Sklep
Strona główna Blog

Eozynofilowe zapalenie przełyku: objawy, przyczyny, dieta i leczenie

Damian Matusiak
-
0
Eozynofilowe zapalenie przełyku: objawy, przyczyny, dieta i leczenie

Eozynofilowe zapalenie przełyku (EoE) to przewlekła choroba zapalna, w której w ścianie przełyku gromadzą się eozynofile – komórki związane z reakcjami alergicznymi. Schorzenie może prowadzić do poważnych powikłań. Zwężenia przełyku, problemy z połykaniem, a nawet niedrożność przewodu pokarmowego to najgroźniejsze z nich. W artykule omówimy przyczyny, objawy, metody diagnostyczne oraz strategie leczenia, w tym zalecenia dietetyczne. Dowiesz się, jak rozpoznać chorobę u dzieci i dorosłych oraz jak skutecznie ją leczyć.

Spis treści:

  1. Eozynofilowe zapalenie przełyku – przyczyny
  2. Objawy eozynofilowego zapalenia przełyku
  3. Eozynofilowe zapalenie przełyku u dzieci
  4. Diagnostyka eozynofilowego zapalenia przełyku
  5. Jak leczyć ezoynofilowe zapalenie przełyku?
  6. Dieta przy eozynofilowym zapaleniu przełyku
  7. Podsumowanie

Eozynofilowe zapalenie przełyku – przyczyny

    Eozynofilowe zapalenie przełyku jest związane z nieprawidłową odpowiedzią układu odpornościowego na kontakt z alergenami (głównie) pokarmowymi. Błędne rozpoznanie białek pokarmowych jako zagrożenia prowadzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego w przełyku. Najważniejsze udokumentowane czynniki ryzyka to:

    >> Zobacz: Znajdź swój alergen – diagnostyka alergii w laboratorium

    Objawy eozynofilowego zapalenia przełyku

      Objawy choroby nie zawsze są jednoznaczne, dodatkowo różnią się w zależności od wieku pacjenta:

      • u dorosłych dominują:
        • dysfagia (trudności w przełykaniu),
        • zatrzymywanie pokarmu w przełyku (tzw. impakcja),
        • ból w klatce piersiowej (część środkowa),
        • zgaga, która słabo reaguje na leki stosowane w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego,
      • u dzieci pojawiają się:

      W ciężkich przypadkach może dojść do zwężenia przełyku wymagającego interwencji endoskopowej.

      Eozynofilowe zapalenie przełyku u dzieci

        U najmłodszych pacjentów eozynofilowe zapalenie przełyku często mylone jest z refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD). Rozróżnienie tych jednostek chorobowych jest niezwykle istotne, gdyż strategia postępowania w obu przypadkach różni się. Charakterystyczne objawy u dzieci to:

        • uporczywe ulewanie i wymioty,
        • problemy z przyjmowaniem pokarmów stałych,
        • płaczliwość podczas karmienia,
        • słaby przyrost masy ciała.
        Warto wiedzieć:
        Wczesne rozpoznanie jest kluczowe, ponieważ nieleczona choroba może prowadzić do zaburzeń rozwoju! Jeśli pomyślisz, że Twoje dziecko może cierpieć z powodu EoE to koniecznie skonsultuj się z odpowiednim specjalistą – pediatrą lub gastroenterologiem.
        Helicobacter_pylori_w_kale metoda automatyczna banerek

        Diagnostyka eozynofilowego zapalenia przełyku

          Potwierdzenie rozpoznania wymaga badań endoskopowych i histopatologicznych:

          • endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego – może uwidocznić pierścieniowate zwężenia, białe plamki lub linijne pęknięcia w przełyku,
          • biopsja przełyku – potwierdza obecność eozynofili (>15 eozynofili w polu widzenia pod mikroskopem) – złoty standard diagnostyczny,
          • testy alergologiczne – pomocne w identyfikacji alergenów wywołujących stan zapalny,
          • ważne jest wykluczenie innych chorób, takich jak GERD, infekcje czy choroby autoimmunologiczne.
          Pamiętaj:
          Dodatni wynik oznaczenia swoistych przeciwciał w klasie IgE nie jest równoznaczny z rozpoznaniem alergii. Jeśli tego typu badanie wykonujesz na „własną rękę” to poproś o interpretację specjalistę – internistę, alergologa lub gastroenterologa u dorosłych oraz pediatrę, alergologa lub gastroenterologa u dzieci.
          Morfologia banerek

          Jak leczyć eozynofilowe zapalenie przełyku?

            Leczenie choroby obejmuje farmakoterapię, postępowanie dietetyczne i – w niektórych przypadkach, głównie powikłanych – zabiegi endoskopowe:

            • farmakoterapia:
            • sterydy miejscowe (np. flutykazon, budezonid) – zmniejszają stan zapalny,
            • inhibitory pompy protonowej (IPP) – stosowane w przypadku współistniejącego refluksu,
            • leki biologiczne (np. dupilumab) – nowa opcja dla pacjentów z ciężką postacią choroby,
            • leczenie endoskopowe: rozszerzanie przełyku – w przypadku zwężeń utrudniających przełykanie.
            Warto wiedzieć:
            Sterydy miejscowe to zazwyczaj nic innego jak wziewne leki przeciwastmatyczne, które zamiast wdychać należy połknąć; gdy dostaniesz takie zalecenie od specjalisty to nie obawiaj się – to nie przypadek, lecz standard postępowania.

            Dieta przy eozynofilowym zapaleniu przełyku

              Dieta odgrywa kluczową rolę – bez niej trudno o zasadność stosowania wyżej wymienionych metod. Najczęściej stosowane podejścia to:

              • dieta eliminacyjna:
                • 6-pokarmowa eliminacja (mleko, jaja, pszenica, soja, orzechy, ryby/owoce morza),
                • eliminacja empiryczna (np. tylko mleko i pszenica),
                • dieta elementarna – oparta na hydrolizowanych mieszankach aminokwasowych.
              • Zalecenia ogólne – po okresie eliminacji pokarmy są stopniowo reintrodukowane pod kontrolą endoskopową:
                • unikanie pokarmów wywołujących objawy,
                • miękkie, łatwe do przełknięcia posiłki,
                • picie wody podczas jedzenia, aby ułatwić przechodzenie pokarmu.

              >> Przeczytaj: Dieta eliminacyjna – na czym polega i kto powinien ją stosować? Niepożądane skutki

              Podsumowanie

              Eozynofilowe zapalenie przełyku to przewlekła choroba o podłożu alergicznym, która może prowadzić do poważnych problemów z przełykaniem. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie, odpowiednie leczenie farmakologiczne i dieta eliminacyjna. Jeśli obserwujesz u siebie lub swojego dziecka niepokojące objawy, takie jak trudności w połykaniu czy bóle w klatce piersiowej, skonsultuj się z gastroenterologiem. Wczesna interwencja może znacząco poprawić komfort życia i zapobiec powikłaniom!

              Źródła

              1. Gupta M, Grinman M. Diagnosis and management of eosinophilic esophagitis. CMAJ. 2024 Feb 4;196(4):E121-E128. doi: 10.1503/cmaj.230378. Erratum in: CMAJ. 2024 Mar 3;196(8):E268. doi: 10.1503/cmaj.240239. PMID: 38316452; PMCID: PMC10843442., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10843442 (dostęp: 16.06.2025).
              2. Lucendo AJ, Molina-Infante J, Arias Á, von Arnim U, Bredenoord AJ, Bussmann C, Amil Dias J, Bove M, González-Cervera J, Larsson H, Miehlke S, Papadopoulou A, Rodríguez-Sánchez J, Ravelli A, Ronkainen J, Santander C, Schoepfer AM, Storr MA, Terreehorst I, Straumann A, Attwood SE. Guidelines on eosinophilic esophagitis: evidence-based statements and recommendations for diagnosis and management in children and adults. United European Gastroenterol J. 2017 Apr;5(3):335-358. doi: 10.1177/2050640616689525. Epub 2017 Jan 23. PMID: 28507746; PMCID: PMC5415218., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5415218 (dostęp: 16.06.2025).
              3. Amil-Dias J, Oliva S, Papadopoulou A, Thomson M, Gutiérrez-Junquera C, Kalach N, Orel R, Auth MK, Nijenhuis-Hendriks D, Strisciuglio C, Bauraind O, Chong S, Ortega GD, Férnandez SF, Furman M, Garcia-Puig R, Gottrand F, Homan M, Huysentruyt K, Kostovski A, Otte S, Rea F, Roma E, Romano C, Tzivinikos C, Urbonas V, Velde SV, Zangen T, Zevit N. Diagnosis and management of eosinophilic esophagitis in children: An update from the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition (ESPGHAN). J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2024 Aug;79(2):394-437. doi: 10.1002/jpn3.12188. Epub 2024 Jun 24. PMID: 38923067., https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jpn3.12188 (dostęp: 16.06.2025).
              4. Papadopoulou A, Koletzko S, Heuschkel R, Dias JA, Allen KJ, Murch SH, Chong S, Gottrand F, Husby S, Lionetti P, Mearin ML, Ruemmele FM, Schäppi MG, Staiano A, Wilschanski M, Vandenplas Y; ESPGHAN Eosinophilic Esophagitis Working Group and the Gastroenterology Committee. Management guidelines of eosinophilic esophagitis in childhood. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014 Jan;58(1):107-18. doi: 10.1097/MPG.0b013e3182a80be1. PMID: 24378521., https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1097/MPG.0b013e3182a80be1 (dostęp: 16.06.2025).

              Jak długo karmić dziecko piersią i jak zakończyć karmienie?

              Jagoda Matusiak
              -
              0
              Jak długo karmić dziecko piersią i jak zakończyć karmienie?

              Karmienie piersią to wyjątkowy okres w życiu matki i dziecka, ale prędzej czy później nadchodzi moment odstawienia. Jak zrobić to łagodnie i kiedy jest na to odpowiedni czas? W tym artykule dowiesz się, jakie są zalecenia dotyczące długości karmienia piersią oraz czy istnieje górny limit wieku dziecka.

              Kluczowe informacje:
              >> Zaleca się, aby niemowlęta były karmione wyłącznie pokarmem kobiecym przez pierwszych 6 m. ż. (co najmniej pierwsze 4 m. ż). Po około 6 m. ż. należy wprowadzać posiłki uzupełniające – zgodnie ze schematem żywienia dzieci w 1 roku życia.
              >> Po 12. m. ż. karmienie piersią może być kontynuowane tak długo, jak jest to pożądane przez matkę i dziecko. Decyzja o zakończeniu karmienia piersią jest indywidualna i zależy od matki. Najlepszym podejściem jest stopniowe i łagodne odstawianie, które zminimalizuje stres dla obu stron.

              Spis treści:

              1. Wyłączne karmienie piersią a utrzymanie karmienia piersią
              2. Jak długo należy karmić wyłącznie piersią?
              3. Do kiedy karmić piersią częściowo?
              4. Jak długo karmić piersią – czy istnieje górny limit wieku dziecka?
              5. Jak prawidłowo odstawiać dziecko od piersi?
              6. Zakończenie karmienia piersią a hormony
              7. Jak długo karmić dziecko piersią – często zadawane pytania

              Wyłączne karmienie piersią a utrzymanie karmienia piersią

              Wyłączne karmienie piersią oznacza, że niemowlę otrzymuje wyłącznie mleko matki (z piersi lub odciągnięte). W tym czasie nie podaje się innych płynów (wody i mleka modyfikowanego). Wyjątek stanowią witaminy (np. witamina D) i – jeśli jest taka konieczność – leki.

              Utrzymanie karmienia piersią oznacza, że mleko matki stanowi jeden z elementów diety dziecka. Obejmuje czas po 6. miesiącu życia, gdy dziecku zaczyna się wprowadzać pokarmy stałe, ale nadal jest karmione piersią.

              >> Dowiedz się więcej: Rozszerzanie diety niemowlaka krok po kroku

              Jak długo należy karmić wyłącznie piersią?

              Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻD) zaleca, aby niemowlęta były karmione wyłącznie pokarmem kobiecym przez pierwsze 6 m. ż. (wyjątek stanowią dzieci z ryzkiem niedoboru żelaza, u których dietę rozszerza się już po ukończeniu 4 m. ż. celem zapewnienia odpowiedniej podaży tego składnika). Częściowe lub krótsze karmienie piersią również jest korzystne.

              Po około 6 m. ż. należy rozpocząć wprowadzać posiłki uzupełniające – zgodnie ze schematem żywienia dzieci w 1 roku życia. Rozszerzanie diety pod osłoną mleka kobiecego zmniejsza prawdopodobieństwo alergii pokarmowych. Po 12. m. ż. karmienie piersią może być kontynuowane tak długo, jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko.

              >> Sprawdź też: Skaza białkowa u niemowlęcia a karmienie piersią

              Do kiedy karmić piersią częściowo?

              Pierwsze 6 miesięcy to kluczowy okres. Jeśli mama nie może karmić wyłącznie piersią (np. z powodu niedoboru pokarmu), częściowe karmienie jest korzystniejsze niż całkowite jego zaprzestanie.

              Po 6. miesiącu mleko matki nie zaspakaja już zwiększającego się zapotrzebowania na energię, białko i składniki odżywcze (zwłaszcza żelaza). Z tego powodu zaleca się stopniowe wprowadzanie pokarmów uzupełniających. Dziecko można karmić częściowo tak długo, jak jest to pożądane przez matkę i dziecko.

              Jak długo karmić piersią – czy istnieje górny limit wieku dziecka?

              Nie ma górnego limitu, kiedy należy zakończyć karmienie piersią. Decyzja zależy m.in. od:

              • gotowości dziecka – niektóre maluchy same stopniowo tracą zainteresowanie piersią,
              • potrzeb i samopoczucia matki – długie karmienie może być wyczerpujące, dlatego ważne jest, aby mama czuła się komfortowo,
              • sytuacji życiowej – powrót do pracy czy inne okoliczności mogą wpłynąć na decyzję o odstawieniu.

