Ciąża to wyjątkowy czas, w którym organizm kobiety przechodzi wiele zmian adaptacyjnych. Jedną z nich jest modyfikacja układu sercowo-naczyniowego. Serce pompuje więcej krwi, zwiększa się objętość osocza, a ciśnienie tętnicze ulega naturalnym wahaniom. Dla przyszłej mamy i lekarza prowadzącego kontrola wartości ciśnienia ma ogromne znaczenie, ponieważ zbyt wysokie lub zbyt niskie wyniki mogą świadczyć o zaburzeniach wymagających interwencji.
W artykule przedstawiamy, jakie ciśnienie w ciąży uznaje się za prawidłowe, jakie wartości są niebezpieczne, jakie objawy mogą towarzyszyć nadciśnieniu, a także jak wygląda diagnostyka i postępowanie zgodnie z wytycznymi.
Spis treści:
- Prawidłowe ciśnienie w ciąży: czyli jakie?
- Wysokie ciśnienie w ciąży: objawy
- Przyczyny za wysokiego ciśnienia w ciąży
- Czy wysokie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
- Jakie badania wykonać przy wysokim ciśnieniu w ciąży?
- Jak obniżyć ciśnienie w ciąży?
- Ciśnienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)
- Ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji
Prawidłowe ciśnienie w ciąży: czyli jakie?
U zdrowej kobiety w ciąży wartości ciśnienia tętniczego nie powinny przekraczać 140/90 mmHg. W I trymestrze ciśnienie zwykle spada, a najniższe wartości obserwuje się w okolicach 20. tygodnia ciąży. Następnie stopniowo wraca ono do poziomów sprzed ciąży.
Za optymalne uznaje się wartości w przedziale:
- skurczowe: 110-130 mmHg,
- rozkurczowe: 70-85 mmHg.
Ważne jest, by ciśnienie mierzyć prawidłowo: na siedząco, po kilku minutach odpoczynku, w spoczynku fizycznym i emocjonalnym.
>> Zobacz: Niskie ciśnienie: objawy, przyczyny. Czym grozi i kiedy wymaga leczenia?
Jakie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
Za nieprawidłowe uznaje się wartości ≥140/90 mmHg w co najmniej dwóch pomiarach wykonanych w odstępie kilku godzin. Szczególnie niebezpieczne są:
- ≥160/110 mmHg – nadciśnienie ciężkie, wymagające pilnej interwencji,
- nagły wzrost ciśnienia u dotychczas zdrowej ciężarnej,
- towarzyszące objawy uszkodzenia narządowego (np. białkomocz, zaburzenia widzenia, bóle głowy).
>> Zobacz: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa
Wysokie ciśnienie w ciąży: objawy
Nadciśnienie w ciąży może długo nie dawać objawów, dlatego regularne pomiary są kluczowe. Gdy symptomy się pojawiają, obejmują najczęściej:
- bóle i zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia („mroczki” przed oczami),
- obrzęki rąk i twarzy,
- ból w nadbrzuszu, nudności,
- kołatanie serca, duszność.
Wystąpienie takich objawów wymaga pilnego kontaktu z lekarzem.
Przyczyny za wysokiego ciśnienia w ciąży
Podwyższone wartości mogą wynikać z różnych mechanizmów i pojawiać się zarówno u kobiet wcześniej zdrowych, jak i u tych z chorobami współistniejącymi. Najczęstsze przyczyny to:
- Nadciśnienie przewlekłe – rozpoznawane, gdy podwyższone wartości ciśnienia występowały jeszcze przed zajściem w ciążę lub ujawniają się przed 20. tygodniem. Może być związane z czynnikami genetycznymi, stylem życia czy chorobami sercowo-naczyniowymi.
- Nadciśnienie ciążowe – pojawia się po 20. tygodniu ciąży, bez obecności białkomoczu i zwykle ustępuje po porodzie. Może jednak zwiększać ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego, dlatego wymaga kontroli.
- Stan przedrzucawkowy – to nadciśnienie z towarzyszącym białkomoczem lub objawami uszkodzenia narządowego (np. zaburzeniami ze strony wątroby, nerek, układu nerwowego). Jest jedną z najgroźniejszych komplikacji położniczych, obciążoną ryzykiem dla matki i płodu.
- Nadciśnienie wtórne – występuje rzadziej i bywa związane z chorobami współistniejącymi, np. przewlekłą chorobą nerek, nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy, guzem chromochłonnym nadnerczy czy zwężeniem tętnicy nerkowej. W takich przypadkach konieczna jest diagnostyka ukierunkowana na przyczynę podstawową.
Czy wysokie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
Tak. Nieleczone nadciśnienie w ciąży zwiększa ryzyko powikłań zarówno u matki, jak i u dziecka. Może prowadzić do:
- rzucawki (drgawek zagrażających życiu matki i płodu),
- przedwczesnego oddzielenia łożyska,
- zaburzeń wzrastania płodu,
- wcześniactwa,
- powikłań nerkowych i sercowo-naczyniowych u matki.
Dlatego każdy przypadek podwyższonego ciśnienia w ciąży wymaga kontroli lekarskiej.
Wysokie ciśnienie w ciąży: kiedy do szpitala?
