Rak tarczycy może występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Tempo rozwoju choroby zależy od jej rodzaju – niektóre nowotwory rosną powoli, inne mogą mieć przebieg bardziej agresywny.
| Z tego artykułu dowiesz się: >> czym jest rak tarczycy i jakie daje objawy, w tym objawy skórne, >> jakie są rodzaje raka tarczycy oraz ich różnice w przebiegu choroby, >> jakie czynniki zwiększają ryzyko rozwoju nowotworu tarczycy, >> czy rak tarczycy może być dziedziczny, >> gdzie może dawać przerzuty i jakie badania warto wykonać w diagnostyce, >> jak interpretować wyniki wysokiego anty-TG, morfologii i TSH w kontekście raka tarczycy, >> jakie są aktualne metody leczenia oraz zasady profilaktyki. |
Spis treści:
- Rak tarczycy: co to za choroba?
- Rodzaje raka tarczycy
- Przyczyny rozwoju raka tarczycy
- Objawy raka tarczycy
- Gdzie daje przerzuty rak tarczycy?
- Rak tarczycy: diagnostyka nowotworu. Jakie badania wykonać?
- Metody leczenia chorych z rakiem tarczycy
- Profilaktyka raka tarczycy
- FAQ: najczęstsze pytania o raka tarczycy
Rak tarczycy: co to za choroba?
Rak tarczycy (ICD-10 C73) to nowotwór wywodzący się z komórek tarczycy – gruczołu regulującego metabolizm organizmu poprzez produkcję hormonów. Wczesne stadium choroby często przebiega bezobjawowo, dlatego regularne badania i obserwacja zmian w obrębie szyi są niezwykle istotne. Tempo rozwoju choroby zależy od typu nowotworu – rak brodawkowaty zwykle rośnie powoli, podczas gdy rak anaplastyczny może rozwijać się bardzo szybko.
Rodzaje raka tarczycy
Najczęściej spotykane typy raka tarczycy to:
- Rak brodawkowaty – najczęstszy typ; wolno rośnie, rokowania są zwykle bardzo dobre.
- Rak pęcherzykowy – rzadszy, może dawać przerzuty do płuc i kości.
- Rak rdzeniasty – często związany z mutacjami genetycznymi, które obejmują najczęściej tzw. komórki C rdzenia tarczycy, które produkują kalcytoninę.
- Rak anaplastyczny – bardzo agresywny i rzadki, wymaga intensywnej terapii.
Znajomość rodzaju raka jest kluczowa przy wyborze strategii leczenia i ocenie rokowań.
Przyczyny rozwoju raka tarczycy
Dokładne przyczyny raka tarczycy nie są w pełni poznane, ale istnieje kilka czynników ryzyka:
- ekspozycja na promieniowanie jonizujące w młodym wieku,
- predyspozycje genetyczne,
- przewlekłe choroby tarczycy, np. Hashimoto,
- niedobór lub nadmiar jodu.
Świadomość tych czynników pozwala na wczesną diagnostykę i profilaktykę.
Czy rak tarczycy jest dziedziczy?
Niektóre typy raka tarczycy, jak rak rdzeniasty, mogą mieć podłoże dziedziczne (mutacja w genie RET). W przypadku występowania raka tarczycy w rodzinie, zaleca się konsultację genetyczną i regularne badania profilaktyczne.
>> Warto przeczytać: Czy rak jest dziedziczny? Fakty i mity na temat dziedziczenia nowotworu
Objawy raka tarczycy
Objawy raka tarczycy mogą obejmować:
- guzek lub zgrubienie w okolicy szyi,
- chrypkę lub zmiany głosu,
- trudności w połykaniu,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Warto pamiętać, że w początkowym stadium choroba może przebiegać bezobjawowo.
Rak tarczycy: objawy skórne
W rzadkich przypadkach rak tarczycy może dawać przerzuty do skóry. Wówczas na ciele mogą pojawić się twarde, nieruchome guzki lub grudki, najczęściej w okolicy szyi lub głowy, ale czasem także w innych miejscach. Zmiany te mogą być bolesne, zaczerwienione lub przebarwione.
Gdzie daje przerzuty rak tarczycy?
Przerzuty raka tarczycy najczęściej lokalizują się w:
Monitorowanie tych obszarów jest istotne w planowaniu leczenia i ocenie rokowań.
Rak tarczycy: diagnostyka nowotworu. Jakie badania wykonać?
- USG szyi – pozwala ocenić strukturę tarczycy, wielkość i charakter zmian ogniskowych, a także obecność nieprawidłowych węzłów chłonnych. Jest podstawowym badaniem wstępnym.
- Biopsja cienkoigłowa (BACC) – pobranie próbki komórek ze zmiany do badania histopatologicznego. Wynik BACC często decyduje o potrzebie operacji lub dalszej obserwacji.