              >> To może Cię zainteresować: Dieta matki karmiącej – co jeść, a czego unikać w okresie karmienia piersią?

              Długie karmienie piersią a rozwój mowy

                Nie ma wiarygodnych badań naukowych, które potwierdzałyby, że karmienie piersią po 1. roku życia zaburza rozwój mowy. Ewentualne opóźnienia najczęściej wynikają z innych czynników, tj.:

                • mniejsza ekspozycja na mowę (np. gdy dziecko jest zbyt rzadko stymulowane),
                • indywidualne tempo rozwoju (niektóre dzieci zaczynają mówić później, niezależnie od karmienia),
                • budowa anatomiczna (struktura podniebienia, języka, wędzidełka),
                • czynniki psychiczne i emocjonalne,
                • inne czynniki rozwojowe (np. zaburzenia integracji sensorycznej).

                >> Zobacz: „Skoki rozwojowe” – o czym warto wiedzieć?

                Negatywne skutki długiego karmienia piersią

                Karmienie piersią jest naturalnym i korzystnym procesem, jednak przedłużające się karmienie (powyżej 2-3 roku życia) może przynieść niepożądane efekty. Mogą to być:

                • próchnica (nocne karmienia mogą zwiększyć ryzyko próchnicy),
                • wady zgryzu (długotrwałe ssanie może prowadzić do przodo- lub tyłozgryzu),
                • problemy z samoregulacją emocji (używanie piersi jako jedynego sposobu uspokajania),
                • trudności w adaptacji społecznej (szczególnie u dzieci w wieku przedszkolnym),
                • niedobory pokarmowe, m.in. żelaza (gdy dziecko zbyt długo opiera dietę głównie na mleku matki i niechętnie spożywa pokarmy uzupełniające).

                W ocenie stanu zdrowia małego dziecka karmionego piersią przydatne są badania laboratoryjne:

                Pakiet małego dziecka (6 badań) banerek

                Jak prawidłowo odstawiać dziecko od piersi?

                Nagłe odstawienie od piersi może być stresujące zarówno dla dziecka, jak i dla matki (może prowadzić do zastoju pokarmu lub zapalenia piersi). Dlatego warto zrobić to stopniowo:

                1. Zacznij od rezygnacji z jednego karmienia dziennie (np. zastąp je butelką z wodą).
                2. Skróć czas karmienia (jeśli dziecko zwykle ssie 15 minut, spróbuj ograniczyć do 10).
                3. Zastępuj karmienia innymi formami biskości i spędzenia czasu (np. przytulaniem, wyjściem na spacer).
                4. Zaangażuj inną osobę (np. ojca dziecka do nocnych przebudzeń „na karmienie” i podaniu dziecku wody zamiast mleka).

                Ile trwa odstawienie dziecka od piersi?

                  Czas potrzebny na całkowite zakończenie karmienia piersią i ustania laktacji jest bardzo indywidualny i zależy od wielu czynników. Laktacja przy nagłym odstawieniu (choroba matki, konieczność wyjazdu) może utrzymać się jeszcze do kilku dni. Stopniowe odstawienie (początkowo rezygnacja z 1 karmienia dziennie, następnie zostawienie tylko karmień nocnych, aż do całkowitego zakończenia) może trwać kilka tygodni. Naturalne odstawienie (dziecko rzadziej domaga się piersi i preferuje pokarmy stałe) może trwać kilka miesięcy.

                  Zakończenie karmienia piersią a hormony

                  Do głównych zmian hormonalnych związanych z zakończeniem karmienia piersią należą:

                  • spadek prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego za produkcję mleka,
                  • wzrost poziomu estrogenów i progesteronu – zakończenie karmienia często przywraca regularne cykle menstruacyjne.

                  Po porodzie i podczas karmienia piersią w organizmie kobiety dochodzi do zmian hormonalnych. Badania laboratoryjne mogą być pomocne w ocenie gospodarki hormonalnej młodej mamy:

                  Pakiet hormony kobiece rozszerzony (7 badań) banerek

                  Jak długo karmić dziecko piersią – często zadawane pytania

                  Ile najdłużej można karmić piersią?

                  Karmienie piersią – zgodnie ze stanowiskiem PTGHiŻD – po ukończeniu przez dziecko 1 r.ż. można kontynuować tak długo jak jest to pożądane przez matkę i dziecko.

                  W jakim wieku przestaje się karmić piersią?

                  Według raportu z 2021 roku na temat długiego karmienia piersią w Polsce, który obejmował ponad 8 tys. respondentek wynikło, że ponad ¾ z nich przestało karmić swoje dzieci po 1 roku, a 1/3 po 2 latach.

                  Czy długie karmienie piersią ma negatywne skutki dla matki?

                  Nie ma naukowych dowodów na to, że długie karmienie piersią ma negatywne skutki dla matki.  

                  Czy można karmić piersią 5-letnie dziecko?

                  Nie ma ustalonej górnej granicy wieku dziecka, do której należy karmić piersią.

                  W jakim wieku odstawić dziecko od piersi?

                  Celem, do którego należy dążyć, jest wyłącznie karmienie pokarmem kobiecym przez pierwsze 6 m.ż. dziecka. Po tym czasie należy wprowadzać pokarmy uzupełniające przy jednoczesnym utrzymaniu karmienia piersią. Po 1 r.ż. dziecko można odstawić od piersi, jeśli jest to pożądane przez matkę i dziecko.

                  Jak oduczyć dziecko jeść z piersi?

                  Zacznij od rezygnacji z jednego karmienia dziennie. Skróć czas karmienia. Zastępuj karmienia innymi formami biskości i spędzenia czasu. Zaangażuj inną osobę do pomocy, zwłaszcza w nocy.

                  Jak łagodnie odstawić dziecko od piersi?

                  Łagodnym podejściem jest stopniowe odstawianie, które minimalizuje stres dla obu stron. Należy stopniowo zastępować karmienia piersią posiłkami stałymi lub wodą.

                  Piśmiennictwo

                  1. Szajewska H. i in.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria T.18, 2021
                  2. Szajewska H. i wsp., Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne, Pediatria, 2016, T.13, 9-24.
                  3. American Academy of Pediatrics, Section on Breastfeeding: Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics, 2012; 129 (3): 827–841.
                  4. ESPGHAN Committee on Nutrition, Agostoni C., Braegger C., Desci T. i wsp.: Breast-feeding: a commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2009; 49: 112–125.
                  5. Raport-nt.-dlugiego-karmienia-piersia-w-Polsce-1.pdf
                  6. Karmienie piersią – Ministerstwo Zdrowia – Portal Gov.pl
                  7. Zaburzenia rozwoju mowy u dzieci – pierwsze objawy i wczesne interwencje – Medycyna Rodzinna – Medycyna Praktyczna dla lekarzy.

                  Menu (dieta) po usunięciu migdałka u dziecka

                  Jagoda Matusiak
                  -
                  0
                  Menu (dieta) po usunięciu migdałka u dziecka

                  Usunięcie migdałków (tonsillektomia) to częsty zabieg u dzieci. Choć jest on stosunkowo bezpieczny, organizm potrzebuje czasu na regenerację, a odpowiednia dieta jest kluczowa przede wszystkim dla gojenia i komfortu małego pacjenta. Z tego artykułu dowiesz się, co podać dziecku po zabiegu. Skorzystaj z gotowych przepisów.

                  Kluczowe informacje:
                  >> Odpowiednia dieta po usunięciu migdałka u dziecka zmniejsza ryzyko powikłań (podrażnienia rany i krwawienia) oraz zapewnią odpowiednią podaż energetyczną.
                  >> W pierwszych godzinach po zabiegu stosuje się najczęściej dietę płynną. Jeśli nie ma przeciwskazań dziecku podaje się tak szybko jak to możliwe pokarmy półpłynne, a następnie miękkie w celu zmniejszenia ryzyka niedoborów pokarmowych.
                  >> Posiłki o normalnej konsystencji można podawać zwykle po 2-3 tygodniach od zabiegu, w zależności od stanu klinicznego dziecka.

                  Spis treści:

                  1. Jak usunięcie migdałka u dzieci wpływa na organizm?
                  2. Znaczenie diety po usunięciu migdałka u dziecka
                  3. Co jeść po usunięciu migdałków? Lista produktów
                  4. Czego nie powinno zawierać menu po usunięciu migdałków u dziecka?
                  5. Dieta po wycięciu migdałków u dzieci – przykładowe przepisy
                  6. Dieta po usunięciu migdałka u dziecka – często zadawane pytania

                  Jak usunięcie migdałka u dzieci wpływa na organizm?

                  Wpływ tego zabiegu na organizm dziecka może być zarówno pozytywny, jak i wiązać się z pewnymi konsekwencjami.

                  • Pozytywne skutki usunięcia migdałków:
                    • zmniejszenie częstotliwości infekcji – migdałki są częścią układu odpornościowego, ale gdy same stają się źródłem zakażeń (np. angina ropna), ich usunięcie może zredukować liczbę zachorowań,
                    • poprawa oddychania – przerośnięte migdałki mogą blokować drogi oddechowe, prowadząc do chrapania i bezdechu sennego; po zabiegu dzieci często lepiej śpią,
                    • lepsze przyjmowanie pokarmów – powiększone migdałki mogą utrudniać przełykanie, a po operacji dzieci mogą jeść swobodniej,
                    • redukcja przewlekłego stanu zapalnego – częste infekcje migdałków mogą prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, który znika po ich usunięciu.
                  • Możliwe negatywne skutki lub powikłania:
                    • ból gardła – po zabiegu dziecko może odczuwać ból, co może utrudniać jedzenie i picie,
                    • obrzęk tkanek – utrudnia przełykanie,
                    • ryzyko krwawienia – w rzadkich przypadkach może dojść do krwawienia pooperacyjnego, zwykle w ciągu pierwszych kilku dniach,
                    • tymczasowa zmniejszona odporność lokalna – migdałki są częścią układu limfatycznego i pełnią funkcję obronną, szczególnie u małych dzieci.
                  Pakiet małego dziecka (6 badań) banerek

                  Znaczenie diety po usunięciu migdałka u dziecka

                  Prawidłowe żywienie po zabiegu usunięcia migdałka u dziecka:

                  • zapobiega podrażnieniom (chroni delikatną śluzówkę),
                  • minimalizuje ból przy przełykaniu (odpowiednia konsystencja pokarmów),
                  • zmniejsza ryzyko krwawienia (twarde pokarmy mogą uszkodzić rany),
                  • zapewnia odpowiednią podaż kalorii (posiłki gęste odżywczo).

                  >> Zobacz: Piramida Żywienia – czym jest i jakie są zasady zdrowego żywienia?

                  Co jeść po usunięciu migdałków? Lista produktów

                  Produkty należy dopasować indywidualnie zgodnie z zaleceniami lekarza i w zależności od rozległości zabiegu usunięcia migdałka, odczuwania bólu, możliwości przełykania przez dziecko jak również wieku dziecka.

                  W pierwszych godzinach po usunięciu migdałków zaleca się najczęściej dietę płynną. Jeżeli nie ma przeciwskazań, to należy jak najszybciej przejść na dietę półpłynną, następnie pokarmy miękkie i posiłki o normalnej konsystencji. Powrót do normalnego jedzenia zwykle trwa 2-3 tygodnie.

                  Kilka godzin po zabiegu – dieta płynnaKilka dni po zabiegu – dieta półpłynna lub papkowataPo około tygodniu od zabiegu – pokarmy miękkie o bardziej stałej konsystencji
                  – woda niegazowana,
                  – napar z rumianku, herbata z cukrem (opcjonalnie),
                  – rozcieńczone soki z wodą,
                  – rosół przecedzony,
                  – kisiel lub galaretka owocowa (bez kawałków owoców).                  		– owsianki, jaglanki, kaszki,
                  – pieczywo namoczone w herbacie lub mleku, 
                  – drobne kasze w postaci kleików (z dodatkiem masła lub ugotowanego żółtka),
                  – kisiele, budynie,
                  – jogurty naturalne, kefir, maślanka, miękkie serki, koktajle mleczno-owocowe,
                  sery twarogowe zmiksowane z mlekiem lub jogurtem,
                  – rosół, zmiksowane zupy, zupy-kremy (z dodatkiem jaja, masła lub oliwy),
                  – drobne makarony i miękkie kluski,
                  – mięsa i ryby gotowane i zmiksowane,
                  – puree ziemniaczane lub warzywne z masłem,
                  – dojrzałe awokado lub banan rozgnieciony widelcem,
                  – warzywa oraz owoce w postaci soków, przecierów i musów,
                  – warzywa gotowane i zmiksowane.                  		– jajecznica gotowana na parze, jajka na miękko lub omlety,
                  – chleb pszenny bez skórek z masłem,
                  – serki do smarowania, drobiowe wędliny i parówki,
                  – ugotowane warzywa,
                  – zupy warzywne z makaronem, drobną kaszą lub lanymi kluskami,
                  – miękkie gotowane pulpety z mięsa,
                  – dania z delikatnym sosem np. koperkowym,
                  – duszone ryba (łatwe do rozdrobnienia),
                  – miękkie muffinki (bez dodatków),
                  – miękkie naleśniki lub placuszki bananowe.

                  Istotna jest temperatura podawanych posiłków. Posiłki należy podawać dziecku przestudzone, w temperaturze pokojowej – gorące i ciepłe posiłki mogą podrażnić miejsce po zabiegu. Niektóre posiłki (np. koktajle) i produkty z lodówki (tj. jogurty, serki) można podawać chłodne – obkurczą naczynia krwionośne i zmniejszą ból przy przełykaniu. 

