Pelagra to schorzenie niedoborowe, które wynika z obniżonego stężenia jednej z witamin należących do witamin z grupy B. Jak objawia się pelagra? Na czym polega diagnostyka i leczenie tej choroby? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat tego schorzenia.
Kluczowe informacje: >> Pelagra to schorzenie, którego przyczyną jest niedobór witaminy B3, a więc niacyny. >> Niedobór witaminy B3 może być związany z zaburzeniami odżywiania, schorzeniami przewlekłymi ograniczającymi wchłanianie tej witaminy, a także z przyjmowanymi lekami i czynnikami genetycznymi. >> W diagnostyce pelagry istotne jest wnikliwe badanie przedmiotowe, szczegółowy wywiad chorobowy, a także badania laboratoryjne – oznaczenie stężenia witaminy B3 i jej prekursorów we krwi. >> Leczenie niedoboru niacyny wymaga odpowiedniej suplementacji, zmiany w nawykach żywieniowych, a także leczenia chorób współistniejących.
Pelagra (nazywana także rumieniem lombardzkim) to schorzenie, którego istotą jest niedobór witaminy B3, a więc niacyny. Choroba może wynikać również z niedoborów prekursorów niacyny, którym jest na przykład tryptofan. Witamina B3 bywa również nazywana witaminą PP, a ta skrótowa nazwa pochodzi od sformułowania czynnik przeciwpelagryczny.
W organizmie człowieka niacyna ulega przekształceniu do ważnych związków chemicznych, w tym do dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego (NAD) oraz fosforanu dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego (NADP). Związki te pełnią kluczową rolę w reakcjach biochemicznych, między innymi w oddychaniu komórkowym i syntezie lipidów.
Niacyna jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, biosyntezy hormonów, a także regulowania metabolizmu tłuszczów. Sprawia to, że jej niedobór będzie pociągał za sobą wystąpienie objawów klinicznych związanych z wieloma narządami i układami organizmu, o czym więcej przeczytasz w kolejnych akapitach tego artykułu.
Pelagra: zapadalność. Jak często występuje rumień lombardzki?
Rumień lombardzki to obecnie rzadko występujące schorzenie. W krajach rozwiniętych choroba ta najczęściej towarzyszy innym schorzeniom związanym z zaburzeniami wchłaniania, ale również może być konsekwencją alkoholizmu. Współcześnie pelagra najczęściej odnotowywana jest w krajach rozwijających się takich jak Indie, kraje Afryki, ale także niektóre rejony Chin, co jest związane przede wszystkim z niedożywieniem.
Pelagra: przyczyny choroby
Bezpośrednią przyczyną pelagry jest wspomniany już niedobór niacyny. Niedobór tej witaminy wynika przede wszystkim z takich stanów klinicznych i sytuacji jak:
dieta uboga w niacynę – a więc z ograniczeniem mięsa, ryb, a także pełnoziarnistych produktów zbożowych,
zaburzenia wchłaniania niacyny w przewodzie pokarmowym – towarzyszą schorzeniom takim jak celiakia czy choroby zapalne jelit, jak i stanom po operacjach bariatrycznych,
alkoholizm – alkohol hamuje wchłanianie niacyny w obrębie przewodu pokarmowego,
schorzenia genetyczne – na przykład zespół Hartnupa, którego istotą jest zaburzenie wchłaniania tryptofanu, co z kolei prowadzi do obniżenia syntezy niacyny w organizmie (tryptofan jest bowiem prekursorem witaminy B3),
przyjmowanie niektórych leków – wpływających na metabolizm niacyny, w tym izoniazydu, a więc substancji stosowanej w terapii przeciwgruźliczej,
przewlekłe choroby zapalne, a także nowotworowe – poprzez zwiększanie zapotrzebowania na witaminę PP.
Warto wiedzieć Niacyna (witamina PP) pełni w organizmie człowieka wiele niezwykle ważnych funkcji. Jej niedobór prowadzi między innymi do poważnych zaburzeń metabolicznych, hormonalnych i neurologicznych.
Pelagra: objawy rumienia lombardzkiego
Objawy pelagry dotyczą przede wszystkim skóry, przewodu pokarmowego i układu nerwowego. Symptomy dermatologiczne tego schorzenia zostaną omówione w kolejnym akapicie. Pozaskórne objawy pelagry to przede wszystkim:
Objawy dermatologiczne pelagry przypominają oparzenia słoneczne, bowiem zazwyczaj dotyczą odsłoniętych obszarów skóry, w tym przede wszystkim skóry rąk, twarzy i dekoltu. Zmiany skórne przyjmują najczęściej postać zmian rumieniowo-złuszczających, którym towarzyszy świąd i pieczenie skóry.
Skóra jest sucha, szorstka i wrażliwa na bodźce zewnętrzne. Pacjenci podają często pogorszenie stanu dermatologicznego wiosną i latem, co jest związane z ekspozycją na promieniowanie słoneczne. W obrazie dermatologicznym obserwuje się również liczne przebarwienia i odbarwienia skóry. Lokalizacja zmian skórnych sprawia, że rumień lombardzki wymaga różnicowania z taką chorobą jak na przykład toczeń.
Jak diagnozuje się pelagrę?
Konieczne jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu chorobowego, dotyczącego między innymi stosowanej przez pacjenta diety, przyjmowanych leków (uwaga na izoniazyd), a także schorzeń towarzyszących. Kolejnym krokiem jest dokładnie przeprowadzone badanie fizykalne i oglądanie skóry.
Niezwykle przydatne są również badania laboratoryjne z krwi, które mają na celu oznaczenie stężenia takich substancji jak:
Pelagra. Jakie są metody leczenia rumienia lombardzkiego?
Leczenie niedoboru witaminy B3 wymaga jej uzupełnienia, klasycznie poprzez doustną suplementację w dostosowanej do stanu klinicznego dawce. Przy zaawansowanych objawach klinicznych choroby i dużym niedoborze witaminy PP lekarz może zadecydować o konieczności ogólnego podawania witaminy (drogą domięśniową).
Oprócz suplementacji, niezbędne jest również wprowadzenie odpowiedniej diety, bogatej w niacynę. Warto zwiększyć spożywanie takich produktów jak mięso (szczególnie wątróbka), produkty zbożowe, ryby, a także orzechy. Konieczne jest również leczenie ewentualnych schorzeń towarzyszących, które pogarszają wchłanianie witaminy B3 i jej prekursorów. Leczenie należy prowadzić pod opieką lekarza.
Pelagra: rokowanie
Rokowania dotyczące choroby zależą przede wszystkim od zaawansowania i czasu trwania niedoboru. W przypadku wcześnie wychwyconego niedoboru i włączenia odpowiedniego leczenia, rokowanie jest dość dobre. Należy jednak podkreślić, że długo nieleczona pelagra może prowadzić do trwałych zmian w obrębie układu nerwowego, a w ciężkich przypadkach nawet do zgonu pacjenta. Z tego powodu wystąpienie objawów sugerujących niedobór niacyny wymaga udania się do gabinetu lekarskiego i zrealizowania zleconych badań laboratoryjnych.
Starzenie się organizmu to proces, który dotyczy każdego z nas – nie da się go zatrzymać, ale można znacząco wpłynąć na jego tempo i jakość życia w późniejszych latach. Z niniejszego artykułu dowiesz się, czym jest starzenie się z biologicznego punktu widzenia. Jakie znaczenie ma dieta dla kondycji skóry i całego organizmu oraz na czym polega dieta anti-aging? Poznaj również najważniejsze składniki „diety młodości”, produkty, których warto unikać, oraz przykładowy jadłospis wspierający zdrowe starzenie się.
Zacznij dbać o siebie już dziś – przeczytaj i sprawdź, jak możesz wpłynąć na swój zegar biologiczny.
Proces starzenia się organizmu stanowi naturalny i nieodwracalny etap życia. Przebiega stopniowo, a towarzyszą mu liczne zmiany degeneracyjne, które prowadzą m.in. do obniżenia zdolności organizmu do utrzymania równowagi wewnętrznej (homeostazy), większej podatności na choroby oraz do niekorzystnych zmian w zakresie funkcji fizycznych i poznawczych.
>> Czy wiesz, że wiek kalendarzowy nie definiuje Twojego stanu zdrowia? Sprawdź pakiet Twój Wiek Biologiczny w ALAB laboratoria:
Z wiekiem dochodzi do zmian w składzie ciała, osłabienia pracy narządów i układów, a także do zmniejszenia zdolności organizmu do przystosowywania się do stresorów fizycznych, psychicznych i biologicznych. W miarę postępu starzenia może pojawić się stopniowa utrata samodzielności.
Dodatkowo, działanie wielu niekorzystnych czynników środowiskowych i związanych ze stylem życia w latach poprzedzających starość – takich jak niewłaściwa dieta, brak aktywności fizycznej, długotrwałe palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu czy przewlekłe stosowanie leków – zwiększa ryzyko wystąpienia chorób w podeszłym wieku.
Dieta odgrywa kluczową rolę w procesie starzenia się skóry – zarówno jej spowolnieniu, jak i przyspieszeniu. Skóra, jako największy organ ciała, jest szczególnie narażona na działanie czynników środowiskowych (promieniowanie UV, zanieczyszczenia), ale również na skutki wewnętrznych procesów metabolicznych, na które wpływa sposób odżywiania.
Wolne rodniki przyspieszają starzenie się skóry poprzez uszkadzanie kolagenu, elastyny i błon komórkowych. Antyoksydanty zawarte w diecie neutralizują te reaktywne cząsteczki.
Źródła antyoksydantów: witamina C (cytrusy, papryka), witamina E (orzechy, nasiona), polifenole (zielona herbata, jagody), karotenoidy (marchew, szpinak).
Kolagen i elastyczność skóry
Kolagen to główne białko strukturalne skóry. Jego produkcja z wiekiem spada, ale może być wspierana przez odpowiednie składniki diety.
Wspomagające składniki: aminokwasy (lizyna, prolina), witamina C (potrzebna do syntezy kolagenu), cynk i siarka.
Nawodnienie i zdrowie bariery naskórkowej
Woda oraz zdrowe tłuszcze (szczególnie kwasy omega-3) wpływają na nawilżenie, elastyczność i funkcje ochronne skóry.
>> Wpływ kwasów omega-3 na organizm wskazują wyniki badania, które możesz wykonać w ALAB laboratoria:
Na czym polega dieta anti-aging?
Dieta anti-aging (czyli przeciwstarzeniowa) to sposób odżywiania, który ma na celu spowolnienie procesów starzenia się organizmu, w szczególności skóry, układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i odpornościowego. Nie istnieje jedna „dieta młodości”, ale naukowcy wskazują szereg zasad i składników odżywczych, które mogą znacząco wpływać na zdrowie i tempo starzenia komórkowego.
