Nowotwór dróg żółciowych nie należy do zbyt często rozpoznawanych chorób przewodu pokarmowego. Co roku około 800 Polaków otrzymuje diagnozę raka, a u 80% osób w chwili postawienia diagnozy, chorzy nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego.
Spis treści:
- Rak dróg żółciowych – co to za choroba?
- Czynniki ryzyka raka dróg żółciowych
- Rak dróg żółciowych – objawy
- Rozpoznanie i diagnostyka nowotworów dróg żółciowych
- Leczenie raka dróg żółciowych
- Nowotwór złośliwy dróg żółciowych: często zadawane pytania (FAQ)
- Rak dróg żółciowych: podsumowanie
Rak dróg żółciowych – co to za choroba?
Nowotwór złośliwy dróg żółciowych (CCC – cholangiocarcinoma) wywodzi się z ich tkanki nabłonkowej. Jest to jeden z rzadziej występujących nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego, gdyż ilość rozpoznań nie przekracza 1% wszystkich schorzeń onkologicznych. Cechuje go bardzo skąpoobjawowy, podstępny przebieg, który bardzo łatwo przeoczyć.
Podtypy raka dróg żółciowych (w zależności od lokalizacji)
Nowotwór złośliwy dróg żółciowych może może być zlokalizowany w przewodzie żółciowym wspólnym (dystalnie), w przewodzie wątrobowym (okołownękowo), wewnątrzwątrobowo.
Czynniki ryzyka raka dróg żółciowych
Do najczęstszych przyczyn prowadzących do nowotworu złośliwego dróg żółciowych zaliczyć można:
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby B lub C,
- kamicę przewodów żółciowych,
- nieswoiste zapalenia jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
- przewlekłe zapalenie trzustki,
- alkoholizm, nikotynizm,
- pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
- marskość wątroby,
- infekcja pasożytnicza wywołana przez przywry Opistorchis.
>> Zobacz: Pierwotne zapalenie dróg żółciowych PBC (dawniej pierwotna marskość wątroby)
Rak dróg żółciowych – objawy
Przebieg choroby jest dość trudny do wychwycenia w początkowym jej etapie.
Najbardziej charakterystyczne objawy raka dróg żółciowych wiążą się przede wszystkim z blokadą przepływu żółci w obrębie dróg żółciowych. Są to m.in. :
- dyskomfort trawienny i ból nadbrzusza prawego, środkowego;
- utrata masy ciała;
- powiększenie wątroby;
- stany podgorączkowe, gorączka;
- wyczuwalny przez powłoki jamy brzusznej guz w okolicy prawego podżebrza;
- wyczuwalny, powiększony, pęcherzyk żółciowy (jest to objaw Courvoisiera).
W chwili pojawienia się świądu skóry i zażółcenia powłok skórnych (żółtaczki) często nowotwór jest już zmianą nie podatną na leczenie chirurgiczne.
>> Sprawdź: Objawy skórne chorej wątroby. Jakie badania wykonać?
Rak dróg żółciowych: ostatnie stadium choroby
Nowotwór dróg żółciowych rozwija się podstępnie. Dolegliwości, które pojawiają się we wczesnych etapach choroby, są często trudne do wychwycenia w trakcie diagnostyki, a w chwili, gdy proces nowotworzenia jest już bardzo zaawansowany, pojawiają się: żółtaczka, świąd skóry, osłabienie apetytu, spadek masy ciała, objawy niedożywienia, dreszcze i gorączka. Chory z każdym kolejnym miesiącem życia traci siły.
Rozpoznanie i diagnostyka nowotworów dróg żółciowych
Diagnostyka raka dróg żółciowych obejmuje szereg badań. Przede wszystkim jest to USG jamy brzusznej (pozwala m.in. na wstępną ocenę pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych), TK jamy brzusznej (badanie umożliwia wykrycie zmiany i oszacowanie zaawansowania nowotworu), MR jamy brzusznej, MRCP (badanie służy ocenie rozległości zmiany nowotworowej), EUS ( ocenia wewnątrzwątrobowe drogi żółciowe, węzły chłonne i naczynia, a także okolice pęcherzyka żółciowego), ECPW (badanie pozwala na pobranie materiału do badania histopatologicznego i wprowadzenie protezy do dróg żółciowych), PET (badanie pozwala na ocenę ewentalnym przerzutów do węzłów chlonnnych i narządów odległych) oraz cholangioskopia.
Badania laboratoryjne w diagnostyce raka dróg żółciowych
W diagnostyce nowotworu, poza badaniami obrazowymi, wykorzystuje się szereg parametrów laboratoryjnych służących rozpoznaniu choroby, jak i monitorowaniu stopnia jej zaawansowania.
