Ropowica to zakażenie szerzące się drogą ciągłości tkanek, które najczęściej wywoływane jest przez bakterie. Jakie obszary może zajmować ropowica? Jakie są najczęstsze objawy tego schorzenia? Czy ropowica dna jamy ustnej jest groźna? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat ropowicy.

Spis treści:

1. Co to jest ropowica (flegmona)?
   • Jak wygląda ropowica?
2. Jakie są przyczyny ropowicy?
3. Lokalizacje ropowicy
4. Objawy ropowicy
5. Jak przebiega leczenie ropowicy?
6. Rokowania przy ropowicy
7. Ropowica – podsumowanie

Co to jest ropowica (flegmona)?

Ropowica to ostre, ropne zakażenie dotyczące tkanek miękkich, które jest słabo odgraniczone, co oznacza, że typowo nie obserwuje się gromadzenia treści ropnej. W tej kwestii, przeciwieństwem ropowicy jest ropień, w przebiegu którego obecne jest dobrze odgraniczone i otorbione ognisko, zawierające treść ropną. Ropowica ma tendencje do rozszerzania się na sąsiadujące tkanki.

Jak wygląda ropowica?

Obraz kliniczny ropowicy zależy przede wszystkim od lokalizacji zakażenia. W większości przypadków obserwuje się takie objawy jak:

• obrzęk,
• rumień, a więc zaczerwienienie,
• nadmierne ucieplenie,
• pojawiającą się martwicę i owrzodzenia w obrębie skóry,
• dolegliwości bólowe.

Schorzeniu mogą towarzyszyć bardziej specyficzne objawy, co zostanie przedstawione w kolejnych akapitach tego artykułu.

Jakie są przyczyny ropowicy?

Ropowica należy do infekcji wywoływanych przez bakterie. Za ropowicę najczęściej odpowiadają paciorkowce i gronkowce, choć mogą to być również bakterie beztlenowe i Gram-ujemne. Niektóre gatunki bakterii produkują specjalne enzymy, które ułatwiają rozprzestrzenianie się zakażenia. Do enzymów tych zalicza się między innymi hialuronidazę i streptokinazę.

Lokalizacje ropowicy

Schorzenie to może lokalizować się w obrębie wielu obszarów organizmu człowieka. W medycynie wyróżnia się kilka szczególnych rodzajów ropowicy, w tym między innymi takie jak:

• angina Ludwiga – czyli inaczej ropowica dna jamy ustnej. Może być ona powikłaniem infekcji dotyczącej migdałków podniebiennych, czy ślinianek, ale również występować jako powikłanie po usunięciu zęba i innych zabiegach stomatologicznych,

• zastrzał – jest to zakażenie dotyczące klasycznie opuszki palca, którego przyczyną zazwyczaj jest uraz,

• zanokcica – jest to zakażenie lokalizujące się w obrębie wałów paznokciowych, często związane z urazami paznokci i otaczających tkanek poprzez ich obgryzanie.

Warto wiedzieć, że w dermatologii wyróżniamy również stan nazywany zanokcicą opryszczkowatą. W tym przypadku za objawy chorobowe odpowiada wirus opryszczki zwykłej, nie zaś bakterie. Oprócz zmian skórnych typowych dla zanokcicy, często pojawiają się również symptomy dodatkowe takie jak pieczenie, mrowienie i świąd w obrębie zmian, co jest charakterystyczne dla infekcji spowodowanych przez wirusa opryszczki. 

Objawy ropowicy

Objawy kliniczne ropowicy zależą przede wszystkim od lokalizacji zakażenia. W przypadku anginy Ludwiga obserwuje się między innymi:

• gorączkę,
• bóle głowy,
• ból pojawiający się podczas połykania i mówienia,
• szczękościsk,
• niekiedy duszność,
• zaburzenia ruchomości w obrębie języka,
• ułożenie języka z przodu jamy ustnej,
• napięcie i niekiedy również zaczerwienienie skóry w okolicy podżuchwowej.

Z kolei w przebiegu zastrzału i zanokcicy odnotowuje się:

• treść ropną zlokalizowaną pod naskórkiem w obrębie opuszka palca (zastrzał),
• dolegliwości bólowe, szczególnie podczas palpacji zmienionego chorobowo miejsca,
• wyciek treści ropnej z wału paznokciowego, opuszka palca (zanokcica),
• niekiedy zmiany zabarwienia w obrębie płytki paznokciowej – szczególnie przy zanokcicy i towarzyszącym zakażeniu Pseudomonas aeruginosa. 

W przypadku zastrzału i zanokcicy rzadko mamy do czynienia z objawami ogólnymi takimi jak gorączka, ból głowy, czy osłabienie.

Jak przebiega leczenie ropowicy?

Podejrzenie ropowicy wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. W wybranych przypadkach ropowica może wymagać hospitalizacji na Oddziale Chirurgicznym i wykonania zabiegu operacyjnego z sączkowaniem zmian. Zastrzał i zanokcica również mogą wymagać nacięcia zmian i oczyszczenia z treści ropnej, choć to klasycznie wykonywane jest w warunkach ambulatoryjnych (poradnianych). W przebiegu ropowicy stosowana jest również antybiotykoterapia, często szerokospektralna. W przebiegu anginy Ludwiga konieczne bywa również zabezpieczenie dróg oddechowych.

W diagnostyce ropowicy niezwykle ważne jest przeprowadzenie dokładnego badania przedmiotowego. Badania laboratoryjne, które znajdują zastosowanie w przypadku podejrzenia ropowicy to przede wszystkim:

• morfologia krwi obwodowej,
• stężenie białka CRP,
• stężenie prokalcytoniny.