                  Po zabiegu można zastosować również żywność specjalnego przeznaczenia medycznego dedykowaną dzieciom, które można stosować zamiast posiłków, bądź jako uzupełnienie diety w celu zapewnienia odpowiedniej podaży kilokalorii, zapobieganiu niedożywieniu dziecka (szczególnie, w przypadku słabego apetytu i dziecka z niską masą ciała) oraz przyśpieszeniu jego rekonwalescencji i gojeniu rany. Stosowanie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego odbywa się pod nadzorem lekarza lub dietetyka.

                  Dziecku można podawać witaminę D po zabiegu wycięcia migdałków – w dawce przyjmowanej tak jak przed zabiegiem. Jednak warto wziąć pod uwagę formę podania. Bezpośrednio po zabiegu, kiedy dziecko ma problemy z przełykaniem, lepiej podawać witaminę D w kroplach podawanych na język. Po kilku dniach można podawać już w kapsułkach z twardą otoczką.

                  Czego nie powinno zawierać menu po usunięciu migdałków u dziecka?

                  Po zabiegu (zwłaszcza w pierwszych dniach) w celu zmniejszenia ryzyka podrażnienia gardła i krwawienia nie zaleca się w szczególności:

                  • potraw ostrych i kwaśnych,
                  • cytrusów i kiwi,
                  • produktów kiszonych, tj. ogórki, kapusta,
                  • produktów twardych i chrupiących, tj. chipsy, orzechy,
                  • gorących potraw i napoi,
                  • napojów gazowanych,
                  • potraw smażonych.

                  >> Przeczytaj: Dieta lekkostrawna dla dziecka. Przykładowe przepisy

                  Dieta po wycięciu migdałków u dzieci – przykładowe przepisy

                  Zupa-krem zagęszczana jajkiem

                  • Składniki: kalafior, pietruszka, ziemniak, żółtko jajka, szczypta kurkumy.
                  • Przygotowanie: Warzywa ugotuj i zmiksuj na gładko do uzyskania pożądanej konsystencji, żółtko jaja roztrzep widelcem i połącz z zupą podgrzewając ją jeszcze chwilę, ostudź.

                  Makaron z mięsem w sosie koperkowym

                  • Składniki: makaron nitki, mięso mielone z kurczaka, masło klarowane, bulion warzywny, śmietanka kremówka, koperek.
                  • Przygotowanie: Makaron ugotuj, ba patelni rozgrzej masło, dodaj mięso mielone i duś, rozgniatając je widelcem, wlej bulion i śmietankę, gotuj na wolnym ogniu, aż sos lekko zgęstnieje, dopraw do smaku, podaj z posiekanym koperkiem.

                  Lody jogurtowe

                  • Składniki: Jogurt naturalny, rozgnieciony banan, odrobina miodu (dla dzieci >1 r.ż.).
                  • Przygotowanie: Zblenduj wszystkie składniki na gładką konsystencję, zamroź w foremkach na lody.

                  Dieta po usunięciu migdałka u dziecka – często zadawane pytania

                  Czy moje dziecko może jeść naleśniki po usunięciu migdałków?

                  Tak, ale dopiero po kilku dniach, kiedy stan na to pozwoli – początkowo powinny być miękkie, bez chrupiących brzegów.

                  Czy można jeść banany po wycięciu migdałków?

                  Tak, dojrzałe banany (najlepiej rozgniecione) można jeść już od 2.-3. dnia – są miękkie i bogate w potas.

                  Czy po wycięciu migdałków można jeść jajka?

                  Tak, od około 3. dnia – najlepiej na miękko, w formie jajecznicy na parze lub omletu.

                  Jakie lody można jeść po wycięciu migdałków?

                  Tak, najlepsze są domowe lody jogurtowe lub sorbety owocowe (bez dodatków). Wskazana jest jedna porcja lodów dziennie.

                  Piśmiennictwo

                  1. Millington AJ, Gaunt AC, Phillips JS. Post-tonsillectomy dietary advice: systematic review. J Laryngol Otol. 2016 Oct;130(10):889-892.
                  2. Bannister M, Thompson C. Post-tonsillectomy dietary advice and haemorrhage risk: Systematic review. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2017 Dec;103:29-31.
                  3. Thomas, PC, Moore, P, Reilly, JS. Child preferences for post-tonsillectomy diet. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 1995;31:29–33.
                  4. Albeladi MA, Salamah MA, Alhussaini R. The Effect of Ice Cream Intake on Pain Relief for Patients After Tonsillectomy. Cureus. 2020 Jul 9;12(7):e9092.
                  5. Aldamluji N, Burgess A, Pogatzki-Zahn E, Raeder J, Beloeil H; PROSPECT Working Group collaborators*. PROSPECT guideline for tonsillectomy: systematic review and procedure-specific postoperative pain management recommendations. Anaesthesia. 2021 Jul;76(7):947-961.

                  Usunięcie (wycięcie) migdałków – wskazania, przeciwwskazania, postępowanie, powikłania

                  Damian Matusiak
                  -
                  0
                  Usunięcie (wycięcie) migdałków – wskazania, przeciwwskazania, postępowanie, powikłania

                  Wycięcie migdałków (tonsillektomia) to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów laryngologicznych. Choć migdałki pełnią ważną rolę w układzie odpornościowym, ich usunięcie bywa konieczne przy nawracających infekcjach, bezdechu sennym czy zaburzeniach słuchu. W artykule omówimy wskazania i przeciwwskazania do zabiegu, przygotowanie, przebieg operacji, rekonwalescencję oraz możliwe powikłania. Dowiesz się również, czy zabieg jest bolesny i jak długo trwa powrót do zdrowia. Jeśli zastanawiasz się nad tonsillektomią dla siebie lub dziecka – ten krótki poradnik pomoże rozwiać wątpliwości.

                  Spis treści:

                  1. Wycięcie migdałków – kiedy jest wskazane?
                  2. Przeciwwskazania do wycięcia migdałków
                  3. Jak się przygotować do wycięcia migdałków
                  4. Jak wygląda usunięcie migdałków u dorosłych i u dzieci?
                  5. Czy usunięcie migdałków boli?
                  6. Rekonwalescencja o wycięciu migdałków
                  7. Usunięcie migdałków – skutki uboczne i powikłania
                  8. Podsumowanie
                  9. Wycięcie migdałków – często zadawane pytania

                  Wycięcie migdałków – kiedy jest wskazane?

                  Decyzję o usunięciu migdałków, często trudną i zawsze zindywidualizowaną, podejmuje się na podstawie konkretnych wskazań medycznych. Do najczęstszych należą:

                  • nawracające zapalenia migdałków (anginy) – przyjęto orientacyjnie, że wskazaniem jest występowanie co najmniej 7 epizodów w ciągu roku, co najmniej 5 rocznie przez 2 kolejne lata lub co najmniej 3 rocznie przez 3 kolejne lata,
                  • przerost migdałków powodujący bezdech senny – szczególnie u dzieci, gdy migdałki blokują drożność dróg oddechowych,
                  • ropień okołomigdałkowy – gdy antybiotykoterapia nie wystarcza,
                  • podejrzenie nowotworu migdałka (rzadkie wskazanie),
                  • przewlekłe zapalenie migdałków z nieprzyjemnym zapachem z ust (tzw. kamienie migdałkowe),
                  • zaburzenia rozwoju mowy spowodowane upośledzeniem słuchu u dzieci.
                  Warto wiedzieć:
                  Badania pokazują, że u dzieci z bezdechem sennym tonsillektomia znacząco poprawia jakość snu i funkcjonowanie dzienne.

                  Przeciwwskazania do wycięcia migdałków

                  Nie każdy pacjent może być zakwalifikowany do zabiegu usunięcia migdałków. Główne przeciwwskazania to:

                  • ciężkie zaburzenia krzepnięcia krwi (wrodzone lub nabyte) – ze względu na ryzyko krwawienia,
                  • aktywna infekcja – zabieg wykonuje się po wyleczeniu stanu zapalnego,
                  • choroby przewlekłe w trakcie zaostrzenia (np. cukrzyca, nadciśnienie),
                  • wiek poniżej 3 lat (u małych dzieci migdałki pełnią ważną rolę immunologiczną),
                  • ciąża – zabieg odracza się do porodu.

                  >> Sprawdź: Krzepnięcie krwi – na czym polega, jakie czynniki wpływają na krzepliwość krwi?

                  Jak się przygotować do wycięcia migdałków?

                  Przed zabiegiem konieczne są:

                  • konsultacja laryngologiczna – ocena wskazań i ewentualnych przeciwwskazań,
                  • podstawowe badania krwi (morfologia, koagulologia, inne dodatkowe w zależności od chorób przewlekłych i przyjmowanych leków),
                  • elektrokardiogram (u dorosłych i dzieci z chorobami serca),
                  • przerwa w przyjmowaniu leków wpływających na krzepliwość krwi (np. aspiryna, ibuprofen – zwykle 7 dni przed zabiegiem),
                  • postępowanie dietetyczne – na 6-8 godzin przed operacją nie wolno jeść ani pić.

                  U dzieci ważne jest przygotowanie psychologiczne – rozmowa o hospitalizacji, zabiegu, wytłumaczenie istotności procesu i po prostu obecność samego rodzica.

                  Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

                  Jak wygląda usunięcie migdałków u dorosłych i u dzieci?

                  Zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym (u dzieci) lub miejscowym (rzadziej, głównie u dorosłych):

                  • metoda klasyczna – migdałki wycina się nożem chirurgicznym lub nożyczkami,
                  • elektrokoagulacja – użycie prądu wysokiej częstotliwości zmniejsza krwawienie,
                  • koblacja – nowoczesna metoda z wykorzystaniem zimnej plazmy (mniej bolesna),
                  • laser CO₂ – precyzyjne usunięcie tkanki z minimalnym uszkodzeniem okolicznych struktur.

                  Zabieg trwa 20-45 minut, a pacjent zwykle wraca do domu tego samego dnia lub w kolejnej dobie.

                  Czy usunięcie migdałków boli?

                  Ból po zabiegu jest umiarkowany do silnego, szczególnie przy przełykaniu. U dzieci może utrzymywać się 7-10 dni, u dorosłych nawet do 14 dni. Jest to jednak w pełni wytłumaczalne w kontekście ingerencji w tkanki – także i ten problem można rozwiązać z powodzeniem. Jak złagodzić ból? Oto kilka sposobów:

                  • leki przeciwbólowe (paracetamol, NLPZ, tramadol),
                  • spożywanie chłodnych napojów i lodów (zmniejszają obrzęk),
                  • płukanki z solą fizjologiczną.
                  Pamiętaj:
                  Unikaj aspiryny! Ten lek zwiększa ryzyko krwawień.

                  Rekonwalescencja po wycięciu migdałków

                  Powrót do zdrowia trwa ok. 2 tygodnie. Zalecane są:

                  • odpowiednia dieta – początkowo płynna (buliony, jogurty), potem papkowata; należy unikać gorących i ostrych potraw,
                  • odpoczynek – przez pierwsze 7 dni unikać wysiłku fizycznego,
                  • nawodnienie – przyspiesza gojenie,
                  • unikanie infekcji – nie narażać się na kontakt z chorymi,
                  • u dzieci ważne jest monitorowanie krwawienia – jeśli pojawi się świeża krew, konieczna jest pilna konsultacja lekarska.

                  >> To może Ci się przydać: Menu (dieta) po usunięciu migdałka u dziecka

                  Usunięcie migdałków – skutki uboczne i powikłania

                  Najczęstsze powikłania to:

                  • krwawienie (może wystąpić nawet do 14 dni po zabiegu),
                  • zakażenie rany pooperacyjnej – objawia się gorączką i nasilonym bólem,
                  • ból ucha (tzw. ból rzutowany),
                  • przejściowe zmiany zabarwienia głosu (zwykle ustępują po kilku tygodniach),
                  • nudności i wymioty (efekt uboczny znieczulenia, obecnie rzadko występujące).

                  Ciężkie powikłania (np. masywne krwotoki) są rzadkie, ale wymagają natychmiastowej interwencji – pamiętaj, w takim przypadku nie zwlekaj z udaniem się po pomoc!

                  Pakiet małego dziecka (6 badań) banerek

                  Podsumowanie

                  Tonsillektomia to skuteczna metoda leczenia nawracających angin i bezdechu sennego. Mimo że rekonwalescencja bywa uciążliwa, większość pacjentów odczuwa znaczną poprawę zdrowia. Przed podjęciem decyzji skonsultuj się z laryngologiem, aby ocenić korzyści i ryzyko. Masz wątpliwości? Pamiętaj, od ich rozwiania jest specjalista.

                  Wycięcie migdałków – często zadawane pytania

                  Jak długo dochodzi się do siebie po wycięciu migdałków?

                  Pełny powrót do zdrowia trwa 2-3 tygodnie, ale ból najsilniejszy jest w pierwszych 7 dniach.

                  Czy warto usuwać migdałki?

                  Tak, jeśli powodują nawracające infekcje, bezdech senny lub inne powikłania.

                  Po czym poznać, że trzeba wyciąć migdałki?

                  Gdy występują częste anginy, chrapanie, trudności w przełykaniu lub przewlekły stan zapalny.

                  W jakim wieku najlepiej usunąć migdałki?

                  U dzieci najczęściej między 3. a 7. rokiem życia, ale decyzję zawsze podejmuje lekarz.

                  Jakie są skutki wycięcia migdałków?

                  Zwykle zmniejszenie infekcji gardła, ale czasem większa podatność na zapalenia oskrzeli.

                  Czy wycięcie migdałków to poważny zabieg?

                  Jest stosunkowo bezpieczny, ale jak każda operacja, niesie ryzyko powikłań.

