jakie badania wykonać, aby potwierdzić rozpoznanie i jakie są możliwości leczenia.
Spis treści:
- Co to jest anemia mikrocytarna?
- Niedokrwistość mikrocytarna u dzieci
- Przyczyny niedokrwistości mikrocytarnej
- Objawy mikrocytozy
- Niedokrwistość mikrocytarna a morfologia
- Leczenie niedokrwistości mikrocytarnej
- Niedokrwistość mikrocytarna – podsumowanie
Co to jest anemia mikrocytarna?
Anemia mikrocytarna, inaczej niedokrwistość mikrocytarna, to stan, w którym czerwone krwinki (erytrocyty) są mniejsze niż norma. Średnia objętość krwinki (MCV) w morfologii krwi spada poniżej 80 femtolitrów (fl). Mniejsze krwinki mają ograniczoną zdolność przenoszenia tlenu, co przekłada się na objawy niedotlenienia organizmu.
Mikrocytoza (czyli obecność małych krwinek) jest nie tyle chorobą, co sygnałem, że w organizmie dzieje się coś nieprawidłowego – najczęściej związane jest to z niedoborem żelaza lub zaburzeniami jego wykorzystania.
>> Zobacz też: Anemia – przyczyny, objawy i rodzaje niedokrwistości
Niedokrwistość mikrocytarna u dzieci
U dzieci niedokrwistość mikrocytarna jest szczególnie istotnym problemem, ponieważ niedobór tlenu w tkankach może wpływać na rozwój mózgu, zdolności koncentracji oraz odporność. Przyczyną bywa najczęściej niedobór żelaza wynikający z niewłaściwej diety, szybkiego wzrostu lub utraty krwi (np. przy krwawieniach z przewodu pokarmowego).
Objawy u najmłodszych mogą być subtelne – bladość skóry, apatia, słabsze przybieranie na wadze czy opóźnienia w rozwoju psychoruchowym. Dlatego pediatrzy często zlecają morfologię profilaktycznie, szczególnie w grupach ryzyka.
Przyczyny niedokrwistości mikrocytarnej
Najczęstsze przyczyny anemii obejmują:
- Niedobór żelaza – spowodowany niedostateczną podażą w diecie, utratą krwi (np. obfite miesiączki, krwawienia z przewodu pokarmowego) lub problemami z wchłanianiem.
- Choroby przewlekłe – np. choroby nerek, reumatoidalne zapalenie stawów czy przewlekłe infekcje mogą zaburzać gospodarkę żelazem.
- Talasemia – wrodzona choroba genetyczna powodująca zaburzenia w budowie hemoglobiny.
- Zatrucie ołowiem – rzadziej spotykane, ale możliwe szczególnie u dzieci.
- Niedobór witaminy B6 – koniecznej do syntezy hemoglobiny.
U kobiet w wieku rozrodczym istotnym powodem są obfite miesiączki, u dorosłych – przewlekłe krwawienia z przewodu pokarmowego. Dokładne rozpoznanie przyczyny jest kluczowe dla prawidłowego leczenia.
Objawy mikrocytozy
Mikrocytoza może przez długi czas nie dawać wyraźnych sygnałów. Gdy poziom hemoglobiny znacznie spadnie, mogą pojawić się:
- przewlekłe zmęczenie, osłabienie,
- bladość skóry i błon śluzowych,
- zawroty głowy, uczucie „mroczków” przed oczami,
- kołatanie serca, duszność przy wysiłku,
- łamliwość paznokci, wypadanie włosów,
- spadek koncentracji i pamięci.
U dzieci i młodzieży dodatkowo mogą występować drażliwość i problemy z nauką.
Niedokrwistość mikrocytarna a morfologia
Podstawowym badaniem w diagnostyce jest morfologia krwi obwodowej, która pokazuje:
- obniżony poziom hemoglobiny (Hb),
- obniżone MCV (średnia objętość krwinki),
- często także obniżone MCH (średnia masa hemoglobiny w krwince).
Aby określić przyczynę, lekarz może zlecić dodatkowo:
- poziom transferyny – białka transportującego żelazo we krwi,
- poziom ferrytyny – odzwierciedlającej zapasy żelaza,
- stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego – dla różnicowania z innymi typami niedokrwistości,
- badanie kału na krew utajoną (w przypadku podejrzenia krwawienia z przewodu pokarmowego).
Leczenie niedokrwistości mikrocytarnej
Leczenie zależy od przyczyny. Przy niedoborze żelaza podstawą jest suplementacja preparatami zawierającymi żelazo oraz modyfikacja diety (mięso, ryby, jaja, rośliny strączkowe, ciemnozielone warzywa). Suplementy najlepiej przyjmować według zaleceń lekarza — zwykle na czczo lub z sokiem z cytrusów (witamina C poprawia wchłanianie), a unikać łączenia z lekami zobojętniającymi czy napojami zawierającymi dużo kofeiny lub wapnia, które zmniejszają wchłanianie. Jeżeli doustna terapia jest nieskuteczna lub niemożliwa z powodu zaburzeń wchłaniania lub nietolerancji, stosuje się dożylne preparaty żelaza pod nadzorem specjalisty. W ciężkich przypadkach, gdy konieczne jest szybkie podniesienie hemoglobiny, rozważa się transfuzję krwi. W talasemii i innych zaburzeniach genetycznych leczenie prowadzi hematolog — może obejmować specjalistyczne terapie i długoterminowy monitoring.
>> Warto przeczytać: Suplementacja i leczenie preparatami żelaza w stanach niedoborów i w niedokrwistości
Niedokrwistość mikrocytarna – podsumowanie
- Anemia mikrocytarna to stan, w którym czerwone krwinki są mniejsze niż norma, co ogranicza transport tlenu.
- Najczęściej jest wynikiem niedoboru żelaza, ale może mieć też inne przyczyny, jak talasemia czy choroby przewlekłe.
- Objawy mikrocytozy obejmują zmęczenie, bladość, zawroty głowy i pogorszenie koncentracji.
- Morfologia, poziom transferyny, ferrytyny i witaminy B12 to kluczowe badania w diagnostyce.
- Leczenie polega na uzupełnianiu niedoborów i usuwaniu przyczyny.
- Wczesne rozpoznanie pozwala uniknąć powikłań i poprawia jakość życia pacjenta.
Bibliografia
- Deivita Y, Syafruddin S, Andi Nilawati U, Aminuddin A, Burhanuddin B, Zahir Z. Overview of Anemia; risk factors and solution offering. Gac Sanit. 2021
- Urrechaga E, Aguirre U, Izquierdo S. Multivariable discriminant analysis for the differential diagnosis of microcytic anemia. Anemia. 2013
- Szczeklik A, Gajewski P (red.). Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2023.