Pomocne mogą być również badania obrazowe, w tym tomografia komputerowa, badanie ultrasonograficzne i RTG klatki piersiowej. Wybór metody obrazowania zależy od lokalizacji zmian. Badanie te mają na celu ocenę rozległości zmian ropowiczych.

Rokowania przy ropowicy

Rokowanie zależy od lokalizacji zmian ropowiczych, a także od tempa postępu choroby i stanu ogólnego pacjenta. W przypadku chorób przewlekłych (takich jak cukrzyca, niewydolność nerek, niewydolność serca), a także w przypadku obniżenia odporności – rokowanie co do wyleczenia jest gorsze.

Ropowica może wiązać się z ryzykiem wystąpienia poważnych powikłań, w tym sepsy i martwiczego zapalenia śródpiersia, które związane jest nawet z 40% ryzykiem śmiertelności. Wczesna diagnostyka i włączenie odpowiedniego leczenia istotnie poprawia rokowanie, dlatego przy podejrzeniu ropowicy nie warto zwlekać – należy jak najszybciej udać się na konsultację lekarską.

Ropowica – podsumowanie

• Ropowica to ostre zakażenie dotyczące tkanek miękkich, które najczęściej spowodowane jest przez bakterie, w tym gronkowce i paciorkowce.
• Ropowica manifestuje się najczęściej jako zaczerwienienie, obrzęk i wzrost ucieplenia w danej lokalizacji. Mogą pojawić się także objawy ogólne, takie jak dreszcze, gorączka, osłabienie.
• W leczeniu ropowicy zastosowanie znajduje przede wszystkim antybiotykoterapia, a także procedury chirurgiczne takie jak nacięcie i sączkowanie.
• W przypadku podejrzenia ropowicy należy jak najszybciej udać się na konsultację lekarską, bowiem niezdiagnozowana ropowica może wiązać się z wystąpieniem poważnych powikłań, w tym zakażenia ogólnoustrojowego (sepsy).

Bibliografia

1. B. Latkowski i inni, Problemy chirurgii dziecięcej, Medycyna rodzinna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017,
2. J. Stachura i inni, Patologia znaczy słowo o chorobie, Wydawnictwo PAU, Kraków 2003,
3. J. Fibak, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
4. W. Noszczyk, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007,
5. R.W. Connor i inni, Hand infections in patients with diabetes mellitus, Orthopedics 2001; 24: 1057-1060,
6. Y. Avitzur, Herpetic whitlow infection in a general pediatrician–an occupational hazard, Infection, 4 (30), s. 234–6, 2002.

Kaszel, gorączka i ból w klatce piersiowej to typowe objawy zapalenia płuc. Jakie są jego przyczyny, jak je rozpoznać i skutecznie leczyć? Sprawdź, na co zwrócić uwagę, kiedy konieczna jest konsultacja lekarska oraz jak uniknąć groźnych powikłań. Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie właściwego leczenia znacznie zwiększają szanse na szybki powrót do zdrowia.

Spis treści:

1. Co to jest zapalenie płuc?
2. Ile rozwija się zapalenie płuc?
3. Przyczyny zapalenia płuc
4. Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe?
5. Jakie są objawy zapalenia płuc?
6. Jak leczyć zapalenie płuc?
7. Czy zapalenie płuc samo przejdzie?
8. Nieleczone zapalenie płuc – do czego może doprowadzić?
9. Zapalenie płuc – podsumowanie

Co to jest zapalenie płuc?

Zapalenie płuc to stan zapalny, który obejmuje tkankę płucną – pęcherzyki oraz tkankę śródmiąższową. W praktyce klinicznej wyróżnia się dwa główne typy choroby: pozaszpitalne zapalenie płuc, rozwijające się u osób przebywających poza placówkami medycznymi, oraz szpitalne zapalenie płuc, które pojawia się ≥ 48 h po przyjęciu do szpitala. Choroba może dotknąć osoby w każdym wieku, jednak szczególnie narażeni są pacjenci starsi, dzieci oraz osoby z obniżoną odpornością. Zapalenie płuc może mieć różny przebieg, od łagodnego do bardzo ciężkiego, a jego objawy oraz leczenie zależą od przyczyny – infekcji bakteryjnej, wirusowej lub grzybiczej.

>> Zobacz również: Zapalenie płuc u dziecka – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Ile rozwija się zapalenie płuc?

Okres rozwoju zapalenia płuc od momentu zakażenia jest zależny od rodzaju patogenu. W przypadku infekcji bakteryjnych objawy mogą pojawić się w ciągu 1–3 dni. Przy zakażeniach wirusowych objawy pojawiają się wolniej i mogą narastać stopniowo przez około tydzień, co często utrudnia szybką diagnozę.

Przyczyny zapalenia płuc

Zapalenie płuc może mieć różne przyczyny:

• Bakteryjne zapalenie płuc – najczęstsza postać choroby, spowodowana m.in. przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz Mycoplasma pneumoniae.
• Wirusowe zapalenie płuc – wywoływane najczęściej przez wirusa grypy oraz SARS-CoV-2 (COVID‑19).
• Grzybicze zapalenie płuc – rzadsze, głównie u osób z obniżoną odpornością.
• Aspiracyjne zapalenie płuc – wynikające z przedostania się treści pokarmowej lub żołądkowej do dróg oddechowych, często u osób starszych lub po udarach.

Infekcje wirusowe mogą także prowadzić do wtórnego, bakteryjnego zapalenia płuc, co pogarsza przebieg choroby.

>> Przeczytaj również: Bakterie atypowe: wpływ przewlekłego kaszlu na układ oddechowy

Czy zapalenie płuc jest zaraźliwe?