Wśród parametrów laboratoryjnych zwracają uwagę m.in. :
- zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych: ALP, ALT, AST, GGTP;
- zwiększenie stężenia bilirubiny całkowitej i sprzężonej;
- podwyższone stężenie markerów: CA 19-9 i CA 125 w surowicy krwi, a także CEA (służą w głównej mierze do monitorowania odpowiedzi na włączone leczenie i oceny skuteczności terapeutycznej).
>> To może Cię zainteresować: Żółtaczka u noworodka – objawy, przyczyny, badania stężenia bilirubiny
Leczenie raka dróg żółciowych
Plan leczenia nowotworu zależy od: lokalizacji i wielkości guza, a także ogólnego stanu zdrowia chorego, obecności współistniejących chorób, a także wystąpienia ewentualnych przerzutów do odległych narządów poza drogi żółciowe.
Metodą leczenia z wyboru jest radykalne usunięcie guza wraz z marginesem zdrowych okolicznych tkanek. W zależności od lokalizacji zmiany, dokonuje się usunięcia fragmentu wątroby lub odcinkowej resekcji dróg żółciowych i przyległych do nich segmentów wątroby. U niektórych chorych rozważane jest przeszczepienie wątroby.
Uzupełnieniem leczenia chirurgicznego jest chemioterapia oparta na kapecytabinie przez okres kolejnych 6 miesięcy.
Spośród pozostałych metod leczenia wymienić można: radioterapię, zabiegi odbarczające drogi żółciowe polegające na założeniu stentów. U chorych, u których nie można już wykonać zabiegu operacyjnego, wykorzystuje się m.in. chemioterapię paliatywną, radioembolizację. Pozostałe znane metody leczenia raka dróg żółciowych to immunoterapia (poprzez podawanie przeciwciał monoklonalnych) i terapia molekularna (metoda leczenia zarezerwowana dla mutacji genów BRCA, FGFR2).
Nowotwór złośliwy dróg żółciowych: często zadawane pytania (FAQ)
Każda choroba przewlekła, a zwłaszcza nowotworowa, budzi wiele obaw oraz lęków zarówno u chorego jak i jego najbliższych. Jest to często trudny czas, który pozostawia wiele niewiadomych, niepewności o skuteczność leczenia i przyszłość, z jaką przyjdzie się zmierzyć osobom z postawioną diagnozą.
Nowotwór dróg żółciowych jest u większości chorych rozpoznawany w zaawansowanym stadium, które nie kwalifikuje ich do leczenia operacyjnego. U takich chorych średnie roczne przeżycie dotyczy zaledwie kilka procent.
W przypadku osób, u których udało się zdiagnozować chorobę we wczesnym etapie i można u nich wykonać radykalny zabieg chirurgiczny, 5-letnie przeżycie szacowane jest na poziomie 15-30%.
Do najbardziej charakterystycznych objawów związanych z nowotworem dróg żółciowych zalicza się zażółcenie powłok skórnych, świąd skóry, utratę masy ciała, powiększenie wątroby, gorączkę, dreszcze, ból prawej okolicy podżebrowej i wyczuwalny w ww. okolicy guz oraz objaw Courvoisiera (powiększony, twardy i niebolesny pęcherzyk żółciowy).
Rak dróg żółciowych jest źle rokującym i bardzo agresywnym nowotworem przewodu pokarmowego. Trudno go zakwalifikować do chorób uleczalnych, gdyż odsetek 5-letnich przeżyć obejmuje 10-15%, a średni czas przeżycia u chorych po resekcji to kilkadziesiąt miesięcy. W przypadku większości rozpoznań, w zaawansowanym stadium i leczenia paliatywnego, średni czas przeżycia to około 12 miesięcy.
Rozprzestrzenianie się komórek nowotworu odbywa się drogą naczyń limfatycznych, a także do jamy otrzewnej i wnętrza wątroby. Na bardzo późnym etapie choroby dochodzi do rozsiewu drogą krwiopochodną.
Rak dróg żółciowych: podsumowanie
Nowotwór złośliwy dróg żółciowych zaliczany jest do grupy rzadkich, agresywnych i źle rokujących chorób przewodu pokarmowego.
- Szczyt zachorowań na nowotwór przypada na 40. rok życia.
- Wśród głównych przyczyn choroby znajdują się: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, kamica i przewlekłe zapalenie dróg żółciowych.
- Podstawą leczenia nowotworu jest chirurgiczna resekcja guza, z wielomiesięczną chemioterapią uzupełniającą.
Bibliografia
- dostęp online 15.08.2025 https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/88257,rak-drog-zolciowych
- Interna Szczeklika 2021, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2021.
- dostęp online 13.08.2025 https://www.zwrotnikraka.pl/nowotwor-drog-zolciowych-objawy-i-leczenie
