Hipoglikemia, potocznie nazywana niedocukrzeniem, to stan obniżonego poziomu glukozy we krwi, który może prowadzić do groźnych powikłań lub być objawem poważnych zaburzeń.
| Z tego artykułu dowiesz się, że: >> co to jest hipoglikemia i kiedy stężenie glukozy jest niebezpiecznie niskie, >> kto jest najbardziej narażony na niedocukrzenie i jakie wyróżniamy rodzaje hipoglikemii, >> jakie objawy skórne, neurologiczne i ogólne mogą świadczyć o spadku cukru, >> jakie przyczyny najczęściej prowadzą do niedocukrzenia, również u osób bez cukrzycy, >> jak wygląda diagnostyka i jakie badania laboratoryjne warto wykonać, >> jak leczyć hipoglikemię i jak zapobiegać jej nawrotom, >> z czym może wiązać się hipoglikemia w ciąży oraz jakie są potencjalne powikłania, >> jak rozpoznać hipoglikemię w nocy i kiedy konieczna jest pilna pomoc medyczna. |
Spis treści:
- Czym jest hipoglikemia?
- Rodzaje hipoglikemii
- Hipoglikemia: objawy obniżenia glukozy we krwi
- Hipoglikemia: przyczyny spadku stężenia cukru we krwi
- Czy hipoglikemia jest niebezpieczna?
- Hipoglikemia w ciąży
- Hipoglikemia: diagnostyka
- Leczenie hipoglikemii
- Profilaktyka hipoglikemii
- Najczęstsze pytania o hipoglikemię: FAQ
Czym jest hipoglikemia?
Hipoglikemia to stan, w którym poziom glukozy we krwi spada poniżej 70 mg/dl (3,9 mmol/l). To dolna granica przyjęta w aktualnych rekomendacjach diabetologicznych. Niedocukrzenie powoduje, że organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości energii, co prowadzi do szeregu objawów – od łagodnych po zagrażające życiu.
| Pamiętaj: Prawidłowe stężenie glukozy na czczo wynosi 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l). Po 2 godzinach od posiłku wartości glikemii powinny wynosić poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l). To ułatwia odróżnienie normoglikemii od hipoglikemii oraz nieprawidłowej tolerancji glukozy. |
Kto może chorować na hipoglikemię?
Najczęściej hipoglikemia dotyczy osób z cukrzycą, zwłaszcza leczonych insuliną lub pochodnymi sulfonylomocznika. Niedocukrzenie może jednak występować również u osób bez cukrzycy – np. po długich przerwach w jedzeniu, przy intensywnym wysiłku lub niektórych schorzeniach hormonalnych, takich jak niedoczynność kory nadnerczy lub ciężki niedobór hormonu wzrostu.
Rodzaje hipoglikemii
Poziom niedocukrzenia można podzielić na kilka typów. Najczęściej mówi się o hipoglikemii:
- reaktywnej (poposiłkowej),
- nocnej,
- polekowej,
- związanej z chorobami metabolicznymi.
Każdy z tych typów ma inne mechanizmy powstawania, ale objawy zwykle są podobne.
>> Zobacz: Senność po jedzeniu – jakie są jej przyczyny i kiedy powinna niepokoić?
Hipoglikemia: objawy obniżenia glukozy we krwi
Objawy pojawiają się zwykle szybko. Najczęstsze z nich to: osłabienie, drżenie rąk, uczucie głodu, kołatanie serca, zimne poty, niepokój. Jeśli nie zareagujesz w porę, dolegliwości mogą się nasilać.
Hipoglikemia: objawy neurologiczne
Niedobór glukozy szczególnie szybko wpływa na mózg. Mogą wystąpić:
- trudności z koncentracją,
- zaburzenia mowy,
- dezorientacja,
- niewyraźne widzenie,
- drgawki.
W skrajnych przypadkach dochodzi do utraty przytomności, co wymaga natychmiastowej pomocy.
>> Przeczytaj: Omdlenia u dorosłych i dzieci – przyczyny, objawy, rodzaje. Jakie badania wykonać?
Hipoglikemia: objawy skórne
Do najczęstszych objawów skórnych należą: bladość, zimne poty oraz uczucie wilgotnej, „klejącej” skóry. To efekt aktywacji układu nerwowego w odpowiedzi na niski poziom glukozy. W przypadku hipoglikemii reaktywnej w przebiegu insulinooporności obserwowane mogą być cechy rogowacenia ciemnego na skórze szyi, pach, pachwin i zgięć stawowych.
