Alkohol od wieków obecny jest w ludzkiej kulturze — zarówno na co dzień, jak i przy okazji różnych obrzędów czy uroczystości. Choć powszechnie spożywany, wiąże się z wieloma zagrożeniami zdrowotnymi i społecznymi, zwłaszcza w przypadku nadużywania.
Zdarza się jednak, że niektóre osoby doświadczają tych skutków mimo całkowitej abstynencji. W takich przypadkach przyczyną może być tzw. zespół fermentacji jelitowej (GFS, gut fermentation syndrome), znany również jako zespół autobrowaru (ABS, auto-brewery syndrome).
Spis treści:
- Czym jest zespół autobrowaru?
- Zespół fermentacji jelitowej: przyczyny rozwoju zespołu autobrowaru
- Zespół autobrowaru: objawy
- Jak zdiagnozować zespół autobrowaru?
- Zespół fermentacji jelitowej. Leczenie syndromu autobrowaru
- Zespół autobrowaru: podsumowanie informacji o syndromie fermentacji jelitowej
Czym jest zespół autobrowaru?
Zespół autobrowaru to rzadkie i wciąż słabo poznane schorzenie, którego istotą jest nadmierna fermentacja alkoholowa w organizmie. Jego przyczyną są mikroorganizmy zasiedlające przewód pokarmowy — rzadziej moczowy — które w nadmiernych ilościach lub patologicznych lokalizacjach prowadzą do fermentacji spożywanych węglowodanów do etanolu.
>> Sprawdź: Zatrucie alkoholowe: objawy, przebieg, leczenie
Zespół fermentacji jelitowej: przyczyny rozwoju zespołu autobrowaru
Najczęstszą przyczyną zespołu fermentacji jelitowej jest dysbioza jelitowa, czyli zaburzenie równowagi mikrobioty przewodu pokarmowego. W jej wyniku dochodzi do kolonizacji jelit przez drożdżaki lub bakterie zdolne do fermentacji alkoholowej.
Do czynników sprzyjających rozwojowi choroby zalicza się dietę bogatą w węglowodany i produkty wysokoprzetworzone, przewlekłe lub częste stosowanie antybiotyków, immunosupresja, przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie przewodu pokarmowego, zakażenia grzybicze, a także narażenie na pleśń w środowisku.
Kogo może dotknąć zespół autobrowaru?
Choć zespół autobrowaru może występować u osób zdrowych, częściej obserwuje się go u pacjentów z chorobami współistniejącymi. Do schorzeń, które mogą zwiększać ryzyko jego rozwoju, należą m.in.:
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- zespół jelita drażliwego (IBS),
- cukrzyca,
- otyłość,
- zespół krótkiego jelita,
- resekcja żołądka,
- przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO),
- różnorakie schorzenia wątroby,
- niedobory odporności,
- choroby autoimmunologiczne.
Zespół autobrowaru: objawy
Zespół autobrowaru może znacząco wpływać na życie pacjenta — zarówno w aspekcie zdrowotnym, społecznym, jak i prawnym. Osoby z tym schorzeniem mogą doświadczać uciążliwych objawów, takich jak nieprzyjemny zapach z ust przypominający oddech po alkoholu oraz szereg dolegliwości ze strony układu pokarmowego: biegunki, wzdęcia, bóle brzucha, nudności i wymioty.
Z powodu tych objawów pacjenci cierpią nie tylko fizycznie. Nierzadko spotykają się z niezrozumieniem otoczenia, co może prowadzić do wykluczenia społecznego. W konsekwencji pogarsza się ich samopoczucie psychiczne, co sprzyja rozwojowi przewlekłego zmęczenia, obniżonej produktywności, braku motywacji, a nawet depresji.
Zespół autobrowaru może również prowadzić do konfliktów z prawem — na przykład w przypadku wykrycia podwyższonego poziomu etanolu we krwi podczas kontroli drogowej, mimo że chory nie spożywał alkoholu.
>> To może Cię zainteresować: Ciągłe zmęczenie – problem XXI wieku. Czy to może być objaw choroby?
Jak zdiagnozować zespół autobrowaru?
Proces diagnostyczny zespołu fermentacji jelitowej rozpoczyna się od zebrania dokładnego wywiadu. Lekarz zapyta pacjenta m.in. o stosowanie antybiotyków, spożycie alkoholu oraz niewyjaśnione epizody przypominające zatrucie alkoholowe. Następnie przeprowadza się badanie fizykalne i neurologiczne — ich celem jest wychwycenie zaburzeń mowy, chodu oraz objawów mogących świadczyć o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu wątroby.