                  Źródła

                  1. Mitchell RB, Archer SM, Ishman SL, Rosenfeld RM, Coles S, Finestone SA, Friedman NR, Giordano T, Hildrew DM, Kim TW, Lloyd RM, Parikh SR, Shulman ST, Walner DL, Walsh SA, Nnacheta LC. Clinical Practice Guideline: Tonsillectomy in Children (Update)-Executive Summary. Otolaryngol Head Neck Surg. 2019 Feb;160(2):187-205. doi: 10.1177/0194599818807917. PMID: 30921525., https://aao-hnsfjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1177/0194599818807917 (dostęp: 16.06.2025).
                  2. Verma R, Verma RR, Verma RR. Tonsillectomy-Comparative Study of Various Techniques and Changing Trend. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg. 2017 Dec;69(4):549-558. doi: 10.1007/s12070-017-1190-6. Epub 2017 Sep 18. PMID: 29238690; PMCID: PMC5714902., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5714902 (dostęp: 16.06.2025).
                  3. Burton MJ, Glasziou PP, Chong LY, Venekamp RP. Tonsillectomy or adenotonsillectomy versus non-surgical treatment for chronic/recurrent acute tonsillitis. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Nov 19;2014(11):CD001802. doi: 10.1002/14651858.CD001802.pub3. PMID: 25407135; PMCID: PMC7075105., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7075105 (dostęp: 16.06.2025).
                  4. Bohr C, Shermetaro C. Tonsillectomy and Adenoidectomy. [Updated 2023 Jun 26]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK53694 (dostęp: 16.06.2025).

                  Wady postawy u dzieci – rodzaje, przyczyny i leczenie

                  Damian Matusiak
                  -
                  0
                  Wady postawy u dzieci – rodzaje, przyczyny i leczenie

                  Wady postawy u dzieci to coraz częstszy problem w dobie zmniejszonej aktywności fizycznej i długotrwałego korzystania z elektroniki. Nieprawidłowości w ustawieniu kręgosłupa, stóp czy kolan mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych w przyszłości.

                  W artykule omówimy rodzaje wad postawy, ich przyczyny, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby leczenia i profilaktyki. Dowiesz się, jak rozpoznać pierwsze objawy i jak pomóc swojemu dziecku utrzymać zdrową sylwetkę, a tym samym zdrowe wejście w dorosłość!

                  Spis treści:

                  1. Wady postawy u dzieci – czym charakteryzują się te schorzenia?
                  2. Rodzaje wad postawy u dzieci
                  3. Wady postawy u dzieci a wiek dziecka
                  4. Przyczyny wad postawy u dzieci
                  5. Jak rozpoznać wady postawy u dzieci?
                  6. Skutki wad postawy u dzieci
                  7. Leczenie wad postawy u dzieci
                  8. Jak zapobiegać wadom postawy u dzieci?
                  9. Wady postawy u dzieci – podsumowanie
                  10. FAQ: Wady postawy u dzieci – często zadawane pytania

                  Wady postawy u dzieci – czym charakteryzują się te schorzenia?

                  Wady postawy to nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu narządu ruchu, które zaburzają naturalne ustawienie ciała. Mogą dotyczyć kręgosłupa, kończyn dolnych, klatki piersiowej lub miednicy. Charakteryzują się:

                  • asymetrią ciała (np. jedno ramię wyżej niż drugie),
                  • nieprawidłowym formowaniem się fizjologicznych krzywizn kręgosłupa,
                  • zaburzeniami chodu,
                  • bólami mięśni i stawów.
                  Warto wiedzieć:
                  Układ mięśniowo-szkieletowy działa jak system naczyń połączonych; w ten sposób defekt w miejscu A może skutkować dolegliwościami w miejscu B – stąd tak ważna jest profilaktyka! Wczesne wykrycie pozwala na skuteczną korekcję i zapobiega powikłaniom w wieku dorosłym.

                  Rodzaje wad postawy u dzieci

                  Wady kręgosłupa

                  W tym podpunkcie można wymienić:

                  • plecy okrągłe (hiperkifoza) – nadmierne wygięcie kręgosłupa piersiowego, tworzące tzw. „garb”,
                  • plecy wklęsłe (hiperlordoza) – zwiększone wygięcie kręgosłupa lędźwiowego,
                  • plecy płaskie – spłaszczenie naturalnych krzywizn kręgosłupa,
                  • skolioza – kojarzone jako boczne skrzywienie kręgosłupa, w rzeczywistości trójpłaszczyznowe.

                  Wady kończyn dolnych

                  Do tego rodzaju wad należą:

                  • koślawość kolan (kolana zbliżają się do siebie, stopy są rozstawione),
                  • szpotawość kolan (kolana są oddalone od siebie, tworząc „nogi w O”),
                  • płaskostopie – obniżenie łuku podłużnego stopy,
                  • stopa wydrążona – nadmierne wysklepienie stopy.

                  Wady postawy u dzieci a wiek dziecka

                  W poszczególnych etapach rozwoju można zaobserwować różne nieprawidłowości (nie zawsze wymagające interwencji):

                  • niemowlęta (0-1 rok) – mogą występować przejściowe asymetrie (np. kręcz szyi), które często ustępują samoistnie i nie wymagają leczenia,
                  • przedszkolaki (3-6 lat) – częste płaskostopie fizjologiczne, które zwykle koryguje się z wiekiem,
                  • dzieci w wieku szkolnym (7-12 lat) – nasilenie wad postawy z powodu długotrwałego siedzenia w ławce i noszenia ciężkich plecaków,
                  • nastolatki (13-18 lat) – skolioza idiopatyczna często ujawnia się w okresie skoku wzrostowego.

                  >> Warto przeczytać także: Jak wyglądają bóle wzrostowe u dziecka?

                  Przyczyny wad postawy u dzieci

                  Główne czynniki wpływające na rozwój wad postawy to:

                  • siedzący tryb życia – brak ruchu osłabia mięśnie posturalne,
                  • nieprawidłowa ergonomia – źle dopasowane krzesła, noszenie plecaka na jednym ramieniu,
                  • nadwaga i otyłość – obciążają stawy i kręgosłup,
                  • czynniki wrodzone (np. dysplazja stawów, wady genetyczne),
                  • niewłaściwe obuwie – zbyt miękkie lub niepodtrzymujące stopy.

                  >> Więcej przydatnych informacji o otyłości u dzieci znajdziesz w artykule: Otyłość u dzieci i młodzieży – poważna choroba i duże wyzwanie

                  Jak rozpoznać wady postawy u dzieci?

                  Podstawą jest przede wszystkim dostrzeżenie problemu, co odbywa się poprzez:

                  1. obserwację rodzicielską:
                    • asymetria barków, łopatek lub bioder,
                    • garbienie się, pochylanie,
                    • ustawianie stóp do środka lub na zewnątrz.
                  2. ocenę przez specjalistę (pediatrę lub ortopedę):
                    • test Adamsa (skłon w przód) – pozwala wykryć skoliozę,
                    • plantokonturografia – ocenia kształt stóp,
                    • RTG, rezonans magnetyczny – w przypadku podejrzenia poważnych deformacji.
                  Badanie witaminy D banerek

                  Skutki wad postawy u dzieci

                  Nieleczone wady postawy mogą prowadzić do przewlekłych bólów pleców i stawów, zaburzeń oddychania (przy zaawansowanych wadach kręgosłupa), szybszego zużycia stawów (choroba zwyrodnieniowa), problemów z samooceną (zwłaszcza u nastolatków).

                  Leczenie wad postawy u dzieci

                  Terapia zależy od rodzaju i zaawansowania wady:

                  • fizjoterapia – ćwiczenia korekcyjne, terapia manualna,
                  • gorsety ortopedyczne – stosowane przy skoliozie powyżej 20-25°,
                  • wkładki ortopedyczne – korygują płaskostopie i koślawość stóp,
                  • leczenie operacyjne – rzadko, tylko w ciężkich deformacjach.

                  Regularność ćwiczeń jest kluczowa dla skuteczności terapii.

                  Jak zapobiegać wadom postawy u dzieci?

                  Podstawą jest odpowiedni tryb życia:

                  • zachęcanie do aktywności fizycznej (pływanie, jazda na rowerze) – najskuteczniejsze jest podejmowanie wspólnie z dzieckiem,
                  • edukacja na temat prawidłowej postawy podczas siedzenia i chodzenia,
                  • odpowiednie obuwie z dobrą amortyzacją i stabilizacją stopy,
                  • ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem komputera, tabletu lub smartfona,
                  • noszenie plecaka na obu ramionach (max. 10-15% masy ciała dziecka).

                  Wady postawy u dzieci – podsumowanie

                  Wady postawy u dzieci są powszechne, ale w większości przypadków można je skutecznie korygować dzięki wczesnej diagnozie i odpowiedniemu leczeniu. Kluczowa jest obserwacja dziecka, regularna aktywność fizyczna i konsultacje ze specjalistami. Jeśli zauważysz niepokojące objawy, nie zwlekaj – umów się na wizytę u ortopedy lub fizjoterapeuty.

                  FAQ: Wady postawy u dzieci – często zadawane pytania

                  Do jakiego wieku można korygować wady postawy?

                  Wady postawy można korygować w każdym wieku, chociaż najefektywniej jest to robić do zakończenia okresu wzrostu, czyli zazwyczaj do 18. roku życia.

                  Jakie są objawy skoliozy u dzieci?

                  Objawy skoliozy u dzieci zależą od stopnia zaawansowania tej wady. Widać asymetrię ciała polegającą na nierównym ustawieniu barków i łopatek, może występować asymetria bioder. Dzieci mogą mieć również dolegliwości bólowe pleców lub ból głowy.

                  Jakie ćwiczenia na skoliozę u dzieci?

                  Skolioza wymaga ćwiczeń wzmacniających mięśnie grzbietu i brzucha. Ćwiczenia powinny być dobrane indywidualnie przez fizjoterapeutę. Rekomendowaną aktywnością fizyczną jest pływanie.

                  Bibliografia

                  1. Burger M, Coetzee W, du Plessis LZ, Geldenhuys L, Joubert F, Myburgh E, van Rooyen C, Vermeulen N. The effectiveness of Schroth exercises in adolescents with idiopathic scoliosis: A systematic review and meta-analysis. S Afr J Physiother. 2019 Jun 3;75(1):904. doi: 10.4102/sajp.v75i1.904. PMID: 31206094; PMCID: PMC6556933., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6556933 (dostęp: 30.06.2025).
                  2. Calcaterra V, Marin L, Vandoni M, Rossi V, Pirazzi A, Grazi R, Patané P, Silvestro GS, Carnevale Pellino V, Albanese I, Fabiano V, Febbi M, Silvestri D, Zuccotti G. Childhood Obesity and Incorrect Body Posture: Impact on Physical Activity and the Therapeutic Role of Exercise. Int J Environ Res Public Health. 2022 Dec 13;19(24):16728. doi: 10.3390/ijerph192416728. PMID: 36554608; PMCID: PMC9779104., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9779104 (dostęp: 30.06.2025).
                  3. Ansari K, Singh M, McDermott JR, Gregorczyk JA, Balmaceno-Criss M, Daher M, McDonald CL, Diebo BG, Daniels AH. Adolescent idiopathic scoliosis in adulthood. EFORT Open Rev. 2024 Jul 1;9(7):676-684. doi: 10.1530/EOR-23-0162. PMID: 38949156; PMCID: PMC11297403., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11297403 (dostęp: 30.06.2025).
                  4. Amzallag-Bellenger E, Uyttenhove F, Nectoux E, Moraux A, Bigot J, Herbaux B, Boutry N. Idiopathic scoliosis in children and adolescents: assessment with a biplanar X-ray device. Insights Imaging. 2014 Oct;5(5):571-83. doi: 10.1007/s13244-014-0354-0. Epub 2014 Sep 13. PMID: 25217150; PMCID: PMC4195844., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4195844 (dostęp: 30.06.2025).
                  5. Ridderbusch K, Spiro AS, Kunkel P, Grolle B, Stücker R, Rupprecht M. Strategies for Treating Scoliosis in Early Childhood. Dtsch Arztebl Int. 2018 Jun 1;115(22):371-376. doi: 10.3238/arztebl.2018.0371. PMID: 29932047; PMCID: PMC6039715. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6039715/ (dostęp: 30.06.2025).
                  6. Halabchi F, Mazaheri R, Mirshahi M, Abbasian L. Pediatric flexible flatfoot; clinical aspects and algorithmic approach. Iran J Pediatr. 2013 Jun;23(3):247-60. PMID: 23795246; PMCID: PMC3684468. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3684468/ (dostęp: 30.06.2025).

                  Udar słoneczny u dziecka – objawy, postępowanie i zapobieganie

                  Damian Matusiak
                  -
                  0
                  Udar słoneczny u dziecka – objawy, postępowanie i zapobieganie

                  Słoneczna aura i piękna letnia pogoda są tym, na co czekamy cały rok. Bywa to jednak niebezpieczne. Udar słoneczny to stan zagrażający zdrowiu, a niekiedy nawet i życiu, który może wystąpić u dziecka w wyniku nadmiernej ekspozycji na słońce. Jak rozpoznać niepokojące symptomy? Kiedy konieczna jest interwencja lekarza? Jak skutecznie chronić siebie i dziecko przed przegrzaniem? Jeżeli chcesz zapewnić swojemu maluchowi bezpieczeństwo podczas letnich upałów, to ten artykuł jest właśnie dla Ciebie.

                  Spis treści:

                  1. Przyczyny udaru słonecznego u dziecka
                  2. Objawy udaru słonecznego u dziecka
                  3. Objawy udaru słonecznego u niemowlaka
                  4. Ile trwa udar słoneczny u dziecka?
                  5. Udar słoneczny u dziecka – co robić?
                  6. Udar słoneczny u dziecka – kiedy iść do lekarza?
                  7. Jak leczyć udar słoneczny u dziecka?
                  8. Podsumowanie
                  9. Udar słoneczny u dziecka – często zadawane pytania

                  Przyczyny udaru słonecznego u dziecka

                    Udar słoneczny to forma udaru cieplnego – dysproporcji między wzrostem temperatury ciała a możliwością termoregulacji – spowodowana bezpośrednim działaniem promieni słonecznych na głowę i kark. U dzieci mechanizmy termoregulacji są mniej wydajne niż u dorosłych, co zwiększa ryzyko przegrzania.