Zapalenie płuc może być chorobą zakaźną, szczególnie w przypadku etiologii wirusowej lub bakteryjnej. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową podczas kaszlu, kichania czy bliskiego kontaktu z osobą chorą. Dlatego ważne jest stosowanie zasad higieny oraz unikanie kontaktu z osobami zakażonymi.

Jakie są objawy zapalenia płuc?

Typowe objawy zapalenia płuc obejmują:

• kaszel, który może być suchy lub z odkrztuszaniem ropnej czy śluzowej wydzieliny,
• gorączkę, często wysoką, przekraczającą 38°C, dreszcze, intensywne poty,
• duszność, trudności w oddychaniu, uczucie braku powietrza,
• ból w klatce piersiowej nasilający się przy głębokim oddychaniu lub kaszlu,
• osłabienie, znaczne zmęczenie oraz obniżony apetyt,
• bóle mięśni i stawów,
• zaburzenia świadomości u osób starszych lub z osłabioną odpornością.

Jak leczyć zapalenie płuc?

Leczenie zapalenia płuc zależy przede wszystkim od przyczyny choroby i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

W przypadku bakteryjnego zapalenia płuc:

• Konieczna jest antybiotykoterapia, dobierana indywidualnie przez lekarza.
• W łagodnych, niepowikłanych przypadkach pozaszpitalnego zapalenia płuc zwykle wystarcza 5–7 dni antybiotykoterapii, natomiast w cięższych lub powikłanych – 7–14 dni.

W przypadku wirusowego zapalenia płuc:

• Stosuje się leki łagodzące objawy, takie jak środki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne.
• Zalecany jest odpoczynek, unikanie wysiłku fizycznego oraz odpowiednie nawodnienie organizmu.
• W niektórych sytuacjach dostępne są również leki przeciwwirusowe, które mogą przyspieszyć zdrowienie.

Przy ciężkim przebiegu choroby może być potrzebne:

• Leczenie szpitalne.
• Tlenoterapia.
• Dodatkowe leczenie wspomagające.

Ważne jest również przestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących odpoczynku i stosowanie diety bogatej w witaminy oraz składniki odżywcze, które wzmacniają odporność i pomagają szybciej wrócić do zdrowia.

>> Przeczytaj również: Legionelloza – ciężkie, atypowe zapalenie płuc

Czy zapalenie płuc samo przejdzie?

Łagodne, wirusowe zapalenia płuc mogą ustąpić samoistnie, jednak w większości przypadków konieczna jest opieka medyczna. Szczególnie niebezpieczne są bakteryjne zapalenia płuc, które bez leczenia antybiotykiem mogą prowadzić do poważnych i zagrażających życiu powikłań.

Nieleczone zapalenie płuc – do czego może doprowadzić?

Brak odpowiedniego leczenia zapalenia płuc może prowadzić do licznych powikłań, takich jak:

• ropień płuca – nagromadzenie ropy w obrębie tkanki płucnej,
• zapalenie opłucnej – zbieranie się płynu w jamie opłucnej,
• sepsa – groźne, ogólnoustrojowe zakażenie,
• niewydolność oddechowa, która może wymagać leczenia na oddziale intensywnej terapii,
• przewlekłe uszkodzenia tkanki płucnej.

W skrajnych przypadkach choroba może skończyć się śmiercią pacjenta, szczególnie przy osłabionym organizmie.

FAQ. Zapalenie płuc – często zadawane pytania

Poniżej odpowiedzi na inne często zadawanie pytania dotyczące zapalenia płuc.

Zapalenie płuc – podsumowanie

• Zapalenie płuc to poważna choroba, która wymaga konsultacji medycznej i leczenia.
• Typowe objawy to kaszel, wysoka gorączka, duszność oraz ból w klatce piersiowej.
• Leczenie bakteryjnego zapalenia płuc opiera się na antybiotykoterapii dobranej przez lekarza.
• Wczesne rozpoznanie i leczenie zapobiega powikłaniom takim jak ropień płuca, sepsa czy niewydolność oddechowa.
• Profilaktyka oraz regularne badania pomagają uniknąć poważnych konsekwencji choroby.

Bibliografia

1. T. Przybyłowski, J. Kuś, „Pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP)”, Interna Szczeklika, mp.pl.
2. F. Mejza, „Zapalenie płuc: przyczyny, objawy i leczenie”, mp.pl.
3. T. Przybyłowski, J. Kuś, „Szpitalne zapalenie płuc (SZP)”, Interna Szczeklika, mp.pl.
4. Metlay JP, Waterer GW, Long AC, et al. „Diagnosis and Treatment of Community‑Acquired Pneumonia in Adults: 2019 Update of the ATS/IDSA Guidelines”, Am J Respir Crit Care Med. 2019;200: e45‑e67.

Ropomocz w nazewnictwie medycznym (właściwie w języku łacińskim) nazywany jest również pyurią. To nieprawidłowy stan chorobowy, który spowodowany jest najczęściej zakażeniem układu moczowego. Sprawdź, jakie są najważniejsze informacje na temat ropomoczu.

Spis treści:

1. Co to jest ropomocz?
2. Przyczyny ropomoczu
3. Objawy ropomoczu
4. Diagnostyka ropomoczu
5. Leczenie ropomoczu
6. Ropomocz – często zadawane pytania (FAQ)
7. Ropomocz – podsumowanie

Co to jest ropomocz?