W dalszej kolejności zlecane są badania laboratoryjne oraz analiza kału pod kątem nadmiernego wzrostu grzybów lub bakterii. Ważnym elementem diagnostyki są również tzw. testy prowokacyjne — najczęściej z użyciem glukozy — podczas których mierzy się poziom alkoholu we krwi i/lub wydychanym powietrzu po spożyciu węglowodanów.
>> Przeczytaj też: Badanie Organix Gastro – jak czytać wyniki?
Uzupełnieniem diagnostyki może być endoskopia z pobraniem treści jelitowej, co pozwala wykryć obecność mikroorganizmów i przeprowadzić testy wrażliwości na leki przeciwgrzybicze oraz antybiotyki.
Ostateczne rozpoznanie zespołu fermentacji jelitowej stawia się na podstawie dodatniego wyniku testu prowokacyjnego, identyfikacji drobnoustrojów zdolnych do produkcji etanolu oraz wykluczenia innych możliwych przyczyn obserwowanych objawów.
>> Zobacz: Testy oddechowe w diagnostyce chorób układu pokarmowego
Badania laboratoryjne w rozpoznaniu zespołu fermentacji jelitowej
W diagnostyce zespołu autobrowaru wykonuje się szereg badań laboratoryjnych, które pomagają ocenić ogólny stan zdrowia pacjenta oraz wykluczyć inne przyczyny objawów. Obejmują one:
- morfologię krwi,
- poziom elektrolitów (sód, potas),
- parametry czynności nerek (kreatynina, azot mocznikowy we krwi),
- próby wątrobowe (aminotrnsferaza alaninowa, fosfataza alkaliczna, bilirubina),
- ocenę funkcji hormonalnych (glukoza, TSH),
- poziom witamin (szczególnie B1 i B2).
>> Przeczytaj: Witaminy z grupy B – objawy niedoboru, rola w organizmie
Zespół fermentacji jelitowej. Leczenie syndromu autobrowaru
Leczenie zespołu fermentacji jelitowej zależy od rozpoznanej przyczyny, jednak główne strategie terapeutyczne obejmują:
- Leki przeciwgrzybicze
Głównym celem leczenia farmakologicznego jest eliminacja drożdżaków fermentujących węglowodany. W przypadkach opornych na terapię konieczne może być zastosowanie różnych preparatów przeciwgrzybiczych w kolejnych etapach leczenia.
- Dieta niskowęglowodanowa
Ograniczenie spożycia węglowodanów i produktów wysokoprzetworzonych jest kluczowe, ponieważ stanowią one pożywkę dla patogennych mikroorganizmów. W początkowej fazie leczenia zaleca się nawet całkowite wykluczenie węglowodanów z diety.
Wskazana jest również całkowita eliminacja alkoholu oraz produktów zawierających pleśnie i drożdże (serów pleśniowych, wypieków drożdżowych).
- Modulacja mikrobioty
Probiotyki mogą być stosowane w celu konkurencyjnego hamowania wzrostu grzybów, choć ich skuteczność nie została jeszcze jednoznacznie potwierdzona badaniami klinicznymi.
- Przeszczep mikrobioty kałowej
W przypadkach opornych na standardowe leczenie, przeszczep mikrobioty kałowej może prowadzić do długotrwałej remisji objawów.
Zespół autobrowaru: podsumowanie informacji o syndromie fermentacji jelitowej
Zespół autobrowaru to rzadkie, ale potencjalnie wyniszczające schorzenie, które może znacząco wpływać na życie pacjenta. Jego objawy często przypominają skutki spożycia alkoholu, mimo że chory go nie pił, co utrudnia diagnostykę i prowadzi do nieporozumień społecznych oraz prawnych. Kluczowe znaczenie ma wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie, oparte na farmakoterapii, diecie oraz modulacji mikrobioty.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- Bayoumy AB, Gut fermentation syndrome: A systematic review of case reports, United European Gastroenterology Journal vol. 9, 2021, s. 332-342
- Dinis-Oliveira RJ, The Auto-Brewery Syndrome: A Perfect Metabolic „Storm” with Clinical and Forensic Implications, Journal of clinical medicine vol. 10, 2021
- Medicine & Law in Practice, Instytut Ekspertyz Medycznych w Łodzi, 2023, tom 1, nr 1, s. 57-64