- Badania laboratoryjne:
- Oznaczenia oceniające metabolizm tarczycy, morfologia – pozwalają ocenić funkcję gruczołu tarczowego i ogólny stan zdrowia, choć same nie wykrywają raka,
- Kalcytonina – marker charakterystyczny dla raka rdzeniastego tarczycy. Jej podwyższony poziom może wskazywać na obecność tego typu nowotworu, a regularne oznaczanie kalcytoniny jest szczególnie ważne u pacjentów z podejrzeniem raka rdzeniastego lub u osób z historią rodzinną choroby.
Wysokie anty-TG a rak tarczycy
Podwyższone anty-TG może występować przy chorobach autoimmunizacyjnych tarczycy. U pacjentów po operacji usunięcia gruczołu, monitorowanie poziomu anty-TG jest kluczowe, ponieważ wzrost jego poziomu może świadczyć o wznowie nowotworu.
Rak tarczycy a morfologia
Niektóre nieprawidłowości w morfologii krwi mogą towarzyszyć chorobie, ale same w sobie nie służą do rozpoznania raka tarczycy. Morfologia pomaga natomiast ocenić ogólny stan zdrowia pacjenta.
Rak tarczycy a TSH
Poziom TSH nie wykazuje obecności raka tarczycy. Jest natomiast istotny w monitorowaniu funkcji tarczycy.
>> Zobacz też: Co to jest TSH i jaką rolę pełni w organizmie?
Metody leczenia chorych z rakiem tarczycy
Leczenie zawsze dobiera się indywidualnie, w zależności od rodzaju raka, jego zaawansowania, ryzyka nawrotu i wieku pacjenta.
- Standardowo leczeniem podstawowym jest usunięcie tarczycy (tyreoidektomia).
- Po operacji niektórzy pacjenci otrzymują terapię jodem radioaktywnym, która pomaga zniszczyć pozostałą tkankę tarczycy lub ewentualne przerzuty, choć nie zawsze jest konieczna.
- Po leczeniu operacyjnym i ewentualnym jodzie radioaktywnym konieczne jest przyjmowanie preparatu L‑tyroksyny. W zależności od ryzyka nawrotu stosuje się dawkę utrzymującą TSH w normie lub czasami nieco niższą, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu.
- Ważne jest regularne monitorowanie po leczeniu – obejmuje badania krwi (tyreoglobulina i przeciwciała anty‑Tg przy rakach zróżnicowanych, kalcytonina przy raku rdzeniastym) oraz USG szyi.
- W przypadkach raka rdzeniastego lub raka odpornego na standardowe leczenie stosuje się leki celowane, które działają na konkretne mutacje nowotworu.
- W bardzo agresywnych nowotworach, takich jak rak anaplastyczny, możliwe jest zastosowanie radioterapii, chemioterapii lub leczenia paliatywnego.
Profilaktyka raka tarczycy
Profilaktyka obejmuje: regularne badania tarczycy i USG szyi, unikanie nadmiernego promieniowania jonizującego oraz obserwacja zmian w rodzinie z występowaniem raka tarczycy.
FAQ: najczęstsze pytania o raka tarczycy
Guzek w okolicy szyi, chrypka, trudności w połykaniu lub powiększone węzły chłonne.
Rokowania zależą od typu i stadium nowotworu. W przypadku raka brodawkowatego i pęcherzykowego rokowania są bardzo dobre, nawet kilkadziesiąt lat przeżycia.
Nie, TSH może pomóc ocenić funkcję tarczycy, ale nie służy do diagnostyki raka.
Większość przypadków raka brodawkowatego i pęcherzykowego jest wyleczalna przy odpowiednim leczeniu.
Ból może występować w szyi lub promieniować do ucha, ale często choroba jest bezbolesna.
Nie, CRP jest markerem stanu zapalnego, a nie diagnostycznym wskaźnikiem raka tarczycy.
Bibliografia
- Jarząb B, et al. Diagnosis and treatment of thyroid cancer in adult patients – Recommendations of Polish Scientific Societies and the National Oncological Strategy. 2022 Update [Diagnostyka i leczenie raka tarczycy u chorych dorosłych – Rekomendacje Polskich Towarzystw Naukowych oraz Narodowej Strategii Onkologicznej. Aktualizacja na rok 2022]. Endokrynol Pol. 2022
- Handkiewicz-Junak D, et al. Diagnostics and treatment of differentiated thyroid carcinoma in children – Guidelines of the Polish National Scientific Societies, 2024 Update. Endokrynol Pol. 2024
- Durante C, et al. 2023 European Thyroid Association Clinical Practice Guidelines for thyroid nodule management. Eur Thyroid J. 2023