Pyuria, a właściwie ropomocz to zbyt duża ilość leukocytów w badanej próbce moczu. Ropomocz może być zdiagnozowany podczas badania moczu, ale stan ten może być widoczny także „gołym okiem” (właściwie: makroskopowo) – manifestuje się on jego zmętnieniem. Pamiętaj jednak, że nie zawsze zmętnienie będzie oznaczało ropomocz. Ropomocz najczęściej występuje w przebiegu zakażenia układu moczowego – warto wspomnieć, że ropomocz może być także jałowy. Co to oznacza? To sytuacja, kiedy podczas badania moczu w próbce obecna jest zbyt duża ilość leukocytów, ale nie stwierdzono obecności bakterii. Jałowy ropomocz może występować w przebiegu atypowych zakażeń układu moczowego, a taże w przebiegu zapalenia wyrostka robaczkowego, zapalenia jajników u kobiet, kamicy układu moczowego, czy nawet chorób nowotworowych. Z uwagi na liczne możliwe przyczyny ropomoczu jego występowanie koniecznie należy skonsultować z lekarzem celem wykonania niezbędnych badań uzupełniających.

>> Przeczytaj także: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?

Przyczyny ropomoczu

Ropomocz najczęściej występuje w przebiegu zakażenia układu moczowego. Z uwagi na budowę anatomiczną, tego układu, zakażenia znacznie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. Do najczęstszych przyczyn występowania zakażeń układu moczowego należą infekcje o tle bakteryjnym, ale należy wspomnieć, że mogą je powodować także wirusy, czy grzyby (chociaż statystycznie znaczenie rzadziej).  Warto również wspomnieć, że ropomocz nie jest chorobą, a objawem choroby – kluczowe jest zatem rozpoznanie przyczyny jego występowania oraz wdrożenie odpowiedniej, celowanej terapii.

Objawy ropomoczu

Jednym z objawów ropomoczu jest jego zmętnienie oraz nieprzyjemny zapach. Ropomocz występuje na przykład w przebiegu zakażenia układu moczowego, chociaż należy wspomnieć, że pojawiające się objawy w przebiegu zakażenia układu moczowego są często zróżnicowane – od skąpoobjawowych zakażeń po ciężkie, które mogą nawet zagrażać życiu chorego. Do najczęstszych symptomów zaliczamy ból okolicy nadłonowej, częstomocz (poliuria), ból podczas oddawania moczu (dysuria), czy naglące parcie na mocz.

Pamiętajmy jednak, że zakażeniom układu moczowego mogą również towarzyszyć objawy ogólne takie jak gorączka, osłabienie, nudności, czy nawet wymioty. U niektórych pacjentów zakażenie układu moczowego może prowadzić nawet do sepsy.

>> Dowiedz się więcej: Mętny mocz – jakie są jego przyczyny? Czy jest powodem do niepokoju?

Diagnostyka ropomoczu

Jakiekolwiek nieprawidłowości ze strony układu moczowego powinny być odpowiednio diagnozowane – jednym z podstawowych badań jest badanie ogólne moczu. W przypadku podejrzenia zakażenia układu moczowego warto wykonać także posiew moczu, który jest badaniem mikrobiologicznym pozwalającym na wykrycie bakterii w moczu.

Leczenie ropomoczu

Ropomocz nie jest stanem prawidłowym – bez wątpienia wymaga odpowiedniego leczenia. Kluczowe jest jednak poznanie przyczyny ropomoczu oraz ewentualne wykluczenie ropomoczu jałowego. Jak wcześniej wspomniano ropomocz często jest spowodowany zakażeniem układu moczowego – identyfikacja bakterii (lub innego drobnoustroju – na przykład pasożytów, czy wirusów) odpowiedzialnej za występowanie tego stanu chorobowego pozwala na wdrożenie celowanego leczenia. W przypadku bakterii jest to odpowiedni antybiotyk, na który wrażliwe są znalezione w moczu bakterie.

Ropomocz – często zadawane pytania (FAQ)

Poznaj kilka odpowiedzi na pytania dotyczące ropomoczu.

Ropomocz – podsumowanie

Ropomocz jest objawem, a nie chorobą samą w sobie. Może być symptomem różnych schorzeń – warto pamiętać o wykonaniu podstawowego badania moczu w celu wykluczenia jego występowania.

Bibliografia

1. https://antybiotyki.edu.pl/wp-content/uploads/Rekomendacje/uklmoczowyinternet.pdf
2. https://www.mp.pl/nefrologia/choroby/zakazenie-ukladu-moczowego/184345,zakazenia-ukladu-moczowego
3. https://journals.viamedica.pl/renal_disease_and_transplant/article/viewFile/10444/8914

Swędzenie pochwy to uciążliwy problem, który może dotyczyć kobiet w każdym wieku. Chociaż często wynika z niegroźnych przyczyn – takich jak podrażnienie czy reakcja alergiczna – może też być sygnałem poważniejszych zaburzeń zdrowotnych, które wymagają diagnostyki i leczenia. Dowiedz się, jakie są przyczyny świądu pochwy oraz co robić, aby złagodzić nieprzyjemne objawy.

Spis treści:

1. Czym jest swędzenie pochwy i sromu?
2. Najczęstsze przyczyny świądu pochwy
   • Swędzenie pochwy w ciąży – przyczyny
   • Swędzenie pochwy po stosunku – czym jest spowodowane
   • Swędzenie pochwy po okresie
   • Swędzenie pochwy bez upławów
   • Swędzenie pochwy u dziecka – możliwe przyczyny
3. Swędzenie i pieczenie pochwy – objawy towarzyszące
4. Jakie są metody leczenia swędzenia pochwy i sromu?
5. Swędzenie pochwy – domowe sposoby łagodzenia objawów
6. Kiedy niezbędna jest konsultacja lekarska?
7. Konsekwencje nieleczonej infekcji intymnej
8. Świąd pochwy i sromu – najczęstsze pytania pacjentów
9. Przyczyny, objawy i leczenie świądu pochwy – podsumowanie

Czym jest swędzenie pochwy i sromu?