Do szpitala należy zgłosić się w sytuacji, gdy wartości ciśnienia osiągają poziom 160/110 mmHg lub wyższy, ponieważ stan taki wymaga natychmiastowego leczenia. Hospitalizacja jest konieczna także wtedy, gdy pojawiają się objawy stanu przedrzucawkowego: silne bóle głowy, zaburzenia widzenia, białkomocz czy ból w nadbrzuszu.
>> Sprawdź: Ból brzucha w ciąży. Jakie objawy powinny niepokoić?
Niepokój powinno wzbudzić również nagłe pogorszenie samopoczucia ciężarnej albo zauważalne osłabienie lub brak ruchów płodu. W takich okolicznościach niezbędna jest obserwacja w warunkach szpitalnych, wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego i stałe monitorowanie dziecka.
Jakie badania wykonać przy wysokim ciśnieniu w ciąży?
W przypadku podwyższonego ciśnienia tętniczego u ciężarnej konieczna jest poszerzona diagnostyka, która pozwala ocenić stan matki i dziecka. Podstawą są badania laboratoryjne krwi, obejmujące morfologię, ocenę funkcji nerek (kreatynina, eGFR) i wątroby (AST, ALT), elektrolity oraz poziom kwasu moczowego. U każdej pacjentki wykonuje się także badanie ogólne moczu z oceną białkomoczu, aby wychwycić ewentualne cechy stanu przedrzucawkowego.
Równolegle monitoruje się dobrostan dziecka poprzez badanie USG z oceną wzrastania płodu i przepływów dopplerowskich w naczyniach oraz zapis KTG, który pozwala śledzić czynność serca płodu. W indywidualnych sytuacjach lekarz może zlecić dodatkowe konsultacje, np. kardiologiczną czy echo serca matki, aby wykluczyć inne przyczyny nadciśnienia.
Jak obniżyć ciśnienie w ciąży?
Postępowanie zależy od wartości ciśnienia i stanu matki oraz płodu.
- Metody niefarmakologiczne:
- odpoczynek i unikanie stresu,
- ograniczenie nadmiaru soli w diecie,
- umiarkowana aktywność fizyczna (jeśli nie ma przeciwwskazań),
- kontrola masy ciała.
- Leczenie farmakologiczne (w ciąży stosuje się wyłącznie leki o udowodnionym bezpieczeństwie):
- metyldopa,
- labetalol,
- nifedypina (antagonista wapnia).
Nie zaleca się inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI) ani antagonistów receptora AT1, ponieważ są teratogenne.
>> Sprawdź: Cholestaza ciążowa: objawy, przyczyny, badania i leczenie
Ciśnienie w ciąży: najczęstsze pytania (FAQ)
Kontrola ciśnienia w ciąży budzi wiele wątpliwości – począwszy od tego, jakie wartości uznaje się za prawidłowe, skończywszy na sposobach radzenia sobie z jego wahaniami. Poniżej odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.
Za niskie uznaje się wartości <90/60 mmHg, które mogą objawiać się zawrotami głowy, osłabieniem czy omdleniami, ale zwykle nie jest groźne i wynika z fizjologii ciąży.
Najlepiej codziennie o podobnej porze, po kilku minutach odpoczynku, w pozycji siedzącej. Pomiary domowe warto zapisywać i pokazywać lekarzowi.
Najważniejsze są odpoczynek, redukcja stresu i – jeśli to konieczne – leki przepisane przez lekarza. Nie należy stosować samodzielnie preparatów ziołowych ani suplementów „na ciśnienie”.
Ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji
Kontrola ciśnienia w ciąży to jeden z najważniejszych elementów opieki nad przyszłą mamą i dzieckiem. Choć niewielkie wahania są naturalne i wynikają z fizjologicznych zmian zachodzących w organizmie, utrzymujące się wartości powyżej 140/90 mmHg wymagają czujności i regularnych kontroli. Nadciśnienie w ciąży, szczególnie gdy towarzyszy mu białkomocz lub inne objawy stanu przedrzucawkowego, niesie ryzyko groźnych powikłań i zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.
Kluczowe pozostają codzienne, prawidłowe pomiary ciśnienia, zdrowy styl życia, a w razie potrzeby leczenie farmakologiczne, bezpieczne dla matki i płodu. Świadomość objawów alarmowych i szybka reakcja w sytuacjach zagrożenia pozwalają w większości przypadków zapobiec poważnym konsekwencjom.
Bibliografia
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.4. (dostęp: 14.09.2025).
- https://kardiologia.mp.pl/wytyczne/nadcisnienie-tetnicze/220315,postepowanie-w-nadcisnieniu-tetniczym-u-kobiet-w-ciazy (dostęp: 14.09.2025).
- Higgins JR., de Swiet M. Blood-pressure measurement and classification in pregnancy. Lancet. 2001 Jan 13;357(9250):131-5.
- Hermida RC., Ayala DE., Mojón A. et al. Blood pressure patterns in normal pregnancy, gestational hypertension, and preeclampsia. Hypertension. 2000 Aug;36(2):149-58.
- Loerup L, Pullon RM, Birks J, Fleming S. et al. Trends of blood pressure and heart rate in normal pregnancies: a systematic review and meta-analysis. BMC Med. 2019 Sep 11;17(1):167.
