Zaburzenia czucia mogą istotnie wpłynąć na codzienne funkcjonowanie pacjenta i obniżyć jego jakość życia. Zaburzenia te mogą być związane z wieloma jednostkami chorobowymi, nie tylko typowo neurologicznymi. Czym jest przeczulica i jakie są jej najczęstsze przyczyny? Do jakiego lekarza należy się udać z zaburzeniami czucia? Jakie rodzaje przeczulicy wyróżniamy? Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się więcej na temat przeczulicy.
Spis treści:
- Przeczulica skóry (hiperestezja): co to jest?
- Przeczulica: przyczyny nadwrażliwości skóry
- Jak objawia się przeczulica skóry?
- Jak długo może trwać przeczulica skóry?
- Jak sprawdzić, co wywołuje przeczulicę skóry?
- Przeczulica skóry: jak leczyć?
- Czy istnieją inne rodzaje przeczulicy?
- Przeczulica skóry: podsumowanie
Przeczulica skóry (hiperestezja): co to jest?
Przeczulica skóry, nazywana również hiperestezją, to zaburzenie czucia, którego istotą jest nadwrażliwość na bodźce czuciowe. Inne zaburzenia dotyczące czucia to między innymi niedoczulica, a więc osłabienie lub zniesienie odczuwania czucia. Mechanizmy zaburzeń czuciowych są niezwykle złożone i zazwyczaj wymagają holistycznego podejścia do pacjenta. Warto zaznaczyć, że hiperestezji mogą również towarzyszyć nieprawidłowe wrażenia czuciowe takie jak na przykład parestezje, o czym więcej przeczytamy w kolejnych akapitach tego artykułu.
>> Zobacz: Zapalenie nerwu trójdzielnego – czym jest i jak się objawia? Przyczyny i leczenie
Przeczulica: przyczyny nadwrażliwości skóry
Przeczulica może być związana ze schorzeniami zarówno natury neurologicznej, dermatologicznej, jak i psychiatrycznej. Najczęstsze przyczyny hiperestezji to uszkodzenie układu nerwowego, w tym nerwów obwodowych, rdzenia kręgowego, wzgórza, kory płatów ciemieniowych.
Uszkodzenie układu nerwowego prowadzące do hiperestezji może nastąpić w przebiegu takich stanów i schorzeń jak:
- uraz nerwu obwodowego,
- nasilone zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
- stwardnienie rozsiane,
- jamistość rdzenia,
- pourazowy krwotok śródrdzeniowy,
- udar mózgu (zarówno niedokrwienny, jak i krwotoczny),
- nowotwory mózgu,
- napady padaczkowe,
- tężyczka,
- niedobór witamin z grupy B, w tym głównie witaminy B12,
- alkoholizm,
- zespół cieśni nadgarstka,
- migrena i towarzyszący jej skurcz naczyń,
- przemijające niedokrwienie mózgu (TIA),
- neuropatia w przebiegu cukrzycy,
- neuralgia popółpaścowa,
- infekcje wirusowe, w tym spowodowane przez wirusy grypy i wirusa COVID-19,
- schorzenia autoimmunologiczne, w tym toczeń rumieniowaty układowy (SLE) czy reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
- schorzenia psychiatryczne, takie jak zespół stresu pourazowego, stany depresyjne, zaburzenia lękowe.
Przeczulica może również towarzyszyć schorzeniom dermatologicznym, w tym atopowemu zapaleniu skóry, łuszczycy czy liszajowi płaskiemu. Tego rodzaju odczucia mogą być także efektem stosowanych leków, w tym leków onkologicznych i występować w przebiegu zatrucia metalami ciężkimi.
Jak objawia się przeczulica skóry?
Przeczulica objawia się jako nadmierne odczuwanie bodźców czuciowych w obrębie skóry. Objaw ten może dotyczyć całego obszaru skóry lub tylko jednego jej fragmentu, z zależności od przyczyny. Mogą pojawić się również parestezje, a więc nieprawidłowe wrażenia czuciowe takie jak na przykład pieczenie skóry czy wrażenie jej drętwienia. U niektórych pacjentów przeczulica jest na tyle nasilona, że objawia się jako odczuwanie dolegliwości bólowych, utrudniając tym samym codzienne funkcjonowanie. Problematyczne może być nawet noszenie odzieży czy zwykły dotyk. Odczuwane objawy i ich nasilenie jest kwestią indywidualną.