                    Główne przyczyny to:

                    • długotrwała ekspozycja na słońce – szczególnie w godzinach 11:00-16:00, gdy promieniowanie UV jest najsilniejsze,
                    • niewystarczające nawodnienie – dzieci szybko tracą płyny przez pocenie się, a nie zawsze sygnalizują pragnienie,
                    • brak nakrycia głowy – czapka lub kapelusz chronią przed bezpośrednim działaniem słońca, odbijając promienie,
                    • wysoka wilgotność powietrza – utrudnia parowanie potu, co zaburza chłodzenie organizmu,
                    • aktywność fizyczna podczas upału – bieganie, zabawy na plaży czy uprawianie sportu zwiększają produkcję ciepła.

                    Badania wskazują, że dzieci do 4. roku życia są szczególnie narażone na udar słoneczny ze względu na niedojrzałość układu termoregulacyjnego.

                    Pamiętaj:
                    Podstawowe zapotrzebowanie płynowe można obliczyć następująco:
                    – do 10 kg masy ciała: 100 ml na każdy kg,
                    – między 10 a 20 kg masy ciała: 1000 ml plus 50 ml na każdy kg powyżej 10 kg masy,
                    – powyżej 20 kg masy ciała: 1500 ml plus 20 ml na każdy kg powyżej 20 kg masy.
                    Podczas upałów konieczność uzupełniania płynów dodatkowo rośnie!

                    Objawy udaru słonecznego u dziecka

                      Objawy udaru słonecznego mogą narastać stopniowo lub pojawić się nagle. Do najczęstszych należą:

                      • gorączka – temperatura ciała może przekroczyć 39°C,
                      • zawroty i ból głowy – dziecko może skarżyć się na uczucie ucisku w skroniach,
                      • nudności i wymioty – mogą wynikać z zaburzeń elektrolitowych,
                      • osłabienie i apatia – maluch jest senny, nie ma energii do zabawy,
                      • sucha, zaczerwieniona skóra – brak potu pomimo wysokiej temperatury,
                      • przyspieszony oddech i tętno – organizm próbuje pozbyć się nadmiaru ciepła.

                      >> Sprawdź też: 40 stopni gorączki u dziecka – co robić?

                      W cięższych przypadkach mogą wystąpić drgawki, zaburzenia świadomości, omamy lub utrata przytomności. Według danych literaturowych udar słoneczny może prowadzić do niewydolności wielonarządowej, jeśli w porę nie zostanie podjęta interwencja.

                      Objawy udaru słonecznego u niemowlaka

                        Niemowlęta nie werbalizują swoich dolegliwości, stąd należy wnikliwie obserwować ich zachowanie. Alarmujące objawy to:

                        • płaczliwość i rozdrażnienie,
                        • gorąca i sucha skóra – szczególnie na głowie i karku,
                        • brak apetytu – odmowa picia mleka lub wody,
                        • wiotkość mięśni – niemowlę wydaje się „bezwładne”,
                        • zapadnięte ciemiączko (gdy jest jeszcze obecne).
                        Pamiętaj:
                        U niemowląt udar słoneczny może szybko prowadzić do wstrząsu, dlatego wymaga natychmiastowej pomocy medycznej!
                        Pakiet małego dziecka (6 badań) banerek

                        Ile trwa udar słoneczny u dziecka?

                          Czas trwania objawów zależy od stopnia przegrzania i szybkości reakcji rodziców.

                          W łagodnych przypadkach (np. lekkie osłabienie) stan poprawia się w ciągu kilku godzin po odpowiednim schłodzeniu i nawodnieniu. W cięższych przypadkach objawy mogą utrzymywać się 24-48 godzin, a powrót do pełni sił trwa nawet kilka dni. Jeśli doszło do zaburzeń neurologicznych (np. drgawek), konieczna jest hospitalizacja – zalecenie bezwzględne!

                          Udar słoneczny u dziecka – co robić?

                            Gdy zauważysz objawy udaru słonecznego:

                            • przenieś dziecko w chłodne miejsce – najlepiej zacienionego,
                            • schładzaj stopniowo – stosuj chłodne (nie zimne!) okłady na kark, czoło i pachwiny,
                            • nawadniaj – podawaj wodę lub elektrolity małymi porcjami,
                            • zdejmij nadmiar warstw odzieży,
                            • monitoruj stan – sprawdzaj temperaturę, śledź zachowanie dziecka.
                            Warto wiedzieć:
                            Dla dzieci poniżej 3. roku życia są przeznaczone preparaty oznaczone jako „elektrolity dla dzieci”; powyżej 3. roku życia można stosować preparaty typowe dla dorosłych.

                            Udar słoneczny u dziecka – kiedy iść do lekarza?

                              Pilna konsultacja lekarska jest konieczna, gdy:

                              • dziecko jest nieprzytomne lub ma drgawki,
                              • występują zaburzenia oddychania,
                              • gorączka przekracza 40°C i nie spada,
                              • pojawiają się objawy odwodnienia (np. brak moczu przez 6 godzin),
                              • dziecko jest wiotkie i słabo reaguje na bodźce.

                              W takich przypadkach wezwij pogotowie lub udaj się na szpitalny oddział ratunkowy.

                              Jak leczyć udar słoneczny u dziecka?

                                Leczenie zależy od ciężkości stanu:

                                • łagodne przypadki – wystarczy nawodnienie i odpoczynek w chłodnym miejscu,
                                • cięższe przypadki – leczenie wewnątrzszpitalne (chłodzenie, płyny podawane dożylnie).

                                >> Sprawdź: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

                                Podsumowanie

                                Udar słoneczny u dziecka to stan wymagający szybkiej reakcji. Kluczowe jest zapobieganie: unikanie słońca w najgorętszych godzinach, nawadnianie i ochrona głowy. Jeśli dojdzie do przegrzania, działaj spokojnie, ale stanowczo – od tego może zależeć zdrowie twojego malucha.

                                Udar słoneczny u dziecka – często zadawane pytania

                                Jak rozpoznać udar słoneczny u dzieci?

                                Kluczowe objawy to gorączka, sucha skóra, ból głowy, osłabienie i wymioty. U niemowląt – płaczliwość i wiotkość.

                                Co robić, gdy dziecko się przegrzeje na słońcu?

                                Natychmiast przenieś je do cienia, schładzaj okładami i podawaj płyny. Jeśli objawy są ciężkie – szukaj pomocy medycznej.

                                Czym się różni udar cieplny od słonecznego?

                                Udar słoneczny jest rodzajem udaru cieplnego, ale wynika z bezpośredniego działania słońca na głowę. Udar cieplny może wystąpić np. w dusznym pomieszczeniu bez słońca.

                                Źródła

                                1. Adnan Bukhari H. A Systematic Review on Outcomes of Patients with Heatstroke and Heat Exhaustion. Open Access Emerg Med. 2023 Sep 22;15:343-354. doi: 10.2147/OAEM.S419028. PMID: 37771523; PMCID: PMC10522494., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10522494 (dostęp: 16.06.2025).
                                2. Cohen-Ronen N, Rimon A, Cohen N, Capua T. Heat stroke: knowledge and practices of medical professionals in pediatric emergency medicine departments – a survey study. Isr J Health Policy Res. 2021 Jun 2;10(1):35. doi: 10.1186/s13584-021-00469-7. PMID: 34078464; PMCID: PMC8173899., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8173899 (dostęp: 16.06.2025).
                                3. Yoram Epstein, Ph.D., and Ran Yanovich, Ph.D. Heatstroke. Published June 19, 2019, N Engl J Med 2019;380:2449-2459, DOI: 10.1056/NEJMra1810762, VOL. 380 NO. 25, https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1810762 (dostęp: 16.06.2025).
                                4. McGarr GW, Saci S, King KE, Topshee S, Richards BJ, Gemae MR, McCourt ER, Kenny GP. Heat strain in children during unstructured outdoor physical activity in a continental summer climate. Temperature (Austin). 2020 Aug 12;8(1):80-89. doi: 10.1080/23328940.2020.1801120. PMID: 33553507; PMCID: PMC7849747., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7849747 (dostęp: 16.06.2025).

                                Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży: objawy, leczenie i profilaktyka

                                Elwira Zawidzka
                                -
                                0
                                Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży: objawy, leczenie i profilaktyka

                                Zapalenie pęcherza moczowego jest jedną z najczęściej występujących infekcji w przebiegu ciąży. Nie należy go lekceważyć, ponieważ nawet bezobjawowe zakażenie układu moczowego może prowadzić do groźnych dla zdrowia kobiety i dziecka następstw. Artykuł daje odpowiedź na najczęściej zadawane pytania: jak rozpoznać infekcję układu moczowego oraz jak leczyć i łagodzić dolegliwości występujące w trakcie choroby.

                                Spis treści:

                                1. Zapalenie pęcherza w ciąży – dlaczego ciężarne są bardziej narażone na infekcje?
                                2. Objawy zapalenia pęcherza moczowego
                                3. Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży – diagnostyka
                                4. Czy zapalenie pęcherza w ciąży jest niebezpieczne?
                                5. Leczenie zapalenia pęcherza moczowego w ciąży – jakie leki można przyjmować?
                                6. Domowe sposoby na łagodzenie objawów zapalenia pęcherza moczowego w ciąży
                                7. Podsumowanie
                                8. Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży – często zadawane pytania

                                Zapalenie pęcherza w ciąży – dlaczego ciężarne są bardziej narażone na infekcje?

                                Kobiety są z natury bardziej narażone na zapalenie pęcherza moczowego niż mężczyźni. Powodem tego jest odmienna budowa anatomiczna układu moczowego. Krótka cewka moczowa u kobiet oraz niewielka odległość między odbytem a ujściem cewki moczowej sprzyjają zakażeniom. Okres ciąży dodatkowo zwiększa prawdopodobieństwo infekcji. Sprzyja temu kilka czynników:

                                • powiększająca się macica – powoduje ucisk na moczowody, przez co odpływ moczu z nerek jest utrudniony,
                                • zmiany hormonalne – wpływają na zmniejszenie napięcia mięśni moczowodów i miedniczek, co sprzyja zastojowi moczu,
                                • glikozuria – może dotyczyć również kobiet niechorujących na cukrzycę, obecność glukozy w moczu sprzyja rozwojowi bakterii.

                                >> Zobacz: Glukozuria (cukromocz, cukier w moczu) – co oznacza i czy jest niebezpieczny? Przyczyny i badania

                                Objawy zapalenia pęcherza moczowego

                                Zakażenie układu moczowego w ciąży może przybierać różne formy. U ok. 5-10% zdrowych ciężarnych kobiet występuje bezobjawowy bakteriomocz, który jest rodzajem nosicielstwa bakterii w cewce moczowej i pęcherzu. U 2-4% ciężarnych pojawiają się objawy zapalenia pęcherza moczowego lub odmiedniczkowego zapalenia nerek.

                                Zakażenia objawowe są zazwyczaj (70-80% przypadków) poprzedzone przez bakteriomocz bezobjawowy. Typowymi objawami ostrego zapalenia pęcherza są:,

                                • ból lub pieczenie podczas oddawania moczu,
                                • częste oddawanie moczu,
                                • oddawanie niewielkich ilości moczu (kroplami, nie strumieniem),
                                • parcie na pęcherz,
                                • ból w dole brzucha,
                                • zmiana koloru moczu (ciemny lub czerwony),
                                • problemy z nietrzymaniem moczu.

                                Zapalenia i infekcje dróg moczowych mogą wystąpić w każdym trymestrze ciąży, ale objawy choroby, w zależności od trymestru ciąży, mogą różnić się i mieć różne nasilenie. Jest to spowodowane zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety.

                                Warto wiedzieć:
                                Zakażenia pęcherza w I trymestrze ciąży mają zazwyczaj przebieg bezobjawowy (bakteriomocz bezobjawowy). Powiększająca się macica oraz zmiany hormonalne sprzyjają rozwojowi objawowej infekcji w II i III trymestrze ciąży, co może prowadzić do poważnych powikłań.

                                Zastój moczu a odmiecznikowe zapalenie nerek u kobiety w ciąży

                                Zastój moczu, wynikający ze zmian w organizmie, może prowadzić do odmiedniczkowego zapalenia nerek, w przebiegu którego zazwyczaj obserwuje się:

                                • gorączkę >38 °C,
                                • dreszcze,
                                • jednostronny lub dwustronny ból w okolicy nerek,
                                • nudności,
                                • brak apetytu,
                                • wymioty,
                                • złe samopoczucie.

                                >> Sprawdź: Ból pęcherza – możliwe przyczyny, objawy, badania i leczenie 

                                Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży – diagnostyka

                                Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w trakcie ciąży siedmiokrotnie wykonywane jest badanie ogólne moczu. Ma to na celu systematyczną ocenę funkcjonowania nerek oraz szybkie wykrywanie infekcji układu moczowego.

                                Nieprawidłowości w wynikach wskazujące na obecność w moczu białka, glukozy, bakterii, azotynów, zwiększoną liczbę leukocytów i erytrocytów jest przesłanką do przeprowadzenia diagnostyki mikrobiologicznej. Wykonanie badania mikrobiologicznego moczu i badania ogólnego jest również konieczne każdorazowo przy wystąpieniu objawów klinicznych wskazujących na infekcję układu moczowego.

                                Dowiedz się więcej o wynikach badania moczu:

                                Podstawową metodą mikrobiologicznego diagnozowania zapalenia pęcherza moczowego jest posiew. Materiałem do badania jest mocz pobrany metodą strumienia środkowego. Niezwykle ważne jest odpowiednie przygotowanie do badania oraz właściwe pobranie próbki.

