Problemy z koncentracją, z czego mogą wynikać i jak znaleźć przyczynę?  

Koncentracja to zdolność skupiania uwagi na jednym zadaniu przez określony czas. O ile każdemu zdarza się czasem zdekoncentrować, przewlekłe problemy z koncentracją mogą utrudniać naukę, pracę, a nawet codzienne funkcjonowanie. Problemy z koncentracją i skupieniem mogą wynikać ze zmęczenia lub stresu, ale czasem bywają sygnałem zaburzeń wymagających diagnostyki. Poniższy artykuł wyjaśnia, jakie są najczęstsze przyczyny problemów z koncentracją, kiedy mogą świadczyć o chorobie oraz jakie badania należy wykonać, by znaleźć źródło trudności

Z tego artykułu dowiesz się:

• jakie są najczęstsze przyczyny problemów z koncentracją,   
• jak wiek wpływa na zdolność skupienia i czym różnią się problemy z koncentracją u dziecka i u dorosłych,
• jakie choroby mogą powodować kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• jakie badania warto wykonać przy długotrwałych problemach,
• jak w praktyce poprawić koncentrację.

Spis treści:

1. Najczęstsze przyczyny problemów z koncentracją
2. Problemy z koncentracją a wiek
   • Problemy z koncentracją u dziecka
   • Problemy z koncentracją u dorosłych
3. Problemy z pamięcią i koncentracją – kiedy są objawem choroby?
4. Problemy z pamięcią i koncentracją – jakie badania wykonać?
5. Jak poprawić koncentrację?
6. Problemy z koncentracją: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Najczęstsze przyczyny problemów z koncentracją

Problemy z koncentracją to trudności w utrzymaniu uwagi na danym zadaniu przez odpowiedni czas. Mogą dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Problemy ze skupieniem mają różne przyczyny, począwszy od czynników psychicznych i neurologicznych po choroby czy niedobory substancji odżywczych. Z tego powodu znalezienie źródła problemu jest kluczowe dla skutecznej terapii.

Jak rozpoznać problemy z koncentracją? Objawy u dzieci to przede wszystkim rozkojarzenie podczas lekcji, trudności w utrzymaniu uwagi na zadaniu czy częste przerywanie pracy. Dorośli wymieniają natomiast trudności w skupieniu się na pracy, rozproszenie uwagi oraz problemy z pamięcią.

Problemy z pamięcią i koncentracją bardzo często pojawiają się w wyniku przeciążenia obowiązkami i brakiem snu. Przewlekły stres i niedobór odpoczynku prowadzą do osłabienia zdolności poznawczych, co przekłada się na trudności w zapamiętywaniu i skupieniu. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę z tego, że problemy z koncentracją mogą być związane także z nawykami żywieniowymi: niedobory witamin z grupy B, żelaza czy magnezu także mogą obniżyć sprawność układu nerwowego. Przyczyna problemów z koncentracją może wiązać się również z przechorowaniem COVID-19: tzw. „mgła mózgowa” objawia się problemami z pamięcią, uwagą i koncentracją. Objawy neurologiczne po przechorowaniu utrzymują się nawet przez kilka miesięcy.

Inne przyczyny problemów z koncentracją to:

• nieustanny dostęp do bodźców, nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych,

• brak aktywności fizycznej i higieny snu,

• nadużywanie alkoholu i innych używek,

• choroby psychiczne, m.in. depresja i zaburzenia lękowe.

O ile krótki epizod trudności z koncentracją nie musi być niepokojący, przewlekle występujące objawy zdecydowanie wymagają uwagi i dalszego działania. Dotyczy to zarówno dzieci, jak i osób dorosłych.

Problemy z koncentracją a wiek

Wiek jednostki wpływa na zdolność skupienia i tempo przetwarzania informacji. Problemy z koncentracją u dziecka mogą wynikać między innymi z niedojrzałości układu nerwowego, a u osób dorosłych – z przeciążenia obowiązkami i zmęczenia. U osób starszych pojawia się dodatkowo naturalne spowolnienie procesów poznawczych oraz problemy wynikające z chorób neurodegeneracyjnych.

