Stłuszczenie trzustki – objawy, przyczyny, leczenie       

Postęp cywilizacyjny na przestrzeni ostatnich lat sprawił, że coraz częściej rozpoznaje się zaburzenia metaboliczne u coraz młodszych osób. Nadwaga i otyłość są coraz bardziej powszechne nie tylko wśród dorosłych ale i w populacji dziecięcej. Niewłaściwe żywienie, brak aktywności fizycznej, duże wahania masy ciała, często prowadzą do dysfunkcji wielu narządów i układów, a co za tym idzie- do coraz gorszego samopoczucia.

Spis treści:

1. Czym jest stłuszczenie trzustki?
2. Jakie są objawy stłuszczenia trzustki?
3. Przyczyny stłuszczenia trzustki
4. Diagnostyka choroby stłuszczeniowej trzustki
5. Stopnie stłuszczenia trzustki – co oznaczają?
6. Czy stłuszczenie trzustki jest groźne?
7. Jak leczyć stłuszczenie trzustki?
8. Dieta w przypadku stłuszczenia trzustki
9. Stłuszczenie trzustki – podsumowanie

Czym jest stłuszczenie trzustki?

U osób z chorobą otyłościową czy nadwagą często dochodzi do nadmiernej kumulacji tłuszczu w obrębie tkanki podskórnej trzewnej, w obrębie wątroby i pozostałych narządów wewnętrznych, jak i mięśni, nerek, serca czy trzustki.

Do stłuszczenia  dochodzi w sytuacji, gdy nadmierne stężenie trójglicerydów we krwi zaczyna kumulować się w komórkach ludzkiego organizmu, powodując lipotoksyczność i uszkodzenie narządu wewnętrznego.

Stłuszczenie trzustki jako termin medyczny, znany jest już od 1933 roku.

W nomenklaturze medycznej obowiązuje kilka schorzeń trzustki związanych z jej stłuszczeniem. Są to:

• stłuszczenie trzustki;
• stłuszczeniowa hipertrofia;
• niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie trzustki;
• niealkoholowa stłuszczeniowa choroba trzustki (NAFPD – Non-alcoholic fatty pancreas disease).

>> Przeczytaj także: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości

Jakie są objawy stłuszczenia trzustki?

We wczesnym stadium choroby stłuszczeniowej trzustki chory często nie zgłasza żadnych objawów wynikających z dysfunkcji narządu. Wraz z rozwojem choroby pojawiają się:

• dolegliwości dyspeptyczne, zwłaszcza po konkretnych, bardziej ciężkostrawnych posiłkach,
• ból i dyskomfort trawienny,
• nudności, wymioty, wzdęcia,
• nadmierne odchodzenie gazów,
• luźne stolce o konsystencji tłuszczowej,
• osłabienie ogólne i zmęczenie.

>> Dowiedz się więcej: Ból trzustki – jakie mogą być przyczyny, gdzie lokalizuje się ból, jak postępować?

Przyczyny stłuszczenia trzustki

Wśród głównych czynników ryzyka wystąpienia niealkoholowej choroby stłuszczeniowej trzustki zaliczyć możemy:

• zaburzenia lipidowe;
• zespół metaboliczny;
• otyłość i nadwagę;
• insulinooporność;
• współwystępowanie niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby.

Do pozostałych przyczyn prowadzących do stłuszczenia narządu zaliczamy:

• hemochromatozę;
• mukowiscydozę;
• zespoły: Shwachmanna-Diamonda i Johansona-Blizzarda;
• mutacje lipazy estrów karboksylowych;
• niedobory żywieniowe;
• infekcje wirusowe;
• szkodliwe działanie leków i alkoholu.

Diagnostyka choroby stłuszczeniowej trzustki

W procesie diagnostycznym stłuszczenia trzustki wykorzystywanych jest szereg badań obrazowych, takich jak: badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej (USG); tomografia komputerowa jamy brzusznej; ultranonografia endoskopowa (EUS) czy rezonans magnetyczny jamy brzusznej.

Jako uzupełnienie często wykorzytuje się także badania z zakresu diagnostyki laboratoryjnej jak:

• stężenie glukozy na czczo;
• ocena hemoglobiny glikowanej;
• lipidogram;
• enzymy trzustkowe: amylaza, lipaza w surowicy krwi.