Świąd pochwy to nieprzyjemne uczucie drażnienia, które powoduje chęć drapania się. Objaw może mieć charakter ostry lub przewlekły oraz różne nasilenie – od lekkiego dyskomfortu po uciążliwe swędzenie, które znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Powodują go między innymi czynniki miejscowe (np. infekcje, podrażnienia) lub ogólnoustrojowe (np. zaburzenia hormonalne, choroby skóry).

Najczęstsze przyczyny świądu pochwy

Przyczyny swędzenia pochwy mogą być różnorodne. Bardzo często nieprzyjemne objawy są wynikiem podrażnienia lub reakcji alergicznej na środki higieniczne (np. wkładki higieniczne, podpaski, papier toaletowy), kosmetyki stosowane do okolicy intymnej, proszek i płyn do prania, źle dobraną bieliznę, prezerwatywy, niektóre leki.

Pieczenie i swędzenie pochwy może być też wynikiem infekcji intymnej – bakteryjnej (waginoza bakteryjna), grzybiczej (np. grzybica spowodowana Candida albicans) lub wirusowej (np. wirus opryszczki zwykłej). Możliwą przyczyną są także choroby pasożytnicze spowodowane np. przez wesz łonową lub świerzbowca oraz choroby przenoszone drogą płciową (np. rzęsistkowica).

Inne możliwe przyczyny swędzenia pochwy to m.in.:

• podrażnienie moczem na skutek nietrzymania moczu,
• zaburzenia hormonalne,
• zanikowe zapalenie pochwy,
• reakcja na przewlekły stres,
• niektóre choroby przewlekłe (np. cukrzyca).

Przewlekłe swędzenie pochwy i sromu może być spowodowane dermatozami okolicy intymnej (np. liszajem twardzinowym, liszajem płaskim, łojotokowym zapaleniem skóry) lub niektórymi nowotworami (np. rakiem sromu).

Swędzenie pochwy w ciąży – przyczyny

Swędzenie pochwy w ciąży często jest spowodowane infekcjami intymnymi. Ciężarne są bardziej podatne na zakażenia z powodu zmian hormonalnych. Zwiększony poziom estrogenów oraz glikogenu w komórkach nabłonka pochwy sprzyja namnażaniu się drożdżaków. Inną przyczyną może być zmniejszenie produkcji śluzu, które prowadzi do suchości błony śluzowej, a tym samym świądu w okolicy intymnej.

Swędzenie pochwy po stosunku – czym jest spowodowane

Przyczyną swędzenia pochwy po stosunku może być:

• reakcja alergiczna na lateks lub substancje zawarte w lubrykantach,
• suchość pochwy,
• podrażnienie lub mikrourazy błony śluzowej pochwy,
• infekcja intymna.

Swędzenie pochwy po okresie

Po zakończeniu menstruacji wiele kobiet zauważa swędzenie okolic intymnych, co może być wynikiem zmian hormonalnych lub podrażnienia przez podpaski lub tampony. Podczas miesiączki może dojść do zaburzenia mikroflory pochwy, co sprzyja rozwojowi patogenów – szczególnie tych odpowiedzialnych za grzybicę.

Swędzenie pochwy bez upławów

Świąd bez upławów może wskazywać na:

• podrażnienie lub alergię,
• zmiany hormonalne,
• choroby skóry,
• stres.

Należy pamiętać, że brak upławów nie wyklucza infekcji, dlatego konieczna jest konsultacja lekarska w celu ustalenia przyczyny świądu pochwy.

Swędzenie pochwy u dziecka – możliwe przyczyny

Swędzenie pochwy u dziewczynek najczęściej jest spowodowane brakiem odpowiedniej higieny, kontaktowym zapaleniem skóry, infekcją bakteryjną lub zakażeniem pasożytniczym (np. przez owsiki). Wystąpieniu nieprzyjemnych objawów sprzyja podcieranie się od tyłu do przodu, noszenie ciasnej i nieprzewiewnej bielizny, a także specyficzne warunki anatomiczne – bliskie sąsiedztwo pochwy i odbytu, cienka błona śluzowa, brak owłosienia łonowego.

>> Zobacz: Wysypka u dzieci – możliwe przyczyny, diagnostyka i leczenie

Swędzenie i pieczenie pochwy – objawy towarzyszące

Świąd pochwy rzadko jest samodzielnym objawem. W zależności od przyczyny mogą towarzyszyć mu m.in.:

• obrzęk sromu,
• zaczerwienienie okolic intymnych,
• przesuszenie skóry w okolicach intymnych,
• upławy (wydzielina z pochwy o zmienionej konsystencji, kolorze i/lub zapachu),
• ból podczas stosunku,
• dyskomfort lub ból podczas oddawania moczu,
• częste oddawanie moczu,
• uczucie suchości pochwy,
• zmiany skórne w okolicy intymnej.

>> Zobacz: Częstomocz, wielomocz i oddawanie moczu w nocy – jakie są przyczyny?

Jakie są metody leczenia swędzenia pochwy i sromu?

Leczenie powinno być ukierunkowane na przyczynę objawu, dlatego bardzo ważna jest diagnostyka. W celu ustalenia etiologii swędzenia pochwy wykonuje się m.in. badanie ginekologiczne, ocenę mikroskopową wydzieliny z pochwy, posiew z pochwy czy testy laboratoryjne w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową.

W przypadku infekcji grzybiczych stosuje się leki przeciwgrzybicze – w postaci globulek, kremów dopochwowych oraz doustnych preparatów przeciwgrzybiczych. Jeżeli przyczyną jest infekcja bakteryjna, lekarz może zalecić stosowanie antybiotyków miejscowych lub ogólnych. W sytuacjach, gdy świąd wywołany jest alergią, konieczne jest wyeliminowanie czynnika uczulającego. Można też stosować środki łagodzące, np. kremy z pantenolem, probiotyki oraz preparaty przywracające fizjologiczne pH pochwy. U kobiet w okresie menopauzy skuteczne bywają preparaty estrogenowe stosowane miejscowo.