>> Przeczytaj: Liszajec zakaźny u dzieci i dorosłych. Objawy, diagnostyka, leczenie
Jak długo może trwać przeczulica skóry?
Czas trwania przeczulicy zależy od stanu chorobowego, który do niej doprowadził. Zaburzenia neurologiczne i neuralgia popółpaścowa są zazwyczaj długotrwałymi dolegliwościami i wymagają odpowiedniej terapii. Należy jednak podkreślić, że wczesna diagnostyka i rozpoznanie przyczyn przeczulicy skóry pozwala na włączenie odpowiedniego leczenia i przyspiesza ustąpienie objawów.
>> Zobacz: Półpasiec – choroba jednej połowy ciała
Jak sprawdzić, co wywołuje przeczulicę skóry?
W pierwszej kolejności należy udać się na wizytę do lekarza rodzinnego. Warto przygotować listę przyjmowanych przewlekle leków i dokładnie opisać swoje dolegliwości oraz czynniki im towarzyszące. Lekarz po zebraniu dokładnego wywiadu chorobowego i zbadaniu pacjenta zadecyduje o dalszym krokach diagnostyczno-leczniczych. Konieczne może być również zrealizowanie konsultacji neurologicznej.
Badania i procedury, które mogą być niezwykle pomocne przy poszukiwaniu przyczyny parestezji to przede wszystkim:
- stężenie glukozy na czczo,
- oznaczenie hemoglobiny glikowanej,
- oznaczenie stężenia witaminy B12,
- badania obrazowe, w tym rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa,
- oznaczenie stężenia jonów, w tym sodu, potasu, wapnia, magnezu czy chlorków,
- stężenie kreatyniny,
- morfologia krwi obwodowej + rozmaz,
- oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych (ANA).
Przeczulica skóry: jak leczyć?
Leczenie przeczulicy zależy od przyczyny objawów, z tego powodu konieczne jest przeprowadzenie wnikliwej diagnostyki. W pewnych przypadkach konieczna może okazać się również konsultacja neurologiczna, z pełnym badaniem neurologicznym, a także konsultacja ortopedyczna. Pacjent powinien mieć również zapewnione wsparcie psychologiczne, ponieważ przeczulica może istotnie obniżać jakość życia. Konieczne jest leczenie schorzenia podstawowego. W przebiegu zaburzeń czucia zastosowanie znajdują między innymi takie substancje jak pregabalina, czy gabapentyna.
>> Sprawdź: Depresja. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Czy istnieją inne rodzaje przeczulicy?
Powyższe akapity odnosiły się do klasycznej przeczulicy czuciowej, jednak niektóre źródła medyczne dzielą tę dolegliwość na kilka grup. Oprócz przeczulicy czuciowej wyróżnia się także:
- hiperalgezję – jest to nadmierna odpowiedź bólowa na bodziec, który w normalnych warunkach nie doprowadziłby do tak silnego bólu,
- allodynię – w tej sytuacji bodźce, które nie powodują w prawidłowych warunkach dolegliwości bólowych, u pacjenta są odczuwane jako ból,
- przeczulicę termiczną – w tym przypadku pacjent może odczuwać ból po zadziałania bodźca takiego jak ciepło czy zimno,
- przeczulicę słuchową – objawia się nadwrażliwością na dźwięki, często pojawia się w przebiegu migreny, autyzmu,
- przeczulicę węchową – reakcję wywołują bodźce zapachowe,
- przeczulicę wzrokową – nadwrażliwość na światło, jest to częste zjawisko w przebiegu migreny,
- przeczulicę smakową –a więcnadwrażliwość na bodźce smakowe.
>> Przeczytaj: Migrena z aurą (oczna) – objawy, przyczyny, badania i leczenie
Przeczulica skóry: podsumowanie
- Przeczulica skóry to jedno z zaburzeń czucia, które może być wywołane przez liczne schorzenia neurologiczne, ale również dermatologiczne czy psychiatryczne.
- Przeczulica może objawiać się jak nadwrażliwość na bodźce dotykowe, ale również jako mniej oczywiste symptomy takie jak mrowienie czy pieczenie skóry.
- Diagnostyka przeczulicy wymaga wykonania licznych badań laboratoryjnych i obrazowych.
- Leczenie przeczulicy powinno obejmować leczenie przyczyny dolegliwości, a więc choroby podstawowej.
Bibliografia
- E. R. Kandel i inni, Zasady neurobiologii (Principles of Neural Science), Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, 2022,
- A, Wróbel, Neurologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019,
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