Antyoksydanty – neutralizują wolne rodniki, które uszkadzają DNA, białka i błony komórkowe:
Witamina C – cytrusy, papryka,
Witamina E – orzechy, migdały, oleje roślinne,
Beta-karoten i inne karotenoidy- marchew, dynia, szpinak,
Polifenole – zielona herbata, kakao, jagody.
Kwasy tłuszczowe omega-3 – działają przeciw zapalnie, poprawiają nawilżenie skóry, wspierają pracę mózgu i serca; źródła: siemię lniane, orzechy włoskie, tłuste ryby.
Białko dobrej jakości – niezbędne do odbudowy tkanek, produkcji kolagenu i elastyny; źródła w diecie: ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych, mleczne produkty fermentowane.
Koenzym Q10 – wspiera produkcję energii w komórkach, ma właściwości przeciwutleniające; źródła w diecie: tłuste ryby, mięso, oleje roślinne, produkty pełnoziarniste.
Polifenole i flawonoidy – chronią przed stresem oksydacyjnym, poprawiają mikrokrążenie skóry; źródła w diecie: czerwone wino, kakao, owoce jagodowe, cebula, zielona herbata.
Kolagen i jego prekursory – kolagen to główne białko strukturalne skóry: odpowiada za jej jędrność i elastyczność; naturalna synteza wspierana jest przez: witaminę C, cynk, miedź, aminokwasy (prolina, lizyna); źródła pokarmowe: rosół z kości, galaretki, kolagen w suplementach.
Woda – prawidłowe nawodnienie wspiera elastyczność i jędrność skóry oraz funkcje metaboliczne; zalecane jest spożycie 1,5-2l wody niegazowanej dziennie.
>> Chcesz wiedzieć, czy masz odpowiedni poziom witamin? Zobacz Pakiet Witaminy dostępny w ALAB laboratoria:
Jakich produktów unikać w diecie młodości?
Aby spowolnić procesy starzenia i zachować zdrowie oraz młody wygląd skóry i organizmu, nie wystarczy tylko jeść „superfoods” — równie ważne (a czasem ważniejsze!) jest unikanie produktów, które przyspieszają starzenie komórek poprzez stres oksydacyjny, stany zapalne, glikację czy zaburzenia mikroflory jelitowej.
Jakich produktów należy unikać:
cukry proste i słodycze.
tłuszcze trans i nasycone – zwiększają one poziom stanu zapalnego w organizmie, przyczyniają się do uszkodzeń naczyń krwionośnych i pogorszenia odżywienia skóry. Osłabiają elastyczność komórek.
przetworzone mięso – produkty takie jak wędliny, parówki, kiełbasy zawierają azotany, sól, konserwanty i utlenione tłuszcze. Mogą zwiększać stres oksydacyjny i sprzyjać stanom zapalnym.
alkohol (w nadmiarze) – odwadnia organizm, osłabia wątrobę, zakłóca metabolizm witamin (zwłaszcza z grupy B i A), przyspiesza degenerację skóry. Wpływa też na jakość snu i poziom regeneracji.
nadmiar soli – powoduje zatrzymanie wody, obrzęki, wpływa negatywnie na ciśnienie krwi i funkcjonowanie nerek. Skóra może wyglądać na „spuchniętą” i zmęczoną.
żywność smażona i grillowana.
sztuczne dodatki i konserwanty – barwniki, wzmacniacze smaku i konserwanty (np. glutaminian sodu) mogą zaburzać mikrobiotę jelitową i wywoływać reakcje zapalne u osób wrażliwych.
Starzenie się to proces złożony, ale dzięki świadomemu stylowi życia – w szczególności poprzez odpowiednią dietę – możemy go spowolnić i zachować zdrowie, sprawność oraz młody wygląd na dłużej.
Antyoksydanty, zdrowe tłuszcze, odpowiednie nawodnienie i unikanie przetworzonej żywności mają realny wpływ na wygląd skóry, funkcje narządów oraz ogólną witalność. Dieta anti-aging to nie chwilowa moda, lecz inwestycja w przyszłość naszego organizmu.
Zachęcamy do świadomego podejścia do odżywiania i pogłębiania wiedzy poprzez własne obserwacje, konsultacje z dietetykiem oraz korzystanie z badań naukowych – bo młodość zaczyna się na talerzu!
Bibliografia
Cosgrove, M. C., Franco, O. H., Granger, S. P., Murray, P. G., & Mayes, A. E. (2007)., Dietary nutrient intakes and skin-aging appearance among middle-aged American women
Schagen, S. K., Zampeli, V. A., Makrantonaki, E., & Zouboulis, C. C. (2012).,Discovering the link between nutrition and skin aging
National Institutes of Health (NIH), Office of Dietary Supplements
Proksch, E. et al. (2014). Skin Pharmacology and Physiology
Nerw błędny to bardzo ciekawa struktura anatomiczna. Choć jest nerwem czaszkowym, to wpływa na pracę serca i przewodu pokarmowego. Jak działa nerw błędny, jak przebiega, jaki wpływ ma na nasze samopoczucie i jak można na niego wpływać?
Nerw błędny to X z dwunastu nerwów czaszkowych, jednak tylko jego pierwsza część unerwia narządy głowy. Znaczny odcinek przebiega poza głową, zaopatrując większość niezbędnych do życia narządów, jak serce, płuca, żołądek, wątroba i nerki. Nerw błędny jest zatem najdłuższym nerwem czaszkowym, ze względu na swój różnorodny przebieg nazwany został nerwem błędnym z łac. nervus vagus.
Nerw błędny ma trzy rodzaje włókien i komórek nerwowych: czuciowe, ruchowe i przywspółczulne. Te ostanie występują w znacznej przewadze.
Nerw błędny cechuje organizacja pęczkowa, co oznacza, iż poszczególne włókna połączone są w wiązki otoczone tkanką łączną. Ocenia się, iż z rdzenia przedłużonego wychodzi kilkanaście pęczków włókien nerwowych.
Ciekawostka: Nazwa nerw błędny w języku łacińskim to nervus vagus. Vagus po łacinie oznacza wędrowca.
Nerw błędny – przebieg
Nerw błędny rozpoczyna się w rdzeniu przedłużonym – strukturze łączącej mózgowie z rdzeniem kręgowym. W swym długim przebiegu od głowy, przez szyję do klatki piersiowej i jamy brzusznej oddaje liczne gałęzie, tworzy sploty, zwoje oraz łączy się z sąsiednimi nerwami. Anatomia nerwu błędnego wyróżnia cztery odcinki: głowowy, szyjny, piersiowy, brzuszny.
Odcinek głowowy nerwu błędnego
Od odcinka głowowego nerwu X odchodzi:
gałąź oponowa – unerwiające oponę twardą mózgu. Podrażnienie tej części nerwu błędnego w czasie zapalenia opon mózgowych może wywoływać wymioty;
gałąź uszna – jest to jedyna gałąź skórna nerwu błędnego, unerwiająca przewód słuchowy zewnętrzny (ścianę dolną i ścianę tylną), błonę bębenkową oraz muszlę małżowiny usznej. Łączy się z nerwem językowo-gardłowym, czyli IX nerwem czaszkowym.
Ciekawostka: Podrażnienie błony bębenkowej – np. patyczkiem do uszu – wywołuje kaszel, za co odpowiadają gałęzie nerwu błędnego.
Odcinek szyjny nerwu błędnego
W przebiegu odcinka szyjnego nerwu X wyróżnia się:
gałęzie gardłowe – wchodzące w skład większej struktury nazywanej splotem gardłowym, który odpowiedzialny jest za unerwienie mięśni gardła, błony śluzowej gardła, tarczycy i przytarczyc
nerw krtaniowy górny i nerw krtaniowy dolny – zaopatrują mięśnie krtani oraz jej błonę śluzową
nerw krtaniowy wsteczny – unerwia błonę mięśniową i błonę śluzową tchawicy, górną część przełyku, mięsień zwieracz gardła dolnego, również tarczycę i przytarczyce. Część gałęzi nerwu krtaniowego wstecznego tworzy gałęzie sercowe szyjne wnikające do splotu sercowego, zaopatrującego m.in. aortę, tętnicę płucną i prawy przedsionek serca.
Podrażnienie włókien czuciowych nerwu błędnego w krtani i tchawicy odruchowo wywołują kaszel.
Odcinek piersiowy nerwu błędnego
Ten fragment nerwu błędnego składa się z:
gałęzi sercowo-piersiowych – stanowiących również część splotu sercowego i unerwiających serce,
gałęzi tchawiczych,
gałęzi oskrzelowych,
gałęzi przełykowych,
gałęzi osierdziowych,
gałęzi śródpiersiowych,
splotów płucnych.
Nazwy poszczególnych odcinków nerwu błędnego w przebiegających przez klatkę piersiową odzwierciedlają obszar unerwienia.
Warto wiedzieć: Serce unerwione jest przez trzy gałęzie nerwu błędnego: dwie gałęzie szyjne i jedną gałąź piersiową.
Odcinek brzuszny nerwu błędnego
Zaopatrzenie narządów jamy brzusznej przez nerw błędny odbywa się następująco:
gałęzie żołądkowe przednie i tylne – zaopatrujące żołądek,
gałęzie wątrobowe,
gałęzie trzewne – tworzące splot trzewny, skąd włókna nerwowe biegną do trzustki, wątroby, śledziony, jelita cienkiego, części jelita grubego, nerek i nadnerczy.
Ciekawostka: Perystaltyka jelita grubego w części górnej zależy od X nerwu czaszkowego, jakim jest nerw błędny. Perystaltyką dalszych segmentów jelita grubego kieruje część krzyżowa układu współczulnego – nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego na poziomie S2-S4. Granicą zmiany unerwienia jest okrężnica poprzeczna.
Za co odpowiada nerw błędny?
Najważniejszą funkcją nerwu błędnego jest przenoszenie informacji z zaopatrywanych narządów wewnętrznych do mózgu. Sugeruje to, że narządy wewnętrzne są głównym źródłem informacji czuciowej dla ośrodkowego układu nerwowego, w tym rolę szczególną odgrywają jelita.
Nerw błędny jest również głównym elementem układ przywspółczulnego, większość narządów otrzymuje włókna przywspółczulne przez X nerw czaszkowy.
Rola włókien ruchowych i czuciowych nerwu błędnego
Gałęzie ruchowe nerwu błędnego zaopatrując mięśnie podniebienia, gardła i krtani odpowiadają za koordynację ich pracy w trakcie przełykania oraz zamykania i otwierania górnych dróg oddechowych – krtani. Z nerwem błędnym związany jest również odruch wymiotny.