Problemy z koncentracją u dziecka

Problemy ze skupieniem u dziecka często diagnozowane są zwłaszcza w wieku szkolnym: rodzice i nauczyciele zauważają, że dziecko ma problem ze skoncentrowaniem się na lekcji czy zadaniu domowym. Problemy z pamięcią i koncentracją w młodym wieku mogą wynikać z trudności adaptacyjnych i przewlekłego stresu (np. szkolnego), niedoboru  snu i witamin z grupy B czy też z powodu nadmiaru bodźców (smartfony, tablety). Przyczyną mogą być również zaburzenia neurorozwojowe, takie jak ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, a także trudności emocjonalne i środowiskowe. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy obserwować ich natężenie oraz zadbać o diagnozę, która jest pierwszym krokiem do skutecznego leczenia.

Problemy z koncentracją u dorosłych

Problemy z koncentracją i pamięcią u dorosłych pojawiają się zwykle przy nadmiarze stresu, pracy pod presją czasu czy bezsenności. Mogą wynikać także z zaburzeń hormonalnych (np. niedoczynności tarczycy, insulinooporności, zmian hormonalnych związanych z okresem okołomenopauzalnym), a nawet braku aktywności fizycznej czy niewłaściwej diety.Trudności ze skupieniem mogą być również spowodowane przez depresję, zaburzenia lękowe czy chorobę afektywną dwubiegunową. Jeśli chodzi o problemy z koncentracją u dorosłych w starszym wieku, mogą być one wczesnym sygnałem zaburzeń otępiennych. Szczególną uwagę należy zwrócić na nagłą i długotrwałą utratę koncentracji, która zdecydowanie wymaga diagnostyki medycznej.

>> Zobacz też: Insulinooporność – jakie są jej objawy i przyczyny? Diagnostyka i leczenie

Problemy z pamięcią i koncentracją – kiedy są objawem choroby?

Problemy z koncentracją i skupieniem, choć mogą wynikać z przepracowania czy przemęczenia, niekiedy mają także poważniejsze podłoże. To sygnał ostrzegawczy i może świadczyć zarówno o chorobach przewlekłych, jak i niedoborach żywieniowych. Najczęściej diagnozowane schorzenia to choroby tarczycy, cukrzyca, stany depresyjne oraz choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera. Na problemy z pamięcią i koncentracją w młodym wieku oraz u dorosłych mogą wpływać także niedobory podstawowych składników odżywczych – żelaza, witaminy B12 czy witaminy D.

>> Przeczytaj także: Niedobór witaminy B12 – objawy, przyczyny, badania

Problemy z pamięcią i koncentracją – jakie badania wykonać?

Jeśli pomimo wypoczynku i zadbania o higienę snu oraz ograniczenia czasu spędzanego przed ekranami nadal utrzymują się problemy z pamięcią i koncentracją, zdecydowanie należy odwiedzić lekarza i  wykonać dodatkowe badania – zarówno laboratoryjne, jak i ocenę stanu psychicznego. Podstawowe badania wykonywane w przypadku problemów ze skupieniem to morfologia krwi, poziom glukozy, badanie poziomu żelaza i ferrytyny, witaminy B12, witaminy D, a także ocena hormonów tarczycy (TSH, FT3, FT4). Możesz zdecydować się również na zbadanie poziomu homocysteiny, która jest związana z zaburzeniami metabolicznymi, ale również z ryzykiem chorób neurodegeneracyjnych. Wyniki badań sprawią, że lekarz będzie mógł ustalić przyczynę problemów i zadecydować o rozpoczęciu odpowiedniego leczenia.

Jak poprawić koncentrację?