                                Pakiet zakażenie układu moczowego (2 badania) banerek

                                Jak przygotować próbkę moczu do badania?

                                Celem prawidłowego pobrania próbki moczu należy:

                                • zaopatrzyć się w sterylny (jałowy) pojemnik do posiewu moczu (dostępny w aptekach i laboratoriach),
                                • przed pobraniem moczu umyć dokładnie ręce ciepłą wodą z mydłem oraz wykonać toaletę krocza i okolic ujścia cewki moczowej,
                                • pobierać pierwszy poranny mocz lub po minimum 4-godzinnej przerwie od ostatniej mikcji (oddania moczu),
                                • pierwszą porcję moczu oddać do toalety, do pojemnika pobrać środkowy strumień,
                                • dostarczyć próbkę niezwłocznie laboratorium; jeżeli przewidywany czas dostarczenia próbki do laboratorium przekracza 2 h, wówczas próbkę do czasu transportu należy przechowywać w lodówce.

                                >> Dokładną instrukcję, jak przygotować się do badania moczu, znajdziesz w tutaj: Przygotowanie do badania

                                Odstępstwa od zasad prawidłowego postępowania przy pobieraniu próbki moczu mogą być przyczyną fałszywie dodatniego wyniku badania. Najczęściej dzieje się tak, gdy niedokładnie przeprowadzimy toaletę lub przetrzymamy próbkę moczu w temperaturze pokojowej powyżej 2 h. Wyniki fałszywie ujemne mogą być skutkiem aktualnej lub niedawnej antybiotykoterapii.

                                Mocz dostarczony do pracowni mikrobiologii posiewa się na pożywki agarowe i po okresie inkubacji ocenia pod kątem występowania w nim drobnoustrojów. Wynik badania wydawany jest zazwyczaj po 2-4 dniach od dotarcia próbki do laboratorium. Sprawozdanie z badania obejmuje ocenę liczebności bakterii w moczu (poziom bakteriurii), identyfikację drobnoustroju do gatunku oraz wzór lekowrażliwości drobnoustroju na wybrane leki (antybiogram).

                                Najczęstszą przyczyną zapalenia pęcherza moczowego są bakterie z gatunku Escherichia coli. Poziom bakteriurii świadczący o istniejącym zakażeniu może być różny w zależności od konkretnego przypadku, dlatego powinien być interpretowany przez lekarza, który zaleci dalsze postępowanie.

                                Czy zapalenie pęcherza w ciąży jest niebezpieczne?

                                Każda postać zakażenia układu moczowego kobiety ciężarnej (nawet bezobjawowa bakteriuria) jest niebezpieczna zarówno dla matki, jak i dla płodu i wymaga leczenia. Zapalenie pęcherza może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak:

                                • odmiedniczkowe zapalenie nerek,
                                • poronienie,
                                • poród przedwczesny,
                                • niska masa urodzeniowa dziecka.

                                Następstwem nieleczonej infekcji może być również przewlekła choroba nerek, a nawet sepsa, czyli uogólniona reakcja zapalna, w skrajnych przypadkach prowadząca do niewydolności wielonarządowej i zgonu. 

                                Leczenie zapalenia pęcherza moczowego w ciąży – jakie leki można przyjmować?

                                Zarówno bezobjawowa bakteriuria, jak i objawowe zapalenie pęcherza u kobiety ciężarnej są wskazaniem do leczenia przeciwdrobnoustrojowego. Lekami działającymi przeciwbakteryjnie są antybiotyki, jednak nie wszystkie można bezpiecznie stosować w ciąży. O wyborze antybiotyku i czasie trwania kuracji decyduje lekarz.

                                Pamiętaj:
                                Zdecydowanie nie należy stosować powszechnie podawanych przy zakażeniach układu moczowego fluorochinolonów (np. norfloksacyna, ciprofloksacyna) ponieważ mogą one powodować wady rozwojowe płodu.

                                Leczenie bakteriurii bezobjawowej i zapalenia pęcherza trwa zazwyczaj 7 dni (czasami dłużej) i przebiega w warunkach domowych. Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza, co ma wpływ na skuteczność terapii i ograniczenie możliwości wystąpienia powikłań. Po 1–2 tygodniach po zakończeniu antybiotykoterapii należy wykonać kontrolny posiew moczu. W przypadku odmiedniczkowego zapalenia nerek czas leczenia jest wydłużony, a terapia zazwyczaj przebiega pod ścisłą kontrolą w szpitalu.

                                U kobiet ciężarnych, u których zdiagnozowano zakażenie układu moczowego, należy do końca ciąży wykonywać okresowo kontrolny posiew moczu.

                                Domowe sposoby na łagodzenie objawów zapalenia pęcherza w ciąży

                                Przykre dolegliwości zapalenia pęcherza w ciąży można łagodzić domowymi sposobami. Należy jednak pamiętać, że są one tylko dodatkowym postępowaniem, a nie metodą zastępującą leczenie przeciwdrobnoustrojowe. Ulgę w dolegliwościach może przynieść:

                                • zioła – działają moczopędnie i odkażająco (np. skrzyp polny, pokrzywa, mniszek lekarski, rdest ptasi),
                                • nawadnianie – wspomaga wypłukiwanie bakterii z pęcherza, wskazane jest picie 2-3 litrów niegazowanej wody dziennie,
                                • żurawina (soki, owoce suszone) – zakwasza mocz, co ma wpływ na zahamowanie rozwoju bakterii, działa moczopędnie,
                                • nasiadówki z ziół – działają antyseptycznie i przeciwzapalnie (np. napar ze skrzypu polnego, rumianku),
                                • odpoczynek.

                                >> Zobacz: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

                                Podsumowanie

                                • Zapalenie pęcherza moczowego jest częstą przypadłością kobiet w ciąży.
                                • Potwierdzeniem infekcji dróg moczowych jest dodatni wynik posiewu moczu.
                                • Zakażenie układu moczowego kobiet w ciąży wymaga leczenia antybiotykami, nawet wtedy, gdy infekcja ma postać bezobjawową.
                                • Terapia zapalenia pęcherza antybiotykami musi przebiegać zgodnie z zaleceniami lekarza, nie należy skracać kuracji w momencie zaobserwowania poprawy stanu zdrowia po przyjęciu pierwszych dawek leku.
                                • Nieleczone zapalenie pęcherza moczowego może być przyczyną powikłań zdrowotnych zarówno matki, jak i dziecka.
                                • Domowe sposoby łagodzenia dolegliwości związanych z infekcją układu moczowego są metodą wspomagającą, ale nie zastępującą antybiotykoterapię.

                                Zapalenie pęcherza moczowego w ciąży – często zadawane pytania

                                Ile trwa zapalenie pęcherza w ciąży?  

                                Nieleczone zapalenie pęcherza może trwać od kilku dni do kilku tygodni i może przechodzić w przewlekłą postać choroby z powikłaniami. Infekcja leczona antybiotykami  trwa kilka dni, powikłania występują rzadko. Zapalenie pęcherza u kobiet ciężarnych może powracać mimo leczenia.

                                Jak złagodzić zapalenie pęcherza w ciąży?

                                Zapalenie pęcherza u kobiet ciężarnych wymaga leczenia przeciwdrobnoustrojowego, które skraca czas choroby i zapobiega powikłaniom. Dodatkowo dolegliwości wynikające z infekcji można łagodzić poprzez spożywanie dużej ilości płynów, nasiadówki z ziół o działaniu przeciwzapalnym, odpoczynek.

                                Co pić przy zapaleniu pęcherza w ciąży?

                                Wskazane jest picie dużej ilości wody niegazowanej, soku z żurawiny, naparów z ziół moczopędnych.

                                Piśmiennictwo

                                1. Dr n. med. Robert Drabczyk „Zakażenie układu moczowego w ciąży” https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/118965,zakazenie-ukladu-moczowego-w-ciazy (dostęp 16.06.2025 r.)
                                2. Prof. dr hab. med. Waleria Hryniewicz, dr hab. med. Michał Holecki, „Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych” Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2015
                                3. Prof. dr hab. med. Waleria Hryniewicz, Mgr Katarzyna Pawlik, dr n. med. Aleksander Deptuła, dr n. med. Monika Wanke-Rytt „Rekomendacje laboratoryjnej diagnostyki zakażeń 1. Zakażenia układu moczowego” Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2017

                                Wirus Marburg – objawy, przyczyny i leczenie choroby marburskiej

                                Angelika Janowicz
                                -
                                0
                                Wirus Marburg – objawy, przyczyny i leczenie choroby marburskiej

                                Wirus Marburg odpowiada za rzadką, ale bardzo niebezpieczną chorobę marburską –  gorączkę krwotoczną o wysokiej śmiertelności. Schorzenie występuje głównie w Afryce, ale stanowi poważne zagrożenie również w innych częściach świata w związku z globalizacją i międzynarodowym ruchem turystycznym. Niestety, do tej pory nie wynaleziono skutecznego leczenia. Dowiedz się, co to jest wirus Marburg, jak się przenosi, jakie powoduje objawy i jak go rozpoznać.

                                Spis treści:

                                1. Wirus Marburg – co to jest?
                                2. Jak się przenosi wirus Marburg?
                                3. Wirus Marburg – gdzie występuje?
                                4. Jakie są objawy wirusa Marburg?
                                5. Jak leczyć chorobę marburską?
                                6. Wirus Marburg – podsumowanie
                                7. Wirus Marburg – często zadawane pytania

                                Wirus Marburg – co to jest?

                                Wirus Marburg należy do rodziny Filoviridae – tej samej, co wirus Ebola. Mają one podobne cechy morfologiczne i wywołują podobne objawy chorobowe. Różnią się natomiast cechami biologicznymi i antygenowymi. Pod mikroskopem elektronowym wirus Marburg przyjmuje charakterystyczne nitkowate, poskręcane kształty. Jego materiałem genetycznym jest jednoniciowe RNA.

                                Wirus Marburg powoduje chorobę Marburg – dawniej znaną jako gorączka krwotoczna Marburg. Ma ona bardzo poważny i gwałtowny przebieg. Atakuje wiele narządów, prowadząc do rozległych uszkodzeń wątroby, śledziony, nerek i układu krwionośnego. Wirus Marburg szybko się replikuje, powodując masywne uszkodzenia śródbłonka naczyń krwionośnych, co prowadzi do krwotoków wewnętrznych.

                                Wirus Marburg został wykryty w 1967 roku w Niemczech u pracowników laboratorium medycznego produkującego szczepionki. Chorzy pracowali wcześniej z tkankami pobranymi od małp zielonych przywiezionych z Ugandy. Łącznie zostało zakażonych 31 osób, z czego 7 zmarło.

                                Jak się przenosi wirus Marburg?

                                Wirus Marburg przenosi się głównie z człowieka na człowieka poprzez bezpośredni kontakt z krwią, wydzielinami płynami ustrojowymi (w tym śliną, moczem, kałem, wymiocinami, nasieniem) lub tkankami. Zagrożenie stanowią również skażony sprzęt medyczny oraz powierzchnie i przedmioty zanieczyszczone materiałem biologicznym. Co ważne – patogen nie przenosi się drogą kropelkową.

                                Obecnie nie jest znany rezerwuar wirusa Marburg. Podejrzewa się, że jest to nietoperz owocożerny – rudawka nilowa. Zwierzę zamieszkuje jaskinie w Afryce. Możliwe również, że infekcja przenosi się na człowieka z niektórych gatunków małp, gryzoni czy antylopy.

                                Wirus Marburg – gdzie występuje?

                                Naturalne ogniska wirusa Marburg zlokalizowane są głównie w Afryce Subsaharyjskiej. Przypadki odnotowano m.in. w Ugandzie, Kenii, Demokratycznej Republice Konga, Sudanie, Zimbabwe, Angoli. W 2024 roku po raz pierwszy ogłoszono epidemię choroby Marburga w Rwandzie, a w 2025 roku potwierdzono zakażenie u osoby powracającej z Tanzanii.

                                >> Zobacz także: Najczęstsze choroby odzwierzęce i ich objawy

                                Wirus Marburg w Polsce

                                W Polsce nie odnotowano dotąd przypadków choroby marburskiej. Jednak ze względu na globalizację i zwiększoną mobilność ludzi istnieje teoretyczne ryzyko zawleczenia wirusa. Dlatego osoby podróżujące do krajów endemicznych powinny zachować szczególną ostrożność i unikać kontaktu z dzikimi zwierzętami oraz chorymi.

                                Jakie są objawy wirusa Marburg?

                                Okres od zakażenia do momentu pojawienia się objawów choroby Marburga wynosi2–21 dni (najczęściej 5-10 dni)– średnio jest to 7 dni. Początkowe symptomy są bardzo niespecyficzne

                                i łatwo je pomylić z innymi chorobami. Wśród pierwszych dolegliwości wymienia się wysoką gorączkę, dreszcze, uczucie ogólnego rozbicia i osłabienia, silne bóle mięśni i stawów oraz bóle głowy.

                                Po 5 dniach od pojawienia się powyższych dolegliwości rozwijają się inne objawy wirusa Marburg. Są to:

                                • plamisto-grudkowa wysypka na tułowiu,
                                • nieżyt górnych dróg oddechowych,
                                • zawroty głowy,
                                • bóle brzucha,
                                • nudności i wymioty,
                                • uporczywa biegunka,
                                • szybko postępujący spadek masy ciała,
                                • wyczerpanie organizmu,
                                • uszkodzenie wątroby i trzustki,
                                • objawy neurologiczne.

                                Zgon z powodu choroby Marburga może nastąpić w wyniku niewydolności wielonarządowej, wstrząsu hipowolemicznego lub masywnych krwotoków. Śmierć następuje najczęściej między 8. a 9. dniem od pojawienia się objawów. Osoby, które przeżyją fazę ostrą, często wracają do zdrowia bardzo powoli, z licznymi powikłaniami.