Gałęzie czuciowe nerwu błędnego przekazują informacje o bodźcach bólowych, temperatury, dotyku. Są obecne w oponie twardej mózgu w tylnym dole czaszki. Opona twarda to ważna struktura anatomiczna, chroniąca mózg i rdzeń kręgowy. Przewodzenie bodźców bólowych z tego obszaru daje nam informację o podrażnieniu tych struktur, np. w wyniku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Unerwienie części małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego pozwala nam na odczuwanie dotyku i bólu z tego obszaru. Dzięki nerwom czuciowym w krtani możliwy jest odruch kaszlu.
Informacje czuciowe nerw błędny przekazuje również z obszaru klatki piersiowej i brzucha.
Bardzo ważnym obszarem odpowiedzialności nerwu błędnego są informacje przewodzone przez włókna przywspółczulne z całej klatki piersiowej i jamy brzusznej.
Wpływ nerwu błędnego na pracę serca
Nerw błędny tworzy w sercu:
sploty przedsionkowe, która modulują chronotropizm (częstotliwość skurczów serca) i dromotropizm, (szybkość przewodnictwa impulsów w układzie bodźco-przewodzącym),
sploty wieńcowe, które modulują inotropizm (kurczliwość i siłę skurczu komór serca).
Warto dodać, że nerw błędny w sercu działa za pośrednictwem neuroprzekaźnika acetylocholiny, wywołując efekty „uspokajające”:
spowolnienie akcji serca – poprzez zmniejszenie częstotliwości skurczów serca oraz zmniejszenie szybkości przewodzenia impulsów,
osłabienie siły skurczu serca, czego efektem jest zmniejszenie ciśnienia krwi,
zmniejszenie pobudliwości mięśnia sercowego – poprzez zmniejszenie wrażliwość kardiomiocytów na bodźce.
Poza tymi bezpośrednimi efektami na kardiomiocyty (komórki mięśnia sercowego, acetylocholina wpływa na funkcję serca również pośrednio, przez modulację układu odpornościowego.
Aktywacja włókien dosercowych nerwu błędnego jest częścią mechanizmu oszczędzającego serce w sytuacji nadmiernego jego przeciążenia. Zbyt duży napływ krwi do lewej komory serca, pobudza znajdujące się w jej ścianie receptory, prowadząc do bradykardii (zwolnienia akcji serca), rozszerzenia naczyń krwionośnych i spadku ciśnienia krwi.
Jest to odruch fizjologiczny (tzw. odruch Bezolda-Jarischa), towarzyszą mu zaburzenia układu autonomicznego: nudności, wymioty, dyskomfort w nadbrzuszu.
Włókna nerwu błędnego obecne w drogach oddechowych i płucach odbierają informacje mechanosensoryczne, co oznacza iż reagują na aktywność związaną z oddychaniem. Ich maksymalna aktywność rejestrowana jest podczas wdechu, natomiast najniższa w czasie wydechu.
Wpływ nerwu błędnego na pracę przewodu pokarmowego
Nerw błędny w przewodzie pokarmowym tworzy zwoje jelitowe, zlokalizowane w takich regionach jak żołądek, trzustka, pęcherzyk żółciowy. Zakończenia nerwu błędnego obecne są w błonie śluzowej żołądka i jelit i są strukturami wrażliwymi na pH, bodźce chemiczne i osmotyczne.
Nerw błędny unerwia również mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, zakończenia obecne w zewnętrznych warstwach mięśni określane są jako mechanoreceptory, ponieważ są wrażliwe na rozdęcie żołądka.
Nerw błędny wpływa na pracę przewodu pokarmowego i trawienie w następujący sposób:
wspomaga perystaltykę,
rozluźnia zwieracze,
zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, hormonów trzustki (insuliny i glukagonu) i wątroby.
Nerw błędny jest również istotną częścią osi mózg–jelita, odgrywa ważną rolę w modulacji stanu zapalnego, utrzymaniu homeostazy jelitowej oraz regulacji przyjmowania pokarmu, sytości i homeostazy energetycznej. Aktywacja nerwu błędnego może wpływać na przyjmowanie pokarmu i przyrost masy ciała. Jednym z mechanizmów modulujących tę aktywację w przewodzie pokarmowym jest działanie neuroprzekaźnika serotoniny (95% serotoniny w organizmie wytwarzane jest w jelitach).
Zakończenia nerwu błędnego w jelitach są również celem działania hormonów jelitowych. Należą do nich:
cholecystokinina – reguluje funkcje żołądkowo-jelitowe, w tym hamowanie opróżniania żołądka i przyjmowania pokarmu poprzez aktywację receptorów położonych na włóknach dośrodkowych nerwu błędnego unerwiających jelita.
grelina – kolejny hormon uwalniany do krwiobiegu z żołądka, który odgrywa kluczową rolę w stymulowaniu przyjmowania pokarmu poprzez hamowanie wyładowań włókien dośrodkowych nerwu błędnego.
leptyna – na nerwie błędnym zidentyfikowano również receptory dla leptyny; badania wskazują iż leptyna i cholecystokinina oddziałują synergistycznie, aby wywołać krótkoterminowe hamowanie przyjmowania pokarmu i długoterminowe zmniejszenie masy ciała.
Nerw błędny – stymulacja. Co aktywuje nerw błędny?
Nerw błędny jest elementem przywspółczulnego układu nerwowego, czyli tej części tego układu, która odpowiada za reakcję „rest and digest” (relaks i trawienie) i przeciwstawia się reakcji „run or fight” (uciekaj lub walcz). Z tego powodu stymulacja nerwu błędnego, pomagająca odpoczywać, zwalczać stres, zwolnić akcję serca, obniżyć ciśnienie i wspomóc trawienie może być dobrym rozwiązaniem dla współczesnego człowieka.
W przypadku serca, fizjologiczne w stanie spoczynku, aktywność przywspółczulna nerwu błędnego dominuje nad aktywnością współczulną. Inaczej dzieje się w chorobach serca, np. niewydolności, gdzie pobudzony jest układ współczulny. Dlatego w przypadku tych chorób ukierunkowanie na stymulację nerwu błędnego może być korzystne w przeciwdziałaniu dysfunkcjom sercowo-naczyniowym.
Stymulacja nerwu błędnego znajduje również zastosowanie w leczeniu chorób układu nerwowego.
Elektryczna stymulacja nerwu błędnego
Elektryczna stymulacja szyjnego nerwu błędnego za pomocą chirurgicznie wszczepianych elektrod stosowana jest w leczeniu padaczki lekoopornej, badano ją również w leczeniu lekoopornej depresji, niektórych zaburzeń żołądkowo-jelitowych oraz niewydolności serca.
Innym sposobem stymulacji elektrycznej jest przezskórna stymulacja nerwu błędnego, polegająca na pobudzaniu gałęzi usznej nerwu błędnego. Ponieważ jest to zabieg nieinwazyjny – elektroda zakładana jest na ucho – jest również wykorzystywany u pacjentów z wymienionymi schorzeniami, a dodatkowo w stresie pourazowym, stanach zapalnych i u pacjentów w stanie śpiączki.
Stymulacja nerwu błędnego – metody niefarmakologiczne i niebioelektryczne
Stymulacja nerwu błędnego jest możliwa również przy użyciu technik i aktywności niefarmakologicznych i bez stosowania specjalnych urządzeń. Jedną z nich jest aktywność fizyczna. Umiarkowany wysiłek fizyczny obniża tętno spoczynkowe oraz ciśnienie krwi, obniża aktywność układu współczulnego i wydzielanie noradrenaliny.
Szczególną aktywnością w kontekście stymulacji nerwu błędnego jest joga, która łączy asany z medytacją i odpowiednim oddychaniem. Medytacja to aktywność obniżająca napięcie układu współczulnego i wydzielanie noradrenaliny, redukująca stres, obniżająca tętno i ciśnienie krwi. Podobnie działają techniki oddechowe stosowane w jodze.
Jedną z takich technik jest oddech polegający na wdechu, wstrzymaniu oddechu i następnie spokojnym wydechu. Wstrzymany wdech pobudza baroreceptory w układzie oddechowym, co stymuluje nerw błędny. Ważnym elementem tego ćwiczenia jest skupienie się na oddychaniu przeponą. Pomocne w kontrolowaniu tego toru oddychania jest położenie ręki na brzuch i obserwowanie jak powłoki brzuszne unoszą się w czasie wdechu i spokojnie wycofują w czasie wydechu. Wstrzymanie oddechu nie musi być długie, wystarczą 2-3 sekundy. Wraz z doświadczeniem można ten okres wydłużać.
Osoby wyćwiczone mogą spróbować oddechu jednominutowego – techniki oddechowej używanej w jodze kundalini, polegającej na wdychaniu powietrza przez 20 sekund, zatrzymywaniu oddechu na 20 sekund i wydychaniu przez 20 sekund.
Jak wykonać oddech jednominutowy?
Usiądź w wygodnej pozycji, z prostym kręgosłupem. Możesz usiąść na podłodze w siadzie skrzyżnym, lub na krześle.
Zamknij oczy i skup się na oddechu, starając się do uspokoić i powoli wydłużać.
Jak będziesz gotowa/gotowy, zacznij wdychać powietrze przez nos przez 20 sekund.
Następnie wstrzymaj oddech na 20 sekund.
Powoli wydychaj powietrze przez nos przez 20 sekund.
Powtórz cykl kilka razy. Jeśli zaczynasz swoją przygodę z oddychaniem zacznij od 5 sekund, wydłużaj oddechy do 10 sekund, aż będzie możliwy oddech jednominutowy. Wbrew pozorom wydłużenie oddechu tak, aby wykonywać tylko jeden oddech w ciągu minuty, nie jest bardzo trudne.
Badania na zwierzętach wykazały bardzo dużą zdolność nerwu błędnego do regeneracji.
Jakie mogą być objawy uszkodzenia nerwu błędnego?
Objawy uszkodzenia nerwu błędnego zależą od lokalizacji dysfunkcji, mogą dotyczyć problemów z połykaniem, z artykulacją i fonacją, zaburzeń funkcji układu oddechowego, problemów z sercem i przewodem pokarmowym.
Co uszkadza nerw błędny?
Zaburzenia funkcjonowania nerwu błędnego mogą wynikać z różnych przyczyn, w tym: zabiegów chirurgicznych, przewlekłego stresu, urazów, zaburzeń neurologicznych, chorób autoimmunologicznych, powikłań poinfekcyjnych, cukrzycy, narażenia na toksyny i alkohol, metali ciężkich.
Jak zbadać nerw błędny?