Hipoglikemia: przyczyny spadku stężenia cukru we krwi
U osób z cukrzycą najczęstsze przyczyny to:
- zbyt wysoka dawka insuliny,
- pominięcie posiłku,
- intensywny wysiłek fizyczny,
- alkohol.
U osób bez cukrzycy niedocukrzenie może wynikać z chorób wątroby, nerek, przysadki, nadnerczy, a także guzów wydzielających insulinę (insulinoma).
Czy hipoglikemia jest niebezpieczna?
Tak. Nieleczona może prowadzić do trwałych uszkodzeń neurologicznych, a nawet stanowić zagrożenie życia. Powtarzające się epizody utrudniają codzienne funkcjonowanie i obniżają jakość życia.
Powikłania hipoglikemii
Do powikłań należą: utrata przytomności, drgawki, urazy w wyniku omdlenia oraz pogorszenie oceny sytuacji (np. podczas prowadzenia pojazdu). Częste niedocukrzenia mogą prowadzić też do tzw. nieświadomości hipoglikemii – organizm przestaje reagować objawami ostrzegawczymi.
>> Przeczytaj: Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna)- objawy, przyczyny, badania i leczenie
Hipoglikemia w ciąży
W ciąży niedocukrzenie występuje najczęściej u kobiet z cukrzycą ciążową leczoną insuliną. Objawy są takie same jak poza ciążą, ale wahania glukozy mogą być bardziej gwałtowne. Warto kontrolować poziom cukru częściej i nosić przy sobie szybkie źródło glukozy.
Hipoglikemia: diagnostyka
Diagnostyka opiera się na pomiarze glukozy glukometrem lub w laboratorium, niekiedy wykonaniu testu po doustnym obciążeniem glukozą z krzywą glukozową i insulinową. Ważne jest zbadanie pacjenta przez lekarza, zebranie dokładnego wywiadu – kiedy pojawiają się objawy, po jakich posiłkach i w jakich sytuacjach.
Hipoglikemia: jakie badania laboratoryjne wykonać?
W zależności od sytuacji lekarz może zlecić:
- glukozę i insulinę na czczo, ew. krzywą cukrową i insulinową,
- IGF-1 i poranny kortyzol,
- badania oceniające aktywność wątroby i nerek
Badania wykonuje się zwłaszcza wtedy, gdy hipoglikemia występuje bez cukrzycy.
Leczenie hipoglikemii
Podstawą jest szybkie podanie 10-20 g glukozy, np. w postaci tabletek glukozowych, soku lub słodzonego napoju. Po 15 minutach należy ponownie zmierzyć glukozę. Przy ciężkiej hipoglikemii konieczne jest podanie glukagonu przez osobę trzecią lub wezwanie pogotowia.
Profilaktyka hipoglikemii
Aby zmniejszyć ryzyko niedocukrzenia:
- jedz regularne posiłki,
- nie pomijaj śniadania,
- dostosuj dawki leków przeciwcukrzycowych,
- kontroluj glukozę przed i po wysiłku,
- unikaj nadmiernego spożycia alkoholu.
>> Zobacz: Dieta z niskim Indeksem glikemicznym (IG). Dla kogo jest wskazana? Przykładowy jadłospis
Najczęstsze pytania o hipoglikemię: FAQ
Tak. Niedocukrzenie może wynikać m.in. z chorób hormonalnych, guzów trzustki, długich przerw w jedzeniu czy nadmiernego spożycia alkoholu.
Nie. Sama hipoglikemia nie powoduje przyrostu masy ciała, jednak częste dojadanie „na szybko” może sprzyjać nadwadze.
Najpewniejszym sposobem jest pomiar glukozy we krwi w momencie wystąpienia objawów.
Bibliografia
- Amiel SA. The consequences of hypoglycaemia. Diabetologia. 2021
- Seaquist ER, et al.; American Diabetes Association; Endocrine Society. Hypoglycemia and diabetes: a report of a workgroup of the American Diabetes Association and the Endocrine Society. J Clin Endocrinol Metab. 2013
- Iqbal A, Heller S. Managing hypoglycaemia. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2016
- Lee SC, et al. Hypoglycaemia in adrenal insufficiency. Front Endocrinol (Lausanne). 2023