                                Powikłania infekcji wirusem Marburg to m.in. przewlekłe zapalenie wątroby, silne bóle mięśni i stawów, osłabienie fizyczne, problemy ze wzrokiem, zaburzenia psychiczne.

                                Jak leczyć chorobę marburską?

                                Rozpoznanie choroby marburskiej opiera się na szczegółowym wywiadzie medycznym oraz badaniach laboratoryjnych. Zastosowanie mają testy ELISA oraz badania molekularne metodą RT-PCR.

                                Obecnie nie istnieje żadne swoiste leczenie przeciwwirusowe zatwierdzone do terapii zakażenia wirusem Marburg. Postępowanie opiera się na intensywnej opiece wspomagającej, której celem jest podtrzymanie funkcji życiowych pacjenta.

                                Prowadzone są badania nad zastosowaniem przeciwciał monoklonalnych oraz leków przeciwwirusowych działających na poziomie komórkowym. Równolegle trwają prace nad szczepionkami.

                                >> Zobacz także: Szczepionki – profilaktyka zakażeń

                                Wirus Marburg – podsumowanie

                                • Wirus Marburg to jeden z najbardziej niebezpiecznych patogenów. Wywołuje gorączkę krwotoczną, która cechuje się wysokim ryzykiem zgonu. Śmiertelność szacuje się na około 50%.
                                • Patogen przenosi się z człowieka na człowieka poprzez bezpośredni kontakt z krwią i płynami ustrojowymi.
                                • Wirus Marburg Występuje głównie w Afryce, ale może być zawleczony do innych regionów.
                                • Objawy wirusa Marburg są niespecyficzne, a choroba może szybko przejść w fazę ciężką z krwotokami i niewydolnością narządową.
                                • Obecnie nie ma leku na chorobę Marburg. W razie zachorowania stosuje się leczenie objawowe. Trwają intensywne badania nad szczepionkami i terapiami przeciwwirusowymi.

                                Wirus Marburg – często zadawane pytania

                                Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wirusa Marburg i choroby marburskiej.

                                Czy wirus Marburg jest uleczalny?

                                Możliwe jest wyzdrowienie z choroby Marburg, ale proces zdrowienia jest powolny i obciążony powikłaniami.

                                Jaka jest śmiertelność wirusa Marburg?

                                Śmiertelność waha się od 24 % do 88 % w zależności od ogniska; średnio wynosi około 50 %.

                                Czy można przeżyć chorobę Marburga?

                                Możliwe jest przeżycie infekcji wirusem Marburg. Szansę na to zwiększa szybka diagnoza i dostęp do profesjonalnej opieki medycznej. Wiele zależy też od indywidualnej odporności organizmu. Osoby, które przejdą ostrą fazę choroby, mogą powoli wracać do zdrowia, ale często towarzyszą im długofalowe powikłania.

                                Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

                                Bibliografia

                                1. M. Smreczak, J.F. Żmudziński, Nietoperze jako rezerwuar wirusów groźnych dla człowieka i zwierząt, Medycyna Weterynaryjna 2016, 72, s. 284–290
                                2. https://www.gov.pl/web/gis/informacja-dla-osob-podrozujacych-nt-goraczki-krwotocznej-marburg-w-tanzanii (dostęp 04.06.2025)
                                3. K. Korzeniewski, Wirusowe gorączki krwotoczne, Forum Medycyny Rodzinnej 2012, t. 6, nr 5, s. 205–221
                                4. https://www.mp.pl/interna/table/B01.XI.G.4-1. (dostęp 04.06.2025)
                                5. https://www.mp.pl/medycynapodrozy/artykuly-wytyczne/364041,epidemia-goraczki-marburg-w-rwandzie-i-jej-znaczenie-dla-krajow-ue (dostęp 04.06.2025)
                                6. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/marburg-virus-disease (dostęp 04.06.2025)

                                Bostonka u dzieci – objawy, przyczyny, przebieg choroby i leczenie

                                Damian Matusiak
                                -
                                0
                                Bostonka u dzieci – objawy, przyczyny, przebieg choroby i leczenie

                                Bostonka, znana również jako choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD), to częsta infekcja wirusowa występująca głównie u dzieci. I choć z pewnością słyszałeś/aś co nieco o tej chorobie, to z pewnością przyda się usystematyzowanie wiedzy. Jakie zatem są objawy? Co wywołuje bostonkę? Jaki jest naturalny przebieg oraz metody leczenia? Jak długo trwa choroba? Czy jest zaraźliwa? Poniższe kompendium praktycznej wiedzy z pewnością będzie cennym orężem w walce o zdrowie Twojego malucha.

                                Spis treści:

                                1. Jakie są objawy bostonki u dzieci?
                                2. Ile trwa bostonka u dzieci?
                                3. Czy bostonka u dzieci jest zaraźliwa?
                                4. Ile razy można zachorować na bostonkę?
                                5. Jak leczyć bostonkę u dzieci?
                                6. Bostonka u dzieci – często zadawane pytania
                                7. Podsumowanie

                                Jakie są objawy bostonki u dzieci?

                                Bostonka najczęściej objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi oraz ogólnoustrojowo. Najczęstsze dolegliwości to:

                                • gorączka – zwykle utrzymuje się 1-3 dni, ale może trwać nawet dłużej,
                                • charakterystyczna wysypka – pęcherzyki lub czerwone plamki na dłoniach, stopach i w jamie ustnej (może pojawić się także na pośladkach i w okolicy narządów płciowych),
                                • ból gardła i trudności w przełykaniu,
                                • osłabienie, brak apetytu, rozdrażnienie,
                                • u niektórych dzieci występują również biegunka i/lub wymioty.
                                Warto wiedzieć:
                                Bardzo niewiele chorób zakaźnych wywołuje wysypkę na dłoniowej powierzchni rąk i podeszwowej powierzchni stóp; zawsze oglądaj te okolice, gdy zauważysz grudkową wysypkę u swojego dziecka.
                                Badanie przeciwciał przeciwko wirusom Coxsackie (metoda neutralizacji) banerek

                                Jak wygląda bostonka u 3-miesięcznego dziecka?

                                U niemowląt bostonka może mieć cięższy przebieg ze względu na niedojrzały układ odpornościowy. Objawy obejmują:

                                • wysoką gorączkę (nawet powyżej 39°C),
                                • rozległe pęcherze w jamie ustnej utrudniające picie mleka,
                                • wysypka na dłoniach i stopach, a także na tułowiu,
                                • płaczliwość na zmianę z apatią,
                                • znaczne osłabienie, wiotkość.

                                Ze względu na ryzyko odwodnienia, niemowlęta wymagają szczególnej obserwacji i konsultacji z lekarzem, optymalnie specjalistą pediatrii.

                                Pamiętaj:
                                Każde dziecko poniżej 4. miesiąca życia z wysoką gorączką jest „potencjalnie niestabilne”, czyli istnieje duża szansa na to, że przyczyną gorączki jest bardzo poważna, zagrażająca życiu choroba. W takich przypadkach nie lekceważ objawów, udaj się pilnie do szpitala.

                                Jak wygląda bostonka u rocznego dziecka?

                                U rocznych dzieci choroba często ma łagodniejszy przebieg, ale nadal może być uciążliwa. Typowe objawy to:

                                • gorączka (zwykle do 38-39°C),
                                • bolesne owrzodzenia w jamie ustnej,
                                • drobne pęcherze na dłoniach i stopach,
                                • utrata apetytu (w tym spowodowana bólem przy przełykaniu).

                                >> Przeczytaj: 40 stopni gorączki u dziecka – co robić?

                                Ile trwa bostonka u dzieci?

                                  Przebieg choroby zwykle trwa 7-10 dni, przy czym:

                                  • gorączka utrzymuje się zazwyczaj 1-3 dni,
                                  • wysypka rzadko pozostawia blizny i zwykle znika w ciągu 7-10 dni,
                                  • owrzodzenia w jamie ustnej goją się najdłużej – nawet do 10 dni.

                                  U niektórych dzieci objawy mogą utrzymywać się dłużej, zwłaszcza jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego. Właśnie w przypadku wystąpienia tego powikłania może dochodzić do powstawania blizn w miejscu zmian skórnych – ta zasada dotyczy wielu dermatoz.

                                  Badanie przeciwciał IgM przeciwko wirusom Coxsackie banerek

                                  Czy bostonka u dzieci jest zaraźliwa?

                                    Tak, pamiętaj, że bostonka jest wysoce zaraźliwa. Wirus przenosi się przez kontakt z wydzielinami (ślina, kichanie, kał), dotykanie zakażonych przedmiotów (zabawki, naczynia), bliski kontakt fizyczny (przytulanie, całowanie).

                                    Największa zaraźliwość występuje w pierwszym tygodniu choroby, ale wirus może być wydalany nawet kilka tygodni po ustąpieniu objawów.

                                    >> To może Cię zainteresować: Czyste piaskownice – zadbajmy o bezpieczeństwo dzieci

                                    Ile razy można zachorować na bostonkę?

                                    Możliwe są nawroty choroby, ponieważ wywołują ją różne szczepy enterowirusów (głównie Coxsackie A16 i Enterovirus 71). Przechorowanie jednego rodzaju wirusa nie daje odporności na inne, dlatego dziecko może zachorować ponownie.

                                    Jak leczyć bostonkę u dzieci?

                                    Leczenie bostonki jest objawowe, ponieważ nie ma leku przeciwwirusowego skierowanego przeciwko jej przyczynie. Zalecane postępowanie obejmuje:

                                    • nawadnianie – podawanie chłodnych płynów (woda, herbatki),
                                    • leki przeciwgorączkowe (paracetamol, ibuprofen),
                                    • żele łagodzące ból jamy ustnej (np. z lidokainą),
                                    • lekkostrawną dietę (unikanie kwaśnych i ostrych potraw).

                                    W przypadku dowodów na nadkażenie bakteryjne, lekarz może zalecić antybiotykoterapię.

                                    Warto wiedzieć:
                                    Popularne (niestety) preparaty z izoprynozyną, przedstawiane jako „przeciwwirusowe”, nie posiadają istotnych, wiarygodnych dowodów na skuteczność w leczeniu infekcji wirusowych.
                                    Badanie przeciwciał IgA przeciwko wirusom Coxsackie banerek

                                    Bostonka u dzieci – często zadawane pytania

                                    Co podać dziecku na bostonkę?

                                    Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (paracetamol, ibuprofen), płyny (woda, elektrolity), miękkie pokarmy (kaszki, jogurty). „Cudowne preparaty” przeciwwirusowe i inne podobnego typu farmaceutyki dostępne bez recepty i szeroko reklamowane to oszukiwanie rodziców.

                                    Czy można kąpać dziecko z bostonką?

                                    Tak, ale należy unikać moczenia pęcherzy, aby nie doszło do nadkażenia. Lepiej stosować krótkie prysznice zamiast długich kąpieli.

                                    Kiedy po bostonce do przedszkola?

                                    Dziecko może wrócić do przedszkola, gdy ustąpi gorączka, a pęcherze przyschną (zwykle po 7-10 dniach).

                                    Ile dziecko powinno być w domu przy bostonce?

                                    Zaleca się izolację przez min. 7 dni lub do czasu, gdy zmiany skórne przestaną być sączące.

                                    Podsumowanie

                                    Bostonka to powszechna choroba wieku dziecięcego, która zwykle ma łagodny przebieg. Kluczowe jest nawadnianie, kontrola gorączki i zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z pediatrą, szczególnie, jeśli bostonka wystąpiła u dziecka poniżej 1. roku życia.

                                    Źródła

                                    1. Zhu P, Ji W, Li D, Li Z, Chen Y, Dai B, Han S, Chen S, Jin Y, Duan G. Current status of hand-foot-and-mouth disease. J Biomed Sci. 2023 Feb 24;30(1):15. doi: 10.1186/s12929-023-00908-4. PMID: 36829162; PMCID: PMC9951172., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9951172 (dostęp: 16.06.2025).
                                    2. Yi Z, Pei S, Suo W, Wang X, Huang Z, Yi A, Wang B, He Z, Wang R, Li Y, Fan W, Huang X. Epidemiological characteristics, routine laboratory diagnosis, clinical signs and risk factors for hand, -foot -and -mouth disease: A systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2022 Apr 28;17(4):e0267716. doi: 10.1371/journal.pone.0267716. PMID: 35482791; PMCID: PMC9049560., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9049560 (dostęp: 16.06.2025).
                                    3. Saguil A, Kane SF, Lauters R, Mercado MG. Hand-Foot-and-Mouth Disease: Rapid Evidence Review. Am Fam Physician. 2019 Oct 1;100(7):408-414. PMID: 31573162., https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2019/1001/p408.html (dostęp: 16.06.2025).
                                    4. Huang CY, Su SB, Chen KT. A review of enterovirus-associated hand-foot and mouth disease: preventive strategies and the need for a global enterovirus surveillance network. Pathog Glob Health. 2024 Oct-Dec;118(7-8):538-548. doi: 10.1080/20477724.2024.2400424. Epub 2024 Sep 4. PMID: 39229797; PMCID: PMC11892072., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11892072 (dostęp: 16.06.2025).

                                    Żółta wydzielina z nosa – co oznacza żółty katar? Przyczyny i leczenie

                                    Sandra Słuszewska
                                    -
                                    0
                                    Żółta wydzielina z nosa – co oznacza żółty katar? Przyczyny i leczenie

                                    Żółta wydzielina z nosa jest nie tylko powszechnym objawem klinicznym, ale także ważnym wskaźnikiem stanu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Zmiana jej barwy i konsystencji odzwierciedla dynamiczne procesy toczące się w obrębie układu oddechowego — od fizjologicznej reakcji zapalnej po potencjalne nadkażenie bakteryjne. Prawidłowa interpretacja tego objawu, w kontekście obrazu klinicznego pacjenta, stanowi istotny element skutecznej diagnostyki i pozwala na optymalne zaplanowanie leczenia.