Badanie nerwu błędnego przeprowadza się w zależności od tego, na którym odcinku podejrzewa się jego uszkodzenie, najczęściej będzie to badanie neurologiczne. Jeśli potencjalne uszkodzenie będzie dotyczyć gardła lub krtani, prawdopodobnie przeprowadzi je laryngolog. Czasem będą wymagane badania obrazowe, elektromiografia – decyduje o tym lekarz prowadzący.
Jak wyciszyć nerw błędny?
Wyciszenie nerwu błędnego, czyli ograniczenie aktywności przywspółczulnej, możliwe jest poprzez aktywację układu współczulnego, np. w reakcji „uciekaj lub walcz”.
Dokąd sięga nerw błędny?
Dziesiąty nerw czaszkowy rozciąga się od swojego początku w pniu mózgu, przez szyję i klatkę piersiową, aż do jamy brzusznej i kończy się na okrężnicy – części jelita grubego.
Błędnik a nerw błędny – co mają ze sobą wspólnego?
Pojęcia błędnik i nerw błędny brzmią podobnie, jednak są to dwie zupełnie inne struktury ciała. Błędnik to struktura w uchu wewnętrznym, odpowiadająca za słuch i równowagę. Nerw błędny to 10 nerw czaszkowy, który unerwia liczne narządy wewnętrzne i odpowiada za ich prawidłowe funkcjonowanie, zwłaszcza w kontekście reakcji „rest and digest”.
Nerw błędny: podsumowanie informacji
Nerw błędny jest ważnym elementem przywspółczulnego układu nerwowego, który nadzoruje szeroki wachlarz kluczowych funkcji organizmu, w tym trawienie i tętno. Jest częścią osi jelito-mózg. Stymulacja nerwu błędnego, m.in. poprzez techniki relaksacyjne i oddychanie, może być ważnym narzędziem radzenia sobie ze przewlekłym stresem.
Piśmiennictwo
Gentile F, Orlando G, Montuoro S, Ferrari Chen YF, Macefield V, Passino C, Giannoni A, Emdin M. Treating heart failure by targeting the vagus nerve. Heart Fail Rev. 2024 Nov;29(6):1201-1215. doi: 10.1007/s10741-024-10430-w. Epub 2024 Aug 9. PMID: 39117958; PMCID: PMC11455679.
Patros M, Sivathamboo S, Simpson HD, O’Brien TJ, Macefield VG. The physiology, anatomy and stimulation of the vagus nerve in epilepsy. J Physiol. 2025 Apr;603(8):2201-2217. doi: 10.1113/JP287164. Epub 2025 Mar 9. PMID: 40059379; PMCID: PMC12013799.
Bochenek A., Reicher M., Anatomia Człowieka, tom V, Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów. PZWL Warszawa 1989. S. 227-237.
Breit S, Kupferberg A, Rogler G, Hasler G. Vagus Nerve as Modulator of the Brain-Gut Axis in Psychiatric and Inflammatory Disorders. Front Psychiatry. 2018 Mar 13;9:44. doi: 10.3389/fpsyt.2018.00044. PMID: 29593576; PMCID: PMC5859128.
Kaczmarczyk M, Antosik-Wójcińska A, Dominiak M, Święcicki Ł. Use of transcutaneous auricular vagus nerve stimulation (taVNS) in the treatment of drug-resistant depression – a pilot study, presentation of five clinical cases. Psychiatria Polska. 2021;55(3):555-564. doi:10.12740/PP/OnlineFirst/115191.
Ambroziak M, Wysiłek fizyczny a układ krążenia. Podstawy fizjologiczne i genetyczne. Wpływ na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, Postępy Nauk Medycznych 10/2008, s. 653-659.
Nauczyciel Ery Wodnika. Podręcznik instruktora poziomu pierwszego. KRI INTERNATIONAL TEACHER TRAINING IN KUNDALINI YOGA.
Lladós, GemmaJosé, Muñoz-Moreno et al., Vagus nerve dysfunction in the post–COVID-19 condition: a pilot cross-sectional study, Clinical Microbiology and Infection, Volume 30, Issue 4, 515-521
Ropowica to zakażenie szerzące się drogą ciągłości tkanek, które najczęściej wywoływane jest przez bakterie. Jakie obszary może zajmować ropowica? Jakie są najczęstsze objawy tego schorzenia? Czy ropowica dna jamy ustnej jest groźna? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat ropowicy.
Ropowica to ostre, ropne zakażenie dotyczące tkanek miękkich, które jest słabo odgraniczone, co oznacza, że typowo nie obserwuje się gromadzenia treści ropnej. W tej kwestii, przeciwieństwem ropowicy jest ropień, w przebiegu którego obecne jest dobrze odgraniczone i otorbione ognisko, zawierające treść ropną. Ropowica ma tendencje do rozszerzania się na sąsiadujące tkanki.
Jak wygląda ropowica?
Obraz kliniczny ropowicy zależy przede wszystkim od lokalizacji zakażenia. W większości przypadków obserwuje się takie objawy jak:
obrzęk,
rumień, a więc zaczerwienienie,
nadmierne ucieplenie,
pojawiającą się martwicę i owrzodzenia w obrębie skóry,
dolegliwości bólowe.
Schorzeniu mogą towarzyszyć bardziej specyficzne objawy, co zostanie przedstawione w kolejnych akapitach tego artykułu.
Jakie są przyczyny ropowicy?
Ropowica należy do infekcji wywoływanych przez bakterie. Za ropowicę najczęściej odpowiadają paciorkowce i gronkowce, choć mogą to być również bakterie beztlenowe i Gram-ujemne. Niektóre gatunki bakterii produkują specjalne enzymy, które ułatwiają rozprzestrzenianie się zakażenia. Do enzymów tych zalicza się między innymi hialuronidazę i streptokinazę.
Lokalizacje ropowicy
Schorzenie to może lokalizować się w obrębie wielu obszarów organizmu człowieka. W medycynie wyróżnia się kilka szczególnych rodzajów ropowicy, w tym między innymi takie jak:
angina Ludwiga – czyli inaczej ropowica dna jamy ustnej. Może być ona powikłaniem infekcji dotyczącej migdałków podniebiennych, czy ślinianek, ale również występować jako powikłanie po usunięciu zęba i innych zabiegach stomatologicznych,
zastrzał– jest to zakażenie dotyczące klasycznie opuszki palca, którego przyczyną zazwyczaj jest uraz,
zanokcica– jest to zakażenie lokalizujące się w obrębie wałów paznokciowych, często związane z urazami paznokci i otaczających tkanek poprzez ich obgryzanie.
Warto wiedzieć, że w dermatologii wyróżniamy również stan nazywany zanokcicą opryszczkowatą. W tym przypadku za objawy chorobowe odpowiada wirus opryszczki zwykłej, nie zaś bakterie. Oprócz zmian skórnych typowych dla zanokcicy, często pojawiają się również symptomy dodatkowe takie jak pieczenie, mrowienie i świąd w obrębie zmian, co jest charakterystyczne dla infekcji spowodowanych przez wirusa opryszczki.
Objawy ropowicy
Objawy kliniczne ropowicy zależą przede wszystkim od lokalizacji zakażenia. W przypadku anginy Ludwiga obserwuje się między innymi:
gorączkę,
bóle głowy,
ból pojawiający się podczas połykania i mówienia,
szczękościsk,
niekiedy duszność,
zaburzenia ruchomości w obrębie języka,
ułożenie języka z przodu jamy ustnej,
napięcie i niekiedy również zaczerwienienie skóry w okolicy podżuchwowej.
Z kolei w przebiegu zastrzału i zanokcicy odnotowuje się:
treść ropną zlokalizowaną pod naskórkiem w obrębie opuszka palca (zastrzał),
dolegliwości bólowe, szczególnie podczas palpacji zmienionego chorobowo miejsca,
wyciek treści ropnej z wału paznokciowego, opuszka palca (zanokcica),
niekiedy zmiany zabarwienia w obrębie płytki paznokciowej – szczególnie przy zanokcicy i towarzyszącym zakażeniu Pseudomonas aeruginosa.
W przypadku zastrzału i zanokcicy rzadko mamy do czynienia z objawami ogólnymi takimi jak gorączka, ból głowy, czy osłabienie.
Jak przebiega leczenie ropowicy?
Podejrzenie ropowicy wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. W wybranych przypadkach ropowica może wymagać hospitalizacji na Oddziale Chirurgicznym i wykonania zabiegu operacyjnego z sączkowaniem zmian. Zastrzał i zanokcica również mogą wymagać nacięcia zmian i oczyszczenia z treści ropnej, choć to klasycznie wykonywane jest w warunkach ambulatoryjnych (poradnianych). W przebiegu ropowicy stosowana jest również antybiotykoterapia, często szerokospektralna. W przebiegu anginy Ludwiga konieczne bywa również zabezpieczenie dróg oddechowych.
W diagnostyce ropowicy niezwykle ważne jest przeprowadzenie dokładnego badania przedmiotowego. Badania laboratoryjne, które znajdują zastosowanie w przypadku podejrzenia ropowicy to przede wszystkim:
Pomocne mogą być również badania obrazowe, w tym tomografia komputerowa, badanie ultrasonograficzne i RTG klatki piersiowej. Wybór metody obrazowania zależy od lokalizacji zmian. Badanie te mają na celu ocenę rozległości zmian ropowiczych.
Rokowania przy ropowicy
Rokowanie zależy od lokalizacji zmian ropowiczych, a także od tempa postępu choroby i stanu ogólnego pacjenta. W przypadku chorób przewlekłych (takich jak cukrzyca, niewydolność nerek, niewydolność serca), a także w przypadku obniżenia odporności – rokowanie co do wyleczenia jest gorsze.
Ropowica może wiązać się z ryzykiem wystąpienia poważnych powikłań, w tym sepsy i martwiczego zapalenia śródpiersia, które związane jest nawet z 40% ryzykiem śmiertelności. Wczesna diagnostyka i włączenie odpowiedniego leczenia istotnie poprawia rokowanie, dlatego przy podejrzeniu ropowicy nie warto zwlekać – należy jak najszybciej udać się na konsultację lekarską.
Ropowica – podsumowanie
Ropowica to ostre zakażenie dotyczące tkanek miękkich, które najczęściej spowodowane jest przez bakterie, w tym gronkowce i paciorkowce.
Ropowica manifestuje się najczęściej jako zaczerwienienie, obrzęk i wzrost ucieplenia w danej lokalizacji. Mogą pojawić się także objawy ogólne, takie jak dreszcze, gorączka, osłabienie.
W leczeniu ropowicy zastosowanie znajduje przede wszystkim antybiotykoterapia, a także procedury chirurgiczne takie jak nacięcie i sączkowanie.