Leczenie problemów z koncentracją zależy od przyczyny. W przypadku stwierdzenia niedoborów witamin i minerałów wskazana może być suplementacja i zmiana diety. W przypadku zaburzeń psychicznych pomocna będzie psychoterapia i leczenie farmakologiczne. Niezależnie od tego, czy problemy z koncentracją są spowodowane czynnikami medycznymi, czy też występują przejściowo, możesz wprowadzić codzienne nawyki wspierające pracę mózgu. Najważniejsze zalecenia to:

• regularny sen i higiena snu (stałe godziny zasypiania, odstawienie telefonu przed snem),

• regularna aktywność fizyczna,

• zbilansowana dieta,

• techniki relaksacyjne, np. ćwiczenia oddechowe,

• planowanie dnia i przerw w pracy.

Pamiętaj, że jeśli problemy z koncentracją utrzymują się mimo zmiany trybu życia, należy skonsultować się z lekarzem.

Problemy z koncentracją: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Problemy z koncentracją mogą mieć wiele przyczyn – od stresu i zmęczenia, po poważne choroby neurologiczne i metaboliczne. Należy pamiętać o regularnym odpoczynku, aktywności fizycznej i diecie, ale w razie długotrwałych objawów konieczna jest diagnostyka i leczenie. Podstawowe badania krwi może zlecić lekarz rodzinny – na podstawie wyników podejmie decyzję o dalszej diagnozie lub leczeniu.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

1. Chmiela T., Dobrakowski P., Łabuz-Roszak B., Gorzkowska A. (2023). Diagnostyka zaburzeń poznawczych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce. Psychiatria Polska, 57(1), 65–77.
2. Dyrla-Mularczyk K., Giemza-Urbanowicz W. (2019). Wpływ aktywności fizycznej na funkcjonowanie układu nerwowego i procesy poznawcze – przegląd badań. Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 14(3–4), 84–91.
3. Klimova B., Valis M., Kuca K. (2017). Cognitive decline in normal aging and its prevention: a review on non-pharmacological lifestyle strategies. Clinical Interventions in Aging, 12, 903–910. https://doi.org/10.2147/CIA.S132963.
4. Kmieć P., Sworczak K. (2017). Korzyści i zagrożenia wynikające z suplementacji witaminą D. Forum Medycyny Rodzinnej, 11(1), 10–15. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/51249
5. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. (2025, 18 marca). Styl życia dobry dla mózgu. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/styl-zycia-dobry-dla-mozgu/.
6. Synapse. (2020). Attention and concentration problems [PDF]. https://synapse.org.au/wp-content/uploads/2020/02/2.2.1.1-Attention-and-Concentration-Problems.pdf.
7. Wichlińska-Lipka M., Nyka W. M. (2008). Rola homocysteiny w patogenezie chorób układu nerwowego. Forum Medycyny Rodzinnej, 2(4), 292–297.
8. Przybylak M., Grabowski J., Bidzan L. (2021). Wpływ zaburzeń sekrecji hormonów tarczycy na funkcje poznawcze. Psychiatria Polska, 55(2), 309–321.
9. Stępniak A., Kot K., Witczak M., Kondracka B., Bojar I. (2013). Spożycie witamin z grupy B a funkcje poznawcze kobiet po menopauzie. Przegląd Menopauzalny, 6, 464–471.
10. Talarowska M., Florkowski A., Orzechowska A., Wysokiński A., Zboralski K. (2008). Funkcjonowanie poznawcze chorych na cukrzycę typu 1 i 2. Diabetologia Praktyczna, 9(5).
11. Akademia NFZ. (n.d.). 8 tygodni do zdrowia po COVID-19. https://akademia.nfz.gov.pl/8-tygodni-do-zdrowia-po-covid-19/.
12. MP.pl. Leczenie zaburzeń pamięci, uwagi i koncentracji. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/lista/105922,leczenie-zaburzen-pamieci-uwagi-i-koncentracji.