Stopnie stłuszczenia trzustki – co oznaczają?

Etapy rozwoju stłuszczenia trzustki możemy podzielić na 3 charakterystyczne etapy.

Pierwszy, często pozostaje bezobjawowy. Jest to stan nagromadzenia się tłuszczu w komórkach trzustki.

W drugim etapie choroby dochodzi do bardziej intensywnego kumulowania się tłuszczu w obrębie narządu, co zaczyna stopniowo powodować upośledzenie jego dotychczasowych funkcji. Chorzy zgłaszają dyskomfort trawienny, uczucie pełności w jamie brzusznej po posiłkach.

Trzecim etapem jest lipomatoza trzustki, czyli proces zaawansowanego stłuszczenia narządu.

W przebiegu stłuszczenia trzustki dochodzi do stopniowego wypełniania się narządu komórkami tłuszczowymi  (adipocytami), co z kolei prowadzi do konsekwencji zdrowotnych, jak: cukrzyca typu 2, upośledzenie funkcji zewnątrzwydzielniczych trzustki, raka trzustki czy ostrego zapalenia trzustki.

>> Warto przeczytać: Objawy raka trzustki. Przyczyny, diagnostyka, leczenie nowotworu

Czy stłuszczenie trzustki jest groźne?

Stłuszczenie trzustki prowadzi do zwiększania się działań toksycznych tłuszczu w obrębie miąższu narządu i uszkadza go, upośledzając funkcje. Ponadto sam fakt stłuszczenia prowadzić może zarówno do ostrego zapalenia trzustki, przewlekłego zapalenia trzustki, niewydolności zewnątrzwydzielniczej narządu i jego nowotworu.

Jak leczyć stłuszczenie trzustki?

Leczenie choroby stłuszczeniowej trzustki opiera się przede wszystkim na działaniach dietetycznych, mających na celu ograniczenie spożywania nadmiaru tłuszczów, na zwiększeniu aktywności fizycznej. Redukcja masy ciała, zdrowa i zbilansowana dieta a także działania mające na celu stabilizację poziomu glukozy we krwi, często pozwalają na stopniowe wycofywanie się stanu stłuszczenia i powrót trzustki do prawidłowego funkcjonowania.

Głównymi celami leczenia jest zmniejszenie dolegliwości trawiennych, ograniczenie ryzyka ewentualnych powikłań a także zahamowanie rozwoju choroby. 

Dieta w przypadku stłuszczenia trzustki

Postępowanie dietetyczne powinno stanowić podstawę leczenia choroby stłuszczeniowej trzustki.

 Posiłki powinny być lekkostrawne, spożywane częściej ale w mniejszych ilościach.

Zaleca się ograniczenie tłuszczy zwierzęcych, a także pełnotłustych produktów i przetworów mlecznych, zastępowanie ich tłuszczami roślinnymi. W diecie powinno znaleźć się miejsce na owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i odpowiednie nawodnienie.

Stłuszczenie trzustki – podsumowanie

1. Niewłaściwe nawyki żywieniowe poza nieprawidłowym przyrostem masy ciała prowadzą często do wielu schorzeń metabolicznych jak cukrzyca, otyłość czy zespół metaboliczny. Konsekwencją tego jest często kumulowanie się nadmiaru tłuszczy z diety w narządach wewnętrznych jak wątroba czy trzustka.
2. Stłuszczenie trzustki, nieleczone lub leczone niewłaściwie, może doprowadzić do dalszego uszkodzenia narządu a także do ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki czy nowotworu złośliwego tego narządu.

Bibliografia

1. Natalia Wasilewska, Aleksandra Filimoniuk, Magdalena Kucharska, Artur Rycyk, Dariusz M. Lebensztejn: „Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa trzustki – nowa choroba czy kolejna manifestacja zespołu metabolicznego?”; STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA 2019 T. 16 182-186
2. Michał Stasiak, Anita Gąsiorowska; „Stłuszczenie trzustki – etiologia, diagnostyka oraz rola w patogenezie zapaleń i raka trzustki”, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 8B, 2015
3. Andrzej Smereczyński, Katarzyna Kołaczyk: „ Czy otłuszczona trzustka to banalna zmiana?”; Journal of Ultrasonography 2016; 16: 273–280