W przypadku podejrzenia ropowicy należy jak najszybciej udać się na konsultację lekarską, bowiem niezdiagnozowana ropowica może wiązać się z wystąpieniem poważnych powikłań, w tym zakażenia ogólnoustrojowego (sepsy).
Bibliografia
B. Latkowski i inni, Problemy chirurgii dziecięcej, Medycyna rodzinna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017,
J. Stachura i inni, Patologia znaczy słowo o chorobie, Wydawnictwo PAU, Kraków 2003,
J. Fibak, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
W. Noszczyk, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007,
R.W. Connor i inni, Hand infections in patients with diabetes mellitus, Orthopedics 2001; 24: 1057-1060,
Y. Avitzur, Herpetic whitlow infection in a general pediatrician–an occupational hazard, Infection, 4 (30), s. 234–6, 2002.
Kaszel, gorączka i ból w klatce piersiowej to typowe objawy zapalenia płuc. Jakie są jego przyczyny, jak je rozpoznać i skutecznie leczyć? Sprawdź, na co zwrócić uwagę, kiedy konieczna jest konsultacja lekarska oraz jak uniknąć groźnych powikłań. Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie właściwego leczenia znacznie zwiększają szanse na szybki powrót do zdrowia.
Zapalenie płuc to stan zapalny, który obejmuje tkankę płucną – pęcherzyki oraz tkankę śródmiąższową. W praktyce klinicznej wyróżnia się dwa główne typy choroby: pozaszpitalne zapalenie płuc, rozwijające się u osób przebywających poza placówkami medycznymi, oraz szpitalne zapalenie płuc, które pojawia się ≥ 48 h po przyjęciu do szpitala. Choroba może dotknąć osoby w każdym wieku, jednak szczególnie narażeni są pacjenci starsi, dzieci oraz osoby z obniżoną odpornością. Zapalenie płuc może mieć różny przebieg, od łagodnego do bardzo ciężkiego, a jego objawy oraz leczenie zależą od przyczyny – infekcji bakteryjnej, wirusowej lub grzybiczej.
Okres rozwoju zapalenia płuc od momentu zakażenia jest zależny od rodzaju patogenu. W przypadku infekcji bakteryjnych objawy mogą pojawić się w ciągu 1–3 dni. Przy zakażeniach wirusowych objawy pojawiają się wolniej i mogą narastać stopniowo przez około tydzień, co często utrudnia szybką diagnozę.
Przyczyny zapalenia płuc
Zapalenie płuc może mieć różne przyczyny:
Bakteryjne zapalenie płuc – najczęstsza postać choroby, spowodowana m.in. przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz Mycoplasma pneumoniae.
Wirusowe zapalenie płuc – wywoływane najczęściej przez wirusa grypy oraz SARS-CoV-2 (COVID‑19).
Grzybicze zapalenie płuc – rzadsze, głównie u osób z obniżoną odpornością.
Aspiracyjne zapalenie płuc – wynikające z przedostania się treści pokarmowej lub żołądkowej do dróg oddechowych, często u osób starszych lub po udarach.
Infekcje wirusowe mogą także prowadzić do wtórnego, bakteryjnego zapalenia płuc, co pogarsza przebieg choroby.
Zapalenie płuc może być chorobą zakaźną, szczególnie w przypadku etiologii wirusowej lub bakteryjnej. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową podczas kaszlu, kichania czy bliskiego kontaktu z osobą chorą. Dlatego ważne jest stosowanie zasad higieny oraz unikanie kontaktu z osobami zakażonymi.
Jakie są objawy zapalenia płuc?
Typowe objawy zapalenia płuc obejmują:
kaszel, który może być suchy lub z odkrztuszaniem ropnej czy śluzowej wydzieliny,
gorączkę, często wysoką, przekraczającą 38°C, dreszcze, intensywne poty,
duszność, trudności w oddychaniu, uczucie braku powietrza,
ból w klatce piersiowej nasilający się przy głębokim oddychaniu lub kaszlu,
osłabienie, znaczne zmęczenie oraz obniżony apetyt,
bóle mięśni i stawów,
zaburzenia świadomości u osób starszych lub z osłabioną odpornością.
Jak leczyć zapalenie płuc?
Leczenie zapalenia płuc zależy przede wszystkim od przyczyny choroby i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
W przypadku bakteryjnego zapalenia płuc:
Konieczna jest antybiotykoterapia, dobierana indywidualnie przez lekarza.
W łagodnych, niepowikłanych przypadkach pozaszpitalnego zapalenia płuc zwykle wystarcza 5–7 dni antybiotykoterapii, natomiast w cięższych lub powikłanych – 7–14 dni.
W przypadku wirusowego zapalenia płuc:
Stosuje się leki łagodzące objawy, takie jak środki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne.
Zalecany jest odpoczynek, unikanie wysiłku fizycznego oraz odpowiednie nawodnienie organizmu.
W niektórych sytuacjach dostępne są również leki przeciwwirusowe, które mogą przyspieszyć zdrowienie.
Przy ciężkim przebiegu choroby może być potrzebne:
Leczenie szpitalne.
Tlenoterapia.
Dodatkowe leczenie wspomagające.
Ważne jest również przestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących odpoczynku i stosowanie diety bogatej w witaminy oraz składniki odżywcze, które wzmacniają odporność i pomagają szybciej wrócić do zdrowia.
Łagodne, wirusowe zapalenia płuc mogą ustąpić samoistnie, jednak w większości przypadków konieczna jest opieka medyczna. Szczególnie niebezpieczne są bakteryjne zapalenia płuc, które bez leczenia antybiotykiem mogą prowadzić do poważnych i zagrażających życiu powikłań.
Nieleczone zapalenie płuc – do czego może doprowadzić?
Brak odpowiedniego leczenia zapalenia płuc może prowadzić do licznych powikłań, takich jak:
ropień płuca – nagromadzenie ropy w obrębie tkanki płucnej,
niewydolność oddechowa, która może wymagać leczenia na oddziale intensywnej terapii,
przewlekłe uszkodzenia tkanki płucnej.
W skrajnych przypadkach choroba może skończyć się śmiercią pacjenta, szczególnie przy osłabionym organizmie.
FAQ. Zapalenie płuc – często zadawane pytania
Poniżej odpowiedzi na inne często zadawanie pytania dotyczące zapalenia płuc.
Jak długo trwa zapalenie płuc?
Leczenie zapalenia płuc trwa standardowo od 1 do 2 tygodni. Powrót do pełnej sprawności może trwać dłużej – kilka tygodni lub nawet miesięcy, zwłaszcza jeśli choroba miała ciężki przebieg.
Czy zapalenie płuc jest groźne?
Zapalenie płuc może być groźne, szczególnie dla osób starszych, dzieci oraz osób z chorobami przewlekłymi i obniżoną odpornością. Nieleczone prowadzi do poważnych powikłań.
Jak długo zaraża chory na zapalenie płuc?
W bakteryjnym zapaleniu płuc zaraźliwość zwykle znacząco spada już po 24 h skutecznej antybiotykoterapii. Przy infekcjach wirusowych (np. grypie) pacjent może zarażać do ustąpienia gorączki lub maksymalnie 7–10 dni od początku choroby.
Czy zapaleniem płuc można się zarazić od kogoś?
Tak, zapalenie płuc może być przenoszone drogą kropelkową przez kontakt z osobą zakażoną.
Ile regenerują się płuca po zapaleniu płuc?
Pełna regeneracja płuc może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od ciężkości przebiegu choroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
Czy zapalenie płuc osłabia serce?
Tak, ciężkie przypadki zapalenia płuc mogą prowadzić do obciążenia i osłabienia układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza u osób ze współistniejącymi chorobami serca.
Zapalenie płuc – podsumowanie
Zapalenie płuc to poważna choroba, która wymaga konsultacji medycznej i leczenia.
Typowe objawy to kaszel, wysoka gorączka, duszność oraz ból w klatce piersiowej.
Leczenie bakteryjnego zapalenia płuc opiera się na antybiotykoterapii dobranej przez lekarza.
Wczesne rozpoznanie i leczenie zapobiega powikłaniom takim jak ropień płuca, sepsa czy niewydolność oddechowa.
Profilaktyka oraz regularne badania pomagają uniknąć poważnych konsekwencji choroby.
Bibliografia
T. Przybyłowski, J. Kuś, „Pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP)”, Interna Szczeklika, mp.pl.
F. Mejza, „Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie”, mp.pl.
T. Przybyłowski, J. Kuś, „Szpitalne zapalenie płuc (SZP)”, Interna Szczeklika, mp.pl.
Metlay JP, Waterer GW, Long AC, et al. „Diagnosis and Treatment of Community‑Acquired Pneumonia in Adults: 2019 Update of the ATS/IDSA Guidelines”, Am J Respir Crit Care Med. 2019;200: e45‑e67.
Czy chrypka, która nie ustępuje, może być objawem poważniejszego problemu? Rak krtani to nowotwór, który stosunkowo wcześnie daje objawy, ale są one często lekceważone. W tym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest rak krtani, jakie są jego przyczyny i objawy oraz jak przebiega diagnostyka i leczenie. Jeśli chcesz wiedzieć, jak wcześnie rozpoznać chorobę i zwiększyć szansę na pełne wyleczenie – czytaj dalej.
Rak krtani to nowotwór złośliwy, który rozwija się w obrębie błony śluzowej wyściełającej krtań – narząd odpowiedzialny za wytwarzanie głosu, a także ochronę dróg oddechowych przed ciałami obcymi. W ponad 90% przypadków mamy do czynienia z tzw. rakiem płaskonabłonkowym.
Ten typ raka pojawia się najczęściej u osób po 50. roku życia i znacznie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Większe ryzyko zachorowania wiąże się z długoletnią ekspozycją na czynniki ryzyka, takie jak palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu.
Jak wygląda rak krtani?
W badaniu laryngoskopowym lekarz może zaobserwować nieprawidłowości takie jak:
narośla, brodawkowate guzki lub nacieki na fałdach głosowych,
zgrubienia błony śluzowej,
owrzodzenia w obrębie nagłośni lub przedsionka krtani,
unieruchomienie jednej ze strun głosowych.
Warto wiedzieć! Zmiany przedrakowe mogą wyglądać niepozornie – nawet mała biała plamka (leukoplakia) może wymagać szczegółowej diagnostyki.
Przyczyny raka krtani
Na rozwój raka krtani wpływa wiele czynników. Do najczęstszych należą:
palenie tytoniu – zarówno aktywne, jak i bierne,
spożywanie alkoholu – działanie rakotwórcze alkoholu nasila się w połączeniu z dymem papierosowym,
kontakt z substancjami chemicznymi – m.in. azbestem, pyłem drzewnym, formaldehydem,
czynniki genetyczne i wcześniejsze choroby nowotworowe w rodzinie,
obciążenia zawodowe – praca w warunkach przemysłowych.