Swędzenie pochwy – domowe sposoby łagodzenia objawów

Domowe sposoby na świąd pochwy obejmują m.in.:

• schładzanie skóry sromu zimnymi kompresami,
• kąpiele lecznicze,
• noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny,
• stosowanie delikatnych kosmetyków o odpowiednim pH przeznaczonych do higieny intymnej.

Należy unikać irygacji pochwy, a także środków higienicznych i kosmetyków zawierających substancje drażniące.

>> Zobacz:

• Zdrowie kobiety – diagnostyka mikrobiomu i infekcji intymnych
• Ureaplasma: ureaplasma urealyticum/parvum – leczenie, objawy i przyczyny. Jak można się zarazić?

Kiedy niezbędna jest konsultacja lekarska?

Niezwłocznej konsultacji lekarskiej wymaga świąd pochwy, który:

• trwa kilka dni,
• często nawraca,
• jest silny i utrudnia normalne funkcjonowanie,
• towarzyszą mu inne objawy (np. upławy, ból podczas oddawania moczu, zmiany skórne).

Zbagatelizowanie świądu pochwy może prowadzić do poważnych powikłań.

Konsekwencje nieleczonej infekcji intymnej

Zaniedbane infekcje intymne mogą prowadzić do powikłań, takich jak przewlekłe stany zapalne, zapalenie przydatków, niepłodność, poronienia czy przedwczesny poród. Uporczywy świąd i drapanie się zwiększają ryzyko nadkażeń bakteryjnych i wirusowych oraz prowadzą do pogorszenia jakości życia seksualnego.

Świąd pochwy i sromu – najczęstsze pytania pacjentów

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące przyczyn i sposobów na swędzenie pochwy.

>> To może Cię zainteresować: Kłykciny kończyste – objawy, diagnostyka i leczenie

Przyczyny, objawy i leczenie świądu pochwy – podsumowanie

• Swędzenie pochwy może być objawem m.in. infekcji, podrażnienia, alergii, zaburzeń hormonalnych, chorób skóry.
• Często towarzyszą mu upławy, pieczenie, zaczerwienienie i obrzęk sromu, ból podczas stosunku lub oddawania moczu.
• Świąd pochwy powinien być skonsultowany z lekarzem w celu ustalenia przyczyny, ponieważ każda z nich wymaga innego leczenia.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

1. J. Tkaczuk-Włach i in., Świąd sromu, Przegląd Menopauzalny 6/2010, s. 422-425
2. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/986/original/93-106.pdf?1472208090 (dostęp 16.06.2025)
3. https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/264425,swedzenie-swiad-pochwy-i-sromu (dostęp 16.06.2025)
4. K. Olek-Hrab i in., Wybrane dermatozy sromu, Ginekologia Polska 11/2013, s. 959–965
5. P. Skałba, M. Guz, Zanikowe zapalenie pochwy, Ann. Acad. Med. Siles. 2012, 66, 2, s. 74–78

Żółta wydzielina z pochwy może budzić niepokój – zwłaszcza gdy towarzyszą jej dodatkowe objawy, np. nieprzyjemny zapach, świąd czy pieczenie. Chociaż w niektórych przypadkach zmiana zabarwienia śluzu nie jest spowodowana przez proces chorobowy, zdarza się, że jest oznaką infekcji i wymaga niezwłocznej konsultacji z lekarzem. Dowiedz się, co oznacza żółta wydzielina z pochwy.

Spis treści:

1. Co oznacza żółta wydzielina z pochwy?
2. Żółta wydzielina z pochwy a ciąża
3. Żółta wydzielina z pochwy po porodzie
4. Żółte upławy w okresie menopauzy
5. Żółte upławy przed okresem
6. Żółty śluz z pochwy a inne objawy
7. Kiedy żółta wydzielina z pochwy wymaga konsultacji lekarskiej?
8. Żółta wydzielina z pochwy – często zadawane pytania
9. Żółta wydzielina z pochwy – podsumowanie

Co oznacza żółta wydzielina z pochwy?

Kolor wydzieliny z pochwy zależy od wielu czynników – m.in. fazy cyklu miesiączkowego, poziomu hormonów czy obecności procesów chorobowych. Kremowy lub jasnożółty śluz bez zapachu i bez towarzyszących objawów, może pojawić się naturalnie przed miesiączką. Jest też zupełnie normalny dla początkowego etapu ciąży oraz w połogu.

Czujność powinny wzbudzić żółte upławy – czyli nieprawidłowa wydzielina z pochwy. Poza zmianą koloru najczęściej dochodzi również do zmiany konsystencji, ilości i zapachu.

Jedną z przyczyn żółtych upławów jest rzęsistkowica. Jest to choroba przenoszona drogą płciową wywołana przez pierwotniaka rzęsistka pochwowego. Oprócz zmiany koloru, wydzielina z pochwy staje się pienista i ma nieprzyjemny zapach. Objawami dodatkowymi są: podrażnienie okolic intymnych, częste oddawanie moczu, ból w podbrzuszu, plamienia kontaktowe, pieczenie cewki moczowej.

Żółte upławy z pochwy i nieprzyjemny zapach (opisywany jako cuchnący lub gnilny) mogą wskazywać na bakteryjne zapalenie sromu i pochwy. Objawy towarzyszące to zaczerwienienie, obrzęk, świąd i pieczenie oraz często zmiany skórne w okolicy intymnej.