                                    Spis treści:

                                    1. Żółty katar: skąd bierze się jego charakterystyczny kolor?
                                    2. O czym świadczy żółty katar? Przyczyny żółtej wydzieliny z nosa
                                    3. Żółty katar — co oznacza konsystencja?
                                    4. Jakie jeszcze objawy mogą towarzyszyć gęstej żółtej wydzielinie z nosa?
                                    5. Na co wskazuje żółty katar u dziecka?
                                    6. Diagnostyka przyczyny żółtego kataru
                                    7. Jak „leczyć” żółty katar?
                                    8. Żółta wydzielina z nosa: często zadawane pytania
                                    9. O czym świadczy żółta wydzielina z nosa: podsumowanie

                                    Żółty katar: skąd bierze się jego charakterystyczny kolor?

                                    Charakterystyczny żółty kolor kataru jest wynikiem dynamicznej odpowiedzi układu odpornościowego na infekcję lub podrażnienie błony śluzowej nosa. Zabarwienie wydzieliny to efekt skomplikowanych procesów zachodzących na poziomie komórkowym — w miarę napływu leukocytów (białych krwinek) do ogniska zapalnego dochodzi do ich rozpadu po zakończonej walce z drobnoustrojami.

                                    Produkty tego rozpadu, aktywowane enzymy, martwe patogeny oraz resztki uszkodzonych tkanek barwią śluz na żółto lub zielono. Taka przemiana wydzieliny — od przezroczystej i wodnistej po gęstą i kolorową — jest naturalnym etapem procesu zdrowienia i nie musi oznaczać infekcji bakteryjnej.

                                    >> Sprawdź: Stan zapalny i rola leukocytów

                                    O czym świadczy żółty katar? Przyczyny żółtej wydzieliny z nosa

                                    Żółty katar to objaw, który może mieć różne podłoże — jego obecność sygnalizuje, że organizm reaguje na stan zapalny toczący się w obrębie nosa lub zatok. Barwa i konsystencja wydzieliny dostarczają cennych wskazówek co do możliwej przyczyny dolegliwości. Tak więc w przypadku:

                                    • infekcji bakteryjnej — gęsty katar o żółtym lub żółtozielonym zabarwieniu, często o nieprzyjemnym zapachu, jest typowym objawem zakażenia bakteryjnego (np. wywołanego przez Streptococcus pneumoniae). Utrzymujący się ropny katar powinien skłonić do konsultacji lekarskiej;
                                    • infekcji wirusowej — w przebiegu zakażeń wirusowych (grypa, adenowirusy, koronawirusy) początkowo pojawia się wodnista, przezroczysta wydzielina, która wraz z rozwojem infekcji może gęstnieć i przybierać żółte zabarwienie;
                                    • zapalenia zatok przynosowych — żółty katar często towarzyszy stanom zapalnym zatok. W wyniku zakażenia (częściej wirusowego, rzadziej bakteryjnego) w zatokach gromadzi się zabarwiona wydzielina, która spływa do jamy nosowej.

                                    >> Zobacz też: Katar zatokowy: objawy, przyczyny i leczenie

                                    Żółty katar — co oznacza konsystencja?

                                    Konsystencja żółtego kataru dostarcza istotnych informacji o charakterze i etapie infekcji toczącej się w drogach oddechowych. Żółta galaretowata wydzielina z nosa najczęściej wskazuje na infekcyjny proces zapalny — zarówno w obrębie nosa, jak i zatok przynosowych. W wielu przypadkach jest to objaw przeziębienia lub infekcji wirusowej, która uległa wtórnemu nadkażeniu bakteryjnemu, prowadząc do powstania tzw. ropnego kataru.

                                    Taka wydzielina bywa również charakterystyczna dla ostrego lub przewlekłego zapalenia zatok — w przebiegu ostrego zapalenia ma zwykle gęstą, ropną postać. Gęsta, żółta wydzielina z nosa spływająca po tylnej ścianie gardła często powoduje uczucie podrażnienia i wywołuje odruch odkasływania. Im bardziej lepka i trudna do usunięcia jest wydzielina, tym bardziej może świadczyć o nasileniu stanu zapalnego.

                                    >> To może Cię zainteresować: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego

                                    Z kolei rzadka żółta wydzielina z nosa może występować w początkowej fazie sezonowego przeziębienia, zanim infekcja rozwinie się w pełni. Podobny obraz może pojawić się również w przebiegu alergii, gdzie wodnisty lub lekko zabarwiony śluz towarzyszy często napadom kichania i świądowi nosa.

                                    Co oznacza żółty katar z krwią? Może on być wynikiem uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych w błonie śluzowej nosa, które staje się bardziej podatne na podrażnienia w przebiegu przewlekłego stanu zapalnego lub intensywnego oczyszczania nosa.

                                    >> Przeczytaj również: Przewlekły (chroniczny) katar – objawy, przyczyny, leczenie

                                    Jakie jeszcze objawy mogą towarzyszyć gęstej żółtej wydzielinie z nosa?

                                    Gęsta żółta wydzielina z nosa rzadko występuje jako jedyny objaw — zazwyczaj towarzyszy jej szereg innych dolegliwości, które pomagają rozpoznać charakter i zaawansowanie infekcji. W przypadku zapalenia zatok czy nadkażonych infekcji wirusowych często pojawia się, m.in.:

                                    • uczucie zatkanego nosa;
                                    • gorączka;
                                    • ucisk lub ból w obrębie twarzy — szczególnie wokół nosa, oczu i czoła.

                                    Spływający do gardła śluz może wywoływać podrażnienie i przewlekły kaszel. Pacjenci często skarżą się również na ból głowy, zmęczenie, a nawet ból zębów czy uszu, co świadczy o rozprzestrzenianiu się stanu zapalnego. Nieświeży oddech lub nieprzyjemny smak w ustach mogą wskazywać na obecność ropnej wydzieliny.

                                    Na co wskazuje żółty katar u dziecka?

                                    Żółty katar u dziecka to sygnał, którego nie należy bagatelizować, zwłaszcza, że układ odpornościowy i oddechowy najmłodszych jest jeszcze w fazie dojrzewania. Najczęściej gęsta, żółtawa wydzielina z nosa jest objawem wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych, która w wielu przypadkach ustępuje samoistnie po odpowiednim wsparciu organizmu. Jednak u dzieci, szczególnie niemowląt, katar może szybko prowadzić do powikłań — zalegający śluz utrudnia oddychanie, spływa po tylnej ścianie gardła, zwiększając ryzyko zapalenia ucha środkowego, oskrzeli czy płuc.

                                    Rzadziej żółty katar może być wczesnym sygnałem rozwijającej się alergii lub, w wyjątkowych przypadkach, związany jest z zapaleniem zatok — choć te u najmłodszych nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Należy pamiętać, że dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli są dodatkowo bardziej narażone na kontakt z różnorodnymi patogenami. Dlatego każdorazowo, gdy u dziecka pojawia się gęsty żółty katar, warto skonsultować się z pediatrą, aby przeprowadzić odpowiednie badania i wdrożyć właściwe leczenie.

                                    Badanie CRP - (białko C-reaktywne) banerek

                                    Diagnostyka przyczyny żółtego kataru

                                    By dowiedzieć się, o czym świadczy żółta wydzielina z nosa, w pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza. Wywiad lekarski oraz badania diagnostyczne w tej sytuacji to podstawa, zwłaszcza gdy objaw ten utrzymuje się dłużej lub towarzyszą mu inne niepokojące symptomy. W przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej jednym z podstawowych narzędzi diagnostycznych jest posiew z nosa.

                                    Badanie to umożliwia identyfikację potencjalnie patogennych bakterii tlenowych, takich jak Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae czy Moraxella catarrhalis. Pobranie materiału polega na wykonaniu wymazu z obu nozdrzy za pomocą specjalnej wymazówki — istotne jest, aby przed badaniem pacjent nie stosował miejscowych preparatów (aerozoli, kropli, maści) i nie był w trakcie lub bezpośrednio po antybiotykoterapii. Próbkę najlepiej pobrać na początku infekcji, w momencie występowania objawów klinicznych.

                                    Morfologia banerek

                                    Jak „leczyć” żółty katar?

                                    Leczenie żółtego kataru ma przede wszystkim charakter objawowy i powinno wspierać naturalne mechanizmy oczyszczania dróg oddechowych. Najważniejszym elementem jest regularne oczyszczanie nosa — u dorosłych poprzez wydmuchiwanie, a u małych dzieci za pomocą aspiratora lub gruszki. Pomocne jest także płukanie nosa solą fizjologiczną lub roztworami wody morskiej, które rozrzedzają gęstą wydzielinę i ułatwiają jej usuwanie.

                                    W celu zmniejszenia obrzęku błony śluzowej nosa można stosować krople lub spraye obkurczające naczynia krwionośne (maksymalnie przez 3–5 dni), a także leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

                                    >> Zobacz: Alergiczny nieżyt nosa – najczęściej diagnozowana choroba alergiczna w Polsce

                                    Żółta wydzielina z nosa: często zadawane pytania

                                    Czy żółty katar przejdzie sam?

                                    Często tak — żółty katar, będący zwykle efektem infekcji wirusowej może ustąpić samoistnie. Warto jednak wspomagać organizm leczeniem objawowym i monitorować stan zdrowia.

                                    Jak pozbyć się gęstego żółtego kataru?

                                    Skuteczne usuwanie gęstego żółtego kataru polega na regularnym oczyszczaniu nosa (wydmuchiwanie, aspirator), płukaniu nosa solą fizjologiczną lub roztworami wody morskiej, stosowaniu krótkoterminowo kropli obkurczających błonę śluzową oraz nawilżaniu śluzówki poprzez picie dużej ilości płynów i inhalacje.

                                    >> Sprawdź: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity

                                    Co oznacza żółta wydzielina z nosa?

                                    Żółta wydzielina z nosa zwykle świadczy o toczącym się procesie zapalnym w obrębie błony śluzowej nosa lub zatok. Może być efektem infekcji wirusowej, czasem nadkażenia bakteryjnego lub – rzadziej – reakcją alergiczną.

                                    Czy na żółty katar zawsze antybiotyk?

                                    Nie – antybiotykoterapię rozważa się dopiero, gdy objawy trwają dłużej niż 10 dni bez poprawy, następuje wyraźne pogorszenie po początkowej fazie łagodniejszej, lub od początku występują ciężkie dolegliwości, takie jak gorączka ≥ 39 °C, silny ból twarzy bądź ropny wyciek utrzymujący się co najmniej 3-4 dni.

                                    O czym świadczy żółta wydzielina z nosa: podsumowanie

                                    Podsumowując:

                                    • żółta wydzielina z nosa to najczęściej objaw toczącego się stanu zapalnego, zwykle w przebiegu infekcji wirusowej, a czasem bakteryjnej;
                                    • konsystencja wydzieliny – od wodnistej po gęstą – odzwierciedla etap i charakter infekcji;
                                    • rzadka żółta wydzielina z nosa może towarzyszyć początkowej fazie przeziębienia lub alergii;
                                    • żółty katar z krwią może wskazywać na podrażnienie lub uszkodzenie drobnych naczyń w błonie śluzowej nosa;
                                    • leczenie żółtego kataru opiera się głównie na terapii objawowej — płukaniu nosa, stosowaniu kropli, inhalacjach i odpowiednim nawodnieniu;
                                    • antybiotyki stosuje się wyłącznie w przypadku przedłużającego się kataru z cechami nadkażenia bakteryjnego;
                                    • w przypadku dzieci, osób przewlekle chorych lub gdy objawy nasilają się, wskazana jest konsultacja lekarska.

                                    Właściwa ocena konsystencji wydzieliny i towarzyszących jej objawów pomaga w trafnej diagnostyce i skutecznym leczeniu. Jeśli katar się nasila lub utrzymuje przez dłuższy czas, warto skonsultować się z lekarzem i rozważyć wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych, takich jak posiew z nosa. Wczesna diagnoza to najlepszy sposób, by uniknąć powikłań i szybko wrócić do pełni zdrowia.

                                    Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

                                    Bibliografia

                                    1. Zaremba-Wilk A., Gęsty, żółty i ropny katar – jak go leczyć?, wylecz.to, 2024.
                                    2. Ah-See K.W., Evans A.S., Sinusitis and its management, BMJ. 2007;334(7589):358–361.
                                    3. Zieliński R., Zakrzewska A., Ostre infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci – podział morfologiczny, diagnostyka i terapia, Forum Medycyny Rodzinnej 2010.
                                    4. https://www.bcm.edu/news/nose-flu-cold-allergies [dostęp: 11.06.2025]
                                    5. EPOS 2020 – European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps, rozdz. 7 (Integrated Care Pathways)
                                    6. Charakterystyka Produktu Leczniczego Nasivin Classic 0,05 % (oksymetazolina) – pkt 4.2

                                    Page 1 of 138
                                    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138
                                    123...138Strona 1 z 138

                                    Zadbaj z nami o zdrowie - zapisz się na newsletter!

                                    Otrzymuj praktyczne informacje na temat profilaktyki i badań laboratoryjnych, dzięki którym poszerzysz swoją wiedzę na temat świadomej troski o zdrowie. Zapisz się na newsletter i odbierz -20% zniżki na kolejny zakup w e-sklepie.

                                    O nas

                                    Firma ALAB laboratoria to ogólnopolska sieć najnowocześniejszych laboratoriów diagnostycznych w Polsce oferująca najszerszą ofertę ponad 3 500 badań diagnostycznych.

                                    Nasz adres

                                    ul. Stępińska 22/30, 00-739 Warszawa (22) 349 60 12 info@alab.com.pl © ALAB laboratoria Sp. z o.o.