Zapamiętaj! Rzucenie palenia oraz ograniczenie alkoholu to najskuteczniejsze działania profilaktyczne.
Objawy raka krtani
Wczesne objawy raka krtani bywają niespecyficzne, dlatego łatwo je pomylić z infekcją dróg oddechowych. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na:
utrzymującą się chrypkę (ponad 3 tygodnie),
ból gardła, nasilający się podczas mówienia lub połykania,
uczucie przeszkody w gardle,
przewlekły, suchy kaszel,
duszność lub charakterystyczny świst przy oddychaniu,
wyczuwalny guz w obrębie szyi,
ból promieniujący do ucha (ból otalgiczny).
W miarę postępu choroby mogą pojawić się także trudności w oddychaniu i spadek masy ciała.
Jak szybko postępuje rak krtani?
Dynamika choroby zależy od lokalizacji guza:
Rak nadgłośniowy – szybko nacieka okoliczne struktury i daje przerzuty do węzłów chłonnych.
Rak głośniowy – wolniej rozwijający się, często wcześnie objawiający się chrypką.
Rak podgłośniowy – rzadki, ale długo pozostaje bezobjawowy, co opóźnia jego wykrycie.
W zaawansowanym stadium rak krtani może prowadzić do wyniszczenia organizmu i uogólnionych przerzutów. Dlatego kluczowe znaczenie ma wczesna diagnostyka.
Proces diagnostyczny obejmuje kilka kroków, które pozwalają dokładnie ocenić lokalizację i zaawansowanie nowotworu:
wywiad lekarski i badanie przedmiotowe,
laryngoskopia pośrednia lub bezpośrednia,
wideolaryngoskopia – umożliwia dokumentację obrazu,
pobranie wycinka (biopsja) – do analizy histopatologicznej,
badania obrazowe – tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI), PET-CT,
USG szyi i jamy brzusznej – w celu wykrycia przerzutów,
morfologia i badania krwi – pomocnicze, ale ważne przy kwalifikacji do leczenia.
Jak rozpoznać raka krtani?
Ostateczne rozpoznanie ustalane jest na podstawie badania histopatologicznego. Lekarz ocenia typ nowotworu, jego stopień zaawansowania oraz marginesy tkanek. W zależności od wyników ustala się plan leczenia.
Leczenie raka krtani
Leczenie raka krtani zależy od jego umiejscowienia, zaawansowania oraz ogólnego stanu pacjenta. Do głównych metod leczenia należą:
Radioterapia – skuteczna w początkowych stadiach choroby.
Chirurgia – od mikrochirurgii laserowej po częściową lub całkowitą laryngektomię.
Chemioterapia – jako uzupełnienie innych metod.
Terapie celowane – np. inhibitory EGFR.
Immunoterapia – np. inhibitory punktów kontrolnych układu odpornościowego.
Po zakończonym leczeniu wdraża się rehabilitację – szczególnie ważną po operacjach usuwających krtań. Rehabilitacja obejmuje naukę nowych metod porozumiewania się, a także wsparcie psychologiczne.
Ropomocz w nazewnictwie medycznym (właściwie w języku łacińskim) nazywany jest również pyurią. To nieprawidłowy stan chorobowy, który spowodowany jest najczęściej zakażeniem układu moczowego. Sprawdź, jakie są najważniejsze informacje na temat ropomoczu.
Pyuria, a właściwie ropomocz to zbyt duża ilość leukocytów w badanej próbce moczu. Ropomocz może być zdiagnozowany podczas badania moczu, ale stan ten może być widoczny także „gołym okiem” (właściwie: makroskopowo) – manifestuje się on jego zmętnieniem. Pamiętaj jednak, że nie zawsze zmętnienie będzie oznaczało ropomocz. Ropomocz najczęściej występuje w przebiegu zakażenia układu moczowego – warto wspomnieć, że ropomocz może być także jałowy. Co to oznacza? To sytuacja, kiedy podczas badania moczu w próbce obecna jest zbyt duża ilość leukocytów, ale nie stwierdzono obecności bakterii. Jałowy ropomocz może występować w przebiegu atypowych zakażeń układu moczowego, a taże w przebiegu zapalenia wyrostka robaczkowego, zapalenia jajników u kobiet, kamicy układu moczowego, czy nawet chorób nowotworowych. Z uwagi na liczne możliwe przyczyny ropomoczu jego występowanie koniecznie należy skonsultować z lekarzem celem wykonania niezbędnych badań uzupełniających.
Ropomocz najczęściej występuje w przebiegu zakażenia układu moczowego. Z uwagi na budowę anatomiczną, tego układu, zakażenia znacznie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. Do najczęstszych przyczyn występowania zakażeń układu moczowego należą infekcje o tle bakteryjnym, ale należy wspomnieć, że mogą je powodować także wirusy, czy grzyby (chociaż statystycznie znaczenie rzadziej). Warto również wspomnieć, że ropomocz nie jest chorobą, a objawem choroby – kluczowe jest zatem rozpoznanie przyczyny jego występowania oraz wdrożenie odpowiedniej, celowanej terapii.
Objawy ropomoczu
Jednym z objawów ropomoczu jest jego zmętnienie oraz nieprzyjemny zapach. Ropomocz występuje na przykład w przebiegu zakażenia układu moczowego, chociaż należy wspomnieć, że pojawiające się objawy w przebiegu zakażenia układu moczowego są często zróżnicowane – od skąpoobjawowych zakażeń po ciężkie, które mogą nawet zagrażać życiu chorego. Do najczęstszych symptomów zaliczamy ból okolicy nadłonowej, częstomocz (poliuria), ból podczas oddawania moczu (dysuria), czy naglące parcie na mocz.
Pamiętajmy jednak, że zakażeniom układu moczowego mogą również towarzyszyć objawy ogólne takie jak gorączka, osłabienie, nudności, czy nawet wymioty. U niektórych pacjentów zakażenie układu moczowego może prowadzić nawet do sepsy.
Jakiekolwiek nieprawidłowości ze strony układu moczowego powinny być odpowiednio diagnozowane – jednym z podstawowych badań jest badanie ogólne moczu. W przypadku podejrzenia zakażenia układu moczowego warto wykonać także posiew moczu, który jest badaniem mikrobiologicznym pozwalającym na wykrycie bakterii w moczu.
Leczenie ropomoczu
Ropomocz nie jest stanem prawidłowym – bez wątpienia wymaga odpowiedniego leczenia. Kluczowe jest jednak poznanie przyczyny ropomoczu oraz ewentualne wykluczenie ropomoczu jałowego. Jak wcześniej wspomniano ropomocz często jest spowodowany zakażeniem układu moczowego – identyfikacja bakterii (lub innego drobnoustroju – na przykład pasożytów, czy wirusów) odpowiedzialnej za występowanie tego stanu chorobowego pozwala na wdrożenie celowanego leczenia. W przypadku bakterii jest to odpowiedni antybiotyk, na który wrażliwe są znalezione w moczu bakterie.
Ropomocz – często zadawane pytania (FAQ)
Poznaj kilka odpowiedzi na pytania dotyczące ropomoczu.
Jak wygląda mocz z ropą?
Ropomocz, czy pyuria ma charakterystyczne cechy – w przypadku jego występowania pojawia się nieprzyjemny zapach, a sam mocz jest mętny.
Jaki antybiotyk na ropomocz?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi – konieczne jest określenie przyczyny ropomoczu. Jeśli za jego występowanie odpowiedzialne jest zakażenie układu moczowego, konieczna jest identyfikację bakterii, która jest jego przyczyną oraz zastosowanie celowanego antybiotyku. Warto także wspomnieć, że jeśli przyczyną ropomoczu są występujące w układzie moczowym inne drobnoustroje niż bakterie, antybiotyk nie będzie skutecznym rozwiązaniem. Pamiętajmy także, że przyczyną ropomoczu nie zawsze jest zakażenie układu moczowego.
O czym świadczy ropomocz?
Jak wcześniej wspomniano ropomocz świadczy o nieprawidłowościach ze strony układu moczowego, ale nie tylko – występuje także w przebiegu chorób ginekologicznych, pochodzących z układu pokarmowego, czy nawet nowotworowych.
Ropomocz – podsumowanie
Ropomocz jest objawem, a nie chorobą samą w sobie. Może być symptomem różnych schorzeń – warto pamiętać o wykonaniu podstawowego badania moczu w celu wykluczenia jego występowania.
Ciąża jest okresem, w którym w organizmie kobiety zachodzą intensywne zmiany. Osłabienie układu odpornościowego ma pozytywny wpływ na utrzymanie ciąży, ale stan ten niestety sprzyja infekcjom. W przypadku wystąpienia zakażenia wywołanego przez bakterie konieczne może być podanie antybiotyku.
Czy stosowanie antybiotyków w ciąży jest bezpieczne? Jaki wpływ na przebieg ciąży i rozwijający się płód ma antybiotykoterapia? Jak ustalić, który antybiotyk będzie najwłaściwszy dla pokonania infekcji? Artykuł jest próbą podpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, wynikające z troski o przyszłą mamę i dziecko.
W czasie ciąży organizm kobiety podlega intensywnym zmianom. Osłabiony układ odpornościowy sprzyja utrzymaniu ciąży, ale jednocześnie sprzyja rozwojowi infekcji. Antybiotyki stosowane do zwalczania zakażeń stanowią ok. 80% wszystkich leków przepisywanych okresie ciąży i połogu. Nie są one obojętne dla organizmu kobiety i rozwijającego się płodu, dlatego antybiotykoterapia powinna uwzględniać przewagę korzyści z leczenia nad możliwymi niepożądanymi konsekwencjami stosowania terapii przeciwdrobnoustrojowej.
W czasie ciąży antybiotyki powinny być przyjmowane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach infekcji bakteryjnych, gdy nieleczone zakażenie może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie matki i rozwój płodu. Wpływ na bezpieczeństwo i efektywność terapii ma nie tylko dobór właściwego antybiotyku o możliwie najmniejszym ryzyku działań niepożądanych, ale również jego odpowiednie dawkowanie, uwzględniające fakt, że w okresie ciąży zmienia się wchłanianie, dystrybucja, metabolizm i eliminacja leków.
Wskazania do antybiotykoterapii w ciąży
Antybiotyki są lekami stosowanymi powszechnie dla zwalczania infekcji wywoływanych przez bakterie. O podaniu antybiotyku kobiecie ciężarnej decyduje wyłącznie lekarz, który oceni ryzyko i korzyści zastosowania terapii przeciwdrobnoustrojowej.