Żółte upławy spotykane są również w zapaleniu szyjki macicy. Najczęściej jest ono wywołane zakażeniem wirusem opryszczki zwykłej, chlamydią lub dwoinką rzeżączki. Może mieć charakter ostry lub przewlekły. Objawy towarzyszące to m.in. plamienia między miesiączkami, bóle podbrzusza lub okolicy krzyżowej, ból podczas oddawania moczu lub stosunku.

Żółta wydzielina z pochwy, swędzenie i uczucie suchości wskazują na zanikowe zapalenie pochwy. Jest ono spowodowane zmianami w błonie śluzowej pochwy na skutek niedoboru estrogenów, co zwiększa podatność na infekcje bakteryjne.

Żółta wydzielina z pochwy a ciąża

W czasie ciąży zachodzą intensywne zmiany hormonalne, które mają wpływ na wygląd i ilość wydzieliny z pochwy. Fizjologicznie może się ona stać bardziej obfita i lekko żółtawa. To naturalna reakcja organizmu na zwiększoną produkcję estrogenów i progesteronu. Taki śluz nie powinien budzić niepokoju, jeśli nie ma zapachu i nie towarzyszy mu świąd ani pieczenie.

Jeżeli żółta wydzielina z pochwy w ciąży ma intensywny lub nieprzyjemny zapach, ropną lub pienistą konsystencję, a dodatkowo towarzyszą jej ból, pieczenie lub inne objawy, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Nieleczona infekcja intymna może prowadzić do poważnych powikłań – w tym porodu przedwczesnego lub poronienia.

Żółta wydzielina z pochwy po porodzie

Żółta wydzielina z pochwy może pojawić się w 2. tygodniu połogu. Jest to wynik oczyszczania się macicy z pozostałości po porodzie. Niezwłocznej konsultacji z lekarzem wymaga nieprzyjemny zapach, ból podbrzusza, osłabienie, gorączka. Takie objawy mogą wskazywać na infekcję.

Żółte upławy w okresie menopauzy

W okresie menopauzy spada poziom estrogenów, co skutkuje zmniejszeniem elastyczności i nawilżenia ścian pochwy. Dochodzi do zmian w mikroflorze bakteryjnej sprzyjają rozwojowi infekcji. Żółta wydzielina, które towarzyszy świąd i uczucie suchości wskazuje na infekcję i wymaga konsultacji z lekarzem.

Żółte upławy przed okresem

Przed miesiączką, w wyniku zmian hormonalnych, szczególnie wzrostu progesteronu, wydzielina z pochwy często zmienia kolor i konsystencję – staje się gęstsza i może przybrać lekko żółtawy odcień. Jednak żółte upławy przed okresem wskazują na infekcję intymną i wymagają konsultacji z lekarzem oraz przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki.

Żółty śluz z pochwy a inne objawy

Żółtej wydzielinie z pochwy mogą towarzyszyć inne objawy. W zależności od przyczyny są to m.in.:

• uporczywy świąd i pieczenie w okolicach intymnych,
• zaczerwienienie i obrzęk sromu,
• nieprzyjemny zapach,
• ból podczas oddawania moczu,
• ból w podbrzuszu lub podczas stosunku,
• częste oddawanie moczu,
• podrażnienie okolicy intymnej.

>> Zobacz także: Zdrowie kobiety – diagnostyka mikrobiomu i infekcji intymnych

Kiedy żółta wydzielina z pochwy wymaga konsultacji lekarskiej?

Żółte upławy powinny skłonić do konsultacji lekarskiej – szczególnie gdy:

• towarzyszą im dodatkowe objawy (np. świąd, pieczenie podczas oddawania moczu, objawy ogólnoustrojowe),
• zmianie uległ wygląd wydzieliny z pochwy (np. stała się pienista, ropna),
• żółta wydzielina z pochwy utrzymuje się przez dłuższy czas.

Nie zaleca się samodzielnego leczenia bez wcześniejszej diagnostyki, ponieważ objawy różnych chorób mogą być bardzo podobne. Podczas wizyty lekarz przeprowadza wywiad, wykonuje badanie ginekologiczne oraz może zlecić badanie mikroskopowe, posiew z pochwy lub testy w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową. 

Żółta wydzielina z pochwy – często zadawane pytania

Odpowiedzi na inne najczęściej zadawane pytania dotyczące przyczyn żółtej wydzieliny z pochwy.

Żółta wydzielina z pochwy – podsumowanie

• Jasnożółta wydzielina z pochwy bez innych objawów często jest zjawiskiem fizjologicznym występującym m.in. przed miesiączką i w czasie ciąży.
• Żółte upławy, którym towarzyszą dodatkowe objawy (np. świąd, pieczenie, ból podbrzusza, częstomocz) wskazują na infekcję i zawsze wymagają konsultacji lekarskiej.
• Menopauza zwiększa ryzyko infekcji intymnych związanych z zanikiem nabłonka pochwy, czego objawem są żółte upławy, świąd i uczucie suchości pochwy.

Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski

Bibliografia

1. A. Czerwińska-Osipiak, Czynniki determinujące funkcjonowanie kobiet w połogu, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2016
2. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/263860,uplawy (dostęp 17.06.2025)
3. A. Witek, Ginekologia: Skrypt dla studentów 2014, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ISBN 978-83-7509-273-8
4. A. Olejek i in., Stany zapalne narządów płciowych u dziewczynek, Ginekologia Polska 2009, 80, s. 931–934
5. A. Wilamowska i in., Biocenoza pochwy u kobiet po menopauzie, Przegląd Menopauzalny 6/2011, s. 469–472

Pojawienie się jakiejkolwiek zmiany na skórze penisa naturalnie wywołuje niepokój. Krostki, grudki czy plamki są stosunkowo częstą dolegliwością i choć nierzadko są sygnałem czegoś poważniejszego, w wielu przypadkach okazują się być zupełnie niegroźne. Kluczowe jest jednak zrozumienie, na co zwracać uwagę i kiedy konieczna jest konsultacja lekarska.