Sprawdź, jakie badania dla kobiet w ciąży zrobisz w ALAB laboratoria!
Zasady bezpiecznej antybiotykoterapii w ciąży
Zmiany w organizmie kobiety, do jakich dochodzi w trakcie ciąży, powodują, że do zwalczania infekcji bakteryjnych należy podchodzić z dużą ostrożnością. Należy pamiętać, że zmieniona w przebiegu ciąży farmakokinetyka podawanych leków może skutkować koniecznością modyfikacji dawkowania antybiotyku i różnić się od powszechnie stosowanych schematów terapii. Antybiotyki dobiera i przepisuje lekarz.
Ogólne zasady antybiotykoterapii w ciąży
Antybiotyki w trakcie ciąży powinny być stosowane wyłącznie przy uzasadnionych wskazaniach medycznych:
do leczenia potwierdzonych zakażeń bakteryjnych,
do profilaktyki zakażeń (bezobjawowa bakteriuria, profilaktyka zakażeń noworodków paciorkowcami grupy B).
Należy dobierać antybiotyki dobrze przebadane, o najmniejszym ryzyku wystąpienia działań niepożądanych. Bezpiecznymi antybiotykami w ciąży są penicyliny (amoksycylina, ampicylina), cefalosporyny (cefuroksym, ceftriakson), erytromycyna. Najczęściej w ciąży stosowane są penicyliny ze względu na niewielką toksyczność. W krwi płodu penicyliny osiągają około 50% najwyższego stężenia osiąganego w krwi matki.
Należy unikać stosowania terapii skojarzonej (wyjątek przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego) i w miarę możliwości dobierać leki o wąskim spektrum działania.
Istotne jest stosowanie antybiotyku w dawce możliwie jak najniższej, ale skutecznej.
Należy bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza przepisującego antybiotyk.
Nie należy samodzielnie skracać terapii i zmieniać dawkowania leku.
Nie wszystkie antybiotyki i chemioterapeutyki stosowane powszechnie do zwalczania infekcji bakteryjnych mogą być bezpiecznie podawane w ciąży. Potencjalnie toksyczne i teratogenne właściwości niektórych leków są szczególnie groźne dla rozwijającego się płodu. W przypadku wybranych antybiotyków niewskazane jest ich stosowanie w I trymestrze ciąży, inne antybiotyki są zakazane przez cały okres ciąży.
W I trymestrze ciąży należy unikać stosowania azytromycyny, kotrimoksazolu, nitrofurantoiny, niektórych cefalosporyn (np. cefaleksyny, cefadroksylu, cefotaksymu). Lekami zakazanymi przez całą ciążę są:
tetracykliny,
fluorochinoliny (ciprofloksacyna, norfloksacyna),
aminoglikozydy,
polimyksyny,
ryfampicyna,
chloramfenikol.
Stan zdrowia kobiety po antybiotykoterapii w ciąży – niezbędna diagnostyka
Antybiotykoterapia w ciąży wymaga stałego dozoru lekarskiego. Po zakończeniu leczenia przyszła mama powinna wykonać szereg badań diagnostycznych dla oceny swojego stanu zdrowia. Badania laboratoryjne umożliwiają sprawdzenie wpływu antybiotyku na organizm.
Badania po antybiotykoterapii w ciąży powinny obejmować:
morfologię – dla oceny stanu układu krwionośnego, skuteczności pokonania stanu zapalnego, wykrywania ewentualnych powikłań.
Przydatne w pewnych okolicznościach (np. przy przedłużających się objawach chorobowych) mogą być również badania mikrobiologiczne. W badaniach tych wykrywane są i identyfikowane bakterie oraz oceniana jest ich wrażliwość na antybiotyki.
W ALAB laboratoria zrobisz badanie wątroby – sprawdź zakres pakietu!
Możliwe skutki uboczne antybiotykoterapii w ciąży
Antybiotyki, leki służące zwalczeniu infekcji bakteryjnej, nie są pozbawione wad i ich przyjmowanie może prowadzić do wystąpienia niepożądanych powikłań. Skutki uboczne przyjmowania antybiotyków w ciąży są szczególnie niebezpieczne dla rozwijającego się płodu. Powikłania dotyczą przede wszystkim sytuacji, gdy antybiotyki nie są dobrze dobrane pod względem rodzaju leku, jak i nieodpowiednio ustalono ich dawkowanie.
Antybiotykoterapia w ciąży – podsumowanie najważniejszych informacji
Antybiotyki powinny być stosowane w ciąży wyłącznie w uzasadnionych przypadkach infekcji bakteryjnych, gdy nieleczone zakażenie może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie matki i rozwój płodu.
Wiele antybiotyków stosowanych powszechnie do zwalczania infekcji bakteryjnych ma potencjalnie toksyczne i/lub teratogenne właściwości i nie należy ich przyjmować w trakcie ciąży, głównie ze względu na niepożądane oddziaływanie na rozwijający się płód.
Antybiotykoterapia kobiety ciężarnej bezwzględnie powinna przebiegać pod nadzorem lekarza, który uwzględniając zmiany zachodzące w organizmie kobiety w trakcie ciąży dobiera odpowiedni lek i ustala jego dawkowanie.
Nie należy bez kontaktu z lekarzem samodzielnie przerywać kuracji antybiotykowej, ani zmieniać dawkowania leku.
Po antybiotykoterapii należy wykonać badania laboratoryjne, które służą ocenie stanu zdrowia kobiety, w tym sprawdzeniu wpływu antybiotyku na organizm.
Michał Jędrzejek, Kamila Markiewicz, Alicja Jazienicka-Kiełb, Dagmara Pokorna-Kałwak „Racjonalna antybiotykoterapia w pytaniach i odpowiedziach” Lekarz POZ 1/2020, 67-78
K. Pawlik , W. Hryniewicz „Antybiotykoterapia w położnictwie” Aktualności Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków; Numer 3/2017.
Meeraus W.H., Petersen I., Gilbert R. „Antybiotyki w ciąży – bezpieczeństwo stosowania”(opracowanie) https://www.mp.pl/ginekologia/przeglad-badan/120986,antybiotyki-w-ciazy-bezpieczenstwo-stosowania (dostęp 01.07.2025 r.).
Bartłomiej Niżnik, Karolina Gaweł, Beata Stanisz „Farmaceutyki – pomoc czy zagrożenie dla kobiet w ciąży?” Farmacja Polska Tom 70 · nr 7 · 2014.
Swędzenie pochwy to uciążliwy problem, który może dotyczyć kobiet w każdym wieku. Chociaż często wynika z niegroźnych przyczyn – takich jak podrażnienie czy reakcja alergiczna – może też być sygnałem poważniejszych zaburzeń zdrowotnych, które wymagają diagnostyki i leczenia. Dowiedz się, jakie są przyczyny świądu pochwy oraz co robić, aby złagodzić nieprzyjemne objawy.
Świąd pochwy to nieprzyjemne uczucie drażnienia, które powoduje chęć drapania się. Objaw może mieć charakter ostry lub przewlekły oraz różne nasilenie – od lekkiego dyskomfortu po uciążliwe swędzenie, które znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Powodują go między innymi czynniki miejscowe (np. infekcje, podrażnienia) lub ogólnoustrojowe (np. zaburzenia hormonalne, choroby skóry).
Pamiętaj: Drapanie się jest reakcją na świąd, które przynosi ulgę tylko czasowo. W rzeczywistości nieprzyjemne objawy nasilają się, ponieważ dochodzi do uszkodzenia bariery naskórkowej.
Najczęstsze przyczyny świądu pochwy
Przyczyny swędzenia pochwy mogą być różnorodne. Bardzo często nieprzyjemne objawy są wynikiem podrażnienia lub reakcji alergicznej na środki higieniczne (np. wkładki higieniczne, podpaski, papier toaletowy), kosmetyki stosowane do okolicy intymnej, proszek i płyn do prania, źle dobraną bieliznę, prezerwatywy, niektóre leki.
Pieczenie i swędzenie pochwy może być też wynikiem infekcji intymnej – bakteryjnej (waginoza bakteryjna), grzybiczej (np. grzybica spowodowana Candida albicans) lub wirusowej (np. wirus opryszczki zwykłej). Możliwą przyczyną są także choroby pasożytnicze spowodowane np. przez wesz łonową lub świerzbowca oraz choroby przenoszone drogą płciową (np. rzęsistkowica).
Przewlekłe swędzenie pochwy i sromu może być spowodowane dermatozami okolicy intymnej (np. liszajem twardzinowym, liszajem płaskim, łojotokowym zapaleniem skóry) lub niektórymi nowotworami (np. rakiem sromu).
Swędzenie pochwy w ciąży – przyczyny
Swędzenie pochwy w ciąży często jest spowodowane infekcjami intymnymi. Ciężarne są bardziej podatne na zakażenia z powodu zmian hormonalnych. Zwiększony poziom estrogenów oraz glikogenu w komórkach nabłonka pochwy sprzyja namnażaniu się drożdżaków. Inną przyczyną może być zmniejszenie produkcji śluzu, które prowadzi do suchości błony śluzowej, a tym samym świądu w okolicy intymnej.
Swędzenie pochwy po stosunku – czym jest spowodowane
Przyczyną swędzenia pochwy po stosunku może być:
reakcja alergiczna na lateks lub substancje zawarte w lubrykantach,
suchość pochwy,
podrażnienie lub mikrourazy błony śluzowej pochwy,
infekcja intymna.
Pamiętaj: Jeżeli świąd pochwy jest spowodowany infekcją intymną lub chorobą przenoszoną drogą płciową, leczenia wymaga również partner seksualny.
Swędzenie pochwy po okresie
Po zakończeniu menstruacji wiele kobiet zauważa swędzenie okolic intymnych, co może być wynikiem zmian hormonalnych lub podrażnienia przez podpaski lub tampony. Podczas miesiączki może dojść do zaburzenia mikroflory pochwy, co sprzyja rozwojowi patogenów – szczególnie tych odpowiedzialnych za grzybicę.
Należy pamiętać, że brak upławów nie wyklucza infekcji, dlatego konieczna jest konsultacja lekarska w celu ustalenia przyczyny świądu pochwy.
Swędzenie pochwy u dziecka – możliwe przyczyny
Swędzenie pochwy u dziewczynek najczęściej jest spowodowane brakiem odpowiedniej higieny, kontaktowym zapaleniem skóry, infekcją bakteryjną lub zakażeniem pasożytniczym (np. przez owsiki). Wystąpieniu nieprzyjemnych objawów sprzyja podcieranie się od tyłu do przodu, noszenie ciasnej i nieprzewiewnej bielizny, a także specyficzne warunki anatomiczne – bliskie sąsiedztwo pochwy i odbytu, cienka błona śluzowa, brak owłosienia łonowego.
Jakie są metody leczenia swędzenia pochwy i sromu?
Leczenie powinno być ukierunkowane na przyczynę objawu, dlatego bardzo ważna jest diagnostyka. W celu ustalenia etiologii swędzenia pochwy wykonuje się m.in. badanie ginekologiczne, ocenę mikroskopową wydzieliny z pochwy, posiew z pochwy czy testy laboratoryjne w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową.
W przypadku infekcji grzybiczych stosuje się leki przeciwgrzybicze – w postaci globulek, kremów dopochwowych oraz doustnych preparatów przeciwgrzybiczych. Jeżeli przyczyną jest infekcja bakteryjna, lekarz może zalecić stosowanie antybiotyków miejscowych lub ogólnych. W sytuacjach, gdy świąd wywołany jest alergią, konieczne jest wyeliminowanie czynnika uczulającego. Można też stosować środki łagodzące, np. kremy z pantenolem, probiotyki oraz preparaty przywracające fizjologiczne pH pochwy. U kobiet w okresie menopauzy skuteczne bywają preparaty estrogenowe stosowane miejscowo.
Niezwłocznej konsultacji lekarskiej wymaga świąd pochwy, który:
trwa kilka dni,
często nawraca,
jest silny i utrudnia normalne funkcjonowanie,
towarzyszą mu inne objawy (np. upławy, ból podczas oddawania moczu, zmiany skórne).
Zbagatelizowanie świądu pochwy może prowadzić do poważnych powikłań.
Konsekwencje nieleczonej infekcji intymnej
Zaniedbane infekcje intymne mogą prowadzić do powikłań, takich jak przewlekłe stany zapalne, zapalenie przydatków, niepłodność, poronienia czy przedwczesny poród. Uporczywy świąd i drapanie się zwiększają ryzyko nadkażeń bakteryjnych i wirusowych oraz prowadzą do pogorszenia jakości życia seksualnego.
Świąd pochwy i sromu – najczęstsze pytania pacjentów
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące przyczyn i sposobów na swędzenie pochwy.
Czego objawem jest swędzenie pochwy?
Świąd pochwy może być objawem podrażnienia, alergii, infekcji intymnej, chorób przenoszonych drogą płciową, chorób dermatologicznych, zaburzeń hormonalnych, zanikowego zapalenia pochwy, a także przewlekłego stresu i niektórych chorób ogólnoustrojowych.
Co kupić w aptece na swędzenie pochwy?
W aptekach dostępne są kremy łagodzące, środki do higieny intymnej, probiotyki oraz preparaty przeciwgrzybicze. Przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczynę świądu.
Co pomaga na swędzenie pochwy (domowe sposoby)?
Wskazane są lecznicze kąpiele, chłodne okłady, stosowanie łagodnych środków myjących, noszenie przewiewnej bielizny, unikanie drażniących substancji chemicznych, dieta bogata w naturalne probiotyki oraz prawidłowa higiena intymna.
Żółta wydzielina z pochwy może budzić niepokój – zwłaszcza gdy towarzyszą jej dodatkowe objawy, np. nieprzyjemny zapach, świąd czy pieczenie. Chociaż w niektórych przypadkach zmiana zabarwienia śluzu nie jest spowodowana przez proces chorobowy, zdarza się, że jest oznaką infekcji i wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem. Dowiedz się, co oznacza żółta wydzielina z pochwy.
Kolor wydzieliny z pochwy zależy od wielu czynników – m.in. fazy cyklu miesiączkowego, poziomu hormonów czy obecności procesów chorobowych. Kremowy lub jasnożółty śluz bez zapachu i bez towarzyszących objawów, może pojawić się naturalnie przed miesiączką. Jest też zupełnie normalny dla początkowego etapu ciąży oraz w połogu.
Czujność powinny wzbudzić żółte upławy – czyli nieprawidłowa wydzielina z pochwy. Poza zmianą koloru najczęściej dochodzi również do zmiany konsystencji, ilości i zapachu.
Jedną z przyczyn żółtych upławów jestrzęsistkowica. Jest tochoroba przenoszona drogą płciową wywołana przez pierwotniaka rzęsistka pochwowego. Oprócz zmiany koloru, wydzielina z pochwy staje się pienista i ma nieprzyjemny zapach. Objawami dodatkowymi są: podrażnienie okolic intymnych, częste oddawanie moczu, ból w podbrzuszu, plamienia kontaktowe, pieczenie cewki moczowej.
Żółte upławy z pochwy i nieprzyjemny zapach (opisywany jako cuchnący lub gnilny) mogą wskazywać na bakteryjne zapalenie sromu i pochwy. Objawy towarzyszące to zaczerwienienie, obrzęk, świąd i pieczenie oraz często zmiany skórne w okolicy intymnej.
Żółte upławy spotykane są również w zapaleniu szyjki macicy. Najczęściej jest ono wywołane zakażeniemwirusem opryszczki zwykłej, chlamydią lub dwoinką rzeżączki. Może mieć charakter ostry lub przewlekły. Objawy towarzyszące to m.in. plamienia między miesiączkami, bóle podbrzusza lub okolicy krzyżowej, ból podczas oddawania moczu lub stosunku.
Żółta wydzielina z pochwy, swędzenie i uczucie suchości wskazują na zanikowe zapalenie pochwy. Jest ono spowodowane zmianami w błonie śluzowej pochwy na skutek niedoboruestrogenów, co zwiększa podatność na infekcje bakteryjne.
Żółta wydzielina z pochwy a ciąża
W czasie ciąży zachodzą intensywne zmiany hormonalne, które mają wpływ na wygląd i ilość wydzieliny z pochwy. Fizjologicznie może się ona stać bardziej obfita i lekko żółtawa. To naturalna reakcja organizmu na zwiększoną produkcję estrogenów i progesteronu. Taki śluz nie powinien budzić niepokoju, jeśli nie ma zapachu i nie towarzyszy mu świąd ani pieczenie.
Jeżeli żółta wydzielina z pochwy w ciąży ma intensywny lubnieprzyjemny zapach, ropną lub pienistą konsystencję, a dodatkowo towarzyszą jej ból, pieczenie lub inne objawy, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Nieleczona infekcja intymna może prowadzić do poważnych powikłań – w tym porodu przedwczesnego lub poronienia.
Żółta wydzielina z pochwy po porodzie
Żółta wydzielina z pochwy może pojawić się w 2. tygodniu połogu. Jest to wynik oczyszczania się macicy z pozostałości po porodzie. Niezwłocznej konsultacji z lekarzem wymaga nieprzyjemny zapach, ból podbrzusza, osłabienie, gorączka. Takie objawy mogą wskazywać na infekcję.
Żółte upławy w okresie menopauzy
W okresiemenopauzy spada poziom estrogenów, co skutkuje zmniejszeniem elastyczności i nawilżenia ścian pochwy. Dochodzi do zmian w mikroflorze bakteryjnej sprzyjają rozwojowi infekcji. Żółta wydzielina, które towarzyszy świąd i uczucie suchości wskazuje na infekcję i wymaga konsultacji z lekarzem.
Żółte upławy przed okresem
Przed miesiączką, w wyniku zmian hormonalnych, szczególnie wzrostu progesteronu, wydzielina z pochwy często zmienia kolor i konsystencję – staje się gęstsza i może przybrać lekko żółtawy odcień. Jednak żółte upławy przed okresem wskazują na infekcję intymną i wymagają konsultacji z lekarzem oraz przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki.
Żółty śluz z pochwy a inne objawy
Żółtej wydzielinie z pochwy mogą towarzyszyć inne objawy. W zależności od przyczyny są to m.in.:
uporczywy świąd i pieczenie w okolicach intymnych,
Kiedy żółta wydzielina z pochwy wymaga konsultacji lekarskiej?
Żółte upławy powinny skłonić do konsultacji lekarskiej – szczególnie gdy:
towarzyszą im dodatkowe objawy (np. świąd, pieczenie podczas oddawania moczu, objawy ogólnoustrojowe),
zmianie uległ wygląd wydzieliny z pochwy (np. stała się pienista, ropna),
żółta wydzielina z pochwy utrzymuje się przez dłuższy czas.
Nie zaleca się samodzielnego leczenia bez wcześniejszej diagnostyki, ponieważ objawy różnych chorób mogą być bardzo podobne. Podczas wizyty lekarz przeprowadza wywiad, wykonuje badanie ginekologiczne oraz może zlecić badanie mikroskopowe, posiew z pochwy lub testy w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową.
Żółta wydzielina z pochwy – często zadawane pytania
Odpowiedzi na inne najczęściej zadawane pytania dotyczące przyczyn żółtej wydzieliny z pochwy.
O czym świadczy żółta wydzielina z pochwy?
Jasnożółta lub kremowa wydzielina z pochwy może pojawić się w warunkach fizjologicznych – wówczas nie towarzyszą jej żadne dodatkowe dolegliwości ani zmiana konsystencji czy zapachu śluzu. Natomiast żółta jest nieprawidłowa i może być jednym z objawów infekcji intymnej lub zanikowego zapalenia pochwy.
O czym świadczy gęsty żółty śluz?
Gęsta, żółta wydzielina często wskazuje na infekcję bakteryjną lub rzęsistkowicę. Zawsze wymaga diagnostyki – szczególnie gdy towarzyszą jej inne objawy (np. świąd, nieprzyjemny zapach).
Czy żółte upławy bez zapachu są normalne?
Upławy zawsze są zjawiskiem nieprawidłowym, dlatego konieczna jest konsultacja z lekarzem. Fizjologiczna wydzielina może przybierać różny kolor, ale nie towarzyszą temu inne niepokojące objawy.
Czy żółty śluz to ciąża?
Lekko żółtawy śluz może występować we wczesnej ciąży jako efekt wzmożonej aktywności hormonalnej. Nie jest to jednak objaw jednoznacznie potwierdzający ciążę.
Żółta wydzielina z pochwy – podsumowanie
Jasnożółta wydzielina z pochwy bez innych objawów często jest zjawiskiem fizjologicznym występującym m.in. przed miesiączką i w czasie ciąży.
Żółte upławy, którym towarzyszą dodatkowe objawy (np. świąd, pieczenie, ból podbrzusza, częstomocz) wskazują na infekcję i zawsze wymagają konsultacji lekarskiej.
Menopauza zwiększa ryzyko infekcji intymnych związanych z zanikiem nabłonka pochwy, czego objawem są żółte upławy, świąd i uczucie suchości pochwy.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
A. Czerwińska-Osipiak, Czynniki determinujące funkcjonowanie kobiet w połogu, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2016