W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym przyczynom powstawania krostek na penisie, omówimy towarzyszące im objawy oraz wskażemy, jak wygląda diagnostyka i skuteczne leczenie.

Spis treści:

1. Kropki, plamki i krostki na penisie: przyczyny dolegliwości
2. Jakie jeszcze objawy mogą towarzyszyć grudkom na penisie?
3. Czy krosty na prąciu oznaczają coś niebezpiecznego?
4. Plamy i krostki na penisie: diagnostyka przyczyny
   • Znaczenie badań laboratoryjnych przy krostkach na penisie
5. Krostki na penisie – często zadawane pytania (FAQ)
6. Czerwona wysypka na penisie: podsumowanie

Kropki, plamki i krostki na penisie: przyczyny dolegliwości

Zmiany na skórze penisa mogą mieć różnorakie podłoże – od naturalnych, fizjologicznych struktur, przez zmiany związane z higieną, po infekcje i inne schorzenia.

Wielu mężczyzn, zwłaszcza młodych, dostrzega na penisie grudki perliste prącia. Są to małe, białe lub różowawe grudki, które zazwyczaj układają się równomiernie wokół korony żołędzi. Co ważne, są to całkowicie niegroźne i fizjologiczne struktury, które nie wymagają żadnego leczenia. Innym przykładem naturalnych, łagodnych zmian są plamki Fordyce’a – maleńkie, białawo-żółte grudki łojowe, często widoczne na trzonie penisa i mosznie, również stanowiące prawidłowy element skóry.

Pojawienie się krostek może być też efektem niewłaściwej higieny. Zarówno jej niedostatek, prowadzący do gromadzenia się brudu i bakterii, jak i nadmierne używanie agresywnych środków myjących, może podrażnić skórę i skutkować powstawaniem krostek lub innych zmian skórnych. Podrażnienia te mogą objawiać się również zapaleniem mieszków włosowych, gdzie mieszki włosowe na trzonie penisa ulegają infekcji, tworząc małe, czerwone krostki z ropnym czubkiem, często bolesne.

>> Przeczytaj: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy

Inną możliwą przyczyną są alergie kontaktowe. Skóra penisa, podobnie jak inne obszary ciała, może reagować na kontakt z alergenami. Reakcja alergiczna na lateks (np. z prezerwatyw), perfumowane mydła, proszki do prania, czy nawet syntetyczne materiały w bieliźnie, może objawić się czerwoną, swędzącą osutką, niekiedy z drobnymi krostkami.

>> Zobacz: Alergia kontaktowa (skórna) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Oprócz wymienionych, pacjenci mogą opisywać swoje zmiany jako krostki na penisie w przebiegu wielu infekcji i chorób  przenoszonych drogą płciową (choć w nomenklaturze zmiany te klasyfikuje się jako inne wykwity). Do najczęstszych należą:

• opryszczka narządów płciowych,
• kłykciny kończyste (brodawki płciowe),
• grzybica prącia,
• kiła,
• rzeżączka,
• mięczak zakaźny.

>> Sprawdź: Choroby przenoszone drogą płciową

Jakie jeszcze objawy mogą towarzyszyć grudkom na penisie?

Pojawienie się krostek na penisie rzadko jest jedynym symptomem. Często towarzyszą im inne objawy, które są kluczowe w postawieniu właściwej diagnozy:

• Świąd to bardzo częsty towarzyszący objaw, który może sugerować infekcje grzybicze czy reakcje alergiczne.
• Ból lub pieczenie zwykle wskazuje na obecność stanu zapalnego, infekcji (np. opryszczki, zapalenia żołędzi) lub drobnego urazu.
• Obrzęk i zaczerwienienie to typowe oznaki stanu zapalnego lub infekcji toczącej się w tkankach.
• Sączenie wydzieliny z krostek może świadczyć o infekcji bakteryjnej, grzybiczej lub chorobie przenoszonej drogą płciową.
• Pojawienie się pęcherzyków lub owrzodzeń jest szczególnie niepokojące i może wskazywać na opryszczkę narządów płciowych, kiłę lub inne poważne choroby przenoszone drogą płciową.
• Powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych to sygnał, że w okolicy narządów płciowych rozwija się aktywna infekcja.
• Ból podczas oddawania moczu (dyzuria) może towarzyszyć zarówno infekcjom dróg moczowych, jak i niektórym chorobom przenoszonym drogą płciową.

Czy krosty na prąciu oznaczają coś niebezpiecznego?

Nie zawsze, choć pojawienie się krostek na prąciu bywa sygnałem poważniejszych schorzeń, w tym tych przenoszonych drogą płciową. Wiele zmian jest rzeczywiście niegroźnych, jednak nigdy nie należy ich lekceważyć, ponieważ nieleczone infekcje weneryczne mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, a nawet niepłodności.

>> To może Cię zainteresować: Choroby przenoszone drogą płciową (choroby weneryczne) – jakie badania wykonać i jak często się badać?

Kiedy zatem należy zachować szczególną ostrożność i pilnie udać się do lekarza? Powinieneś bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem, jeśli krostki są bolesne, intensywnie swędzące lub piekące. Sygnałem alarmowym są także towarzyszące im inne objawy, w tym obrzęk, zaczerwienienie lub sączenie wydzieliny. Szczególną uwagę należy zwrócić na pojawienie się pęcherzyków, owrzodzeń czy nadżerek, a także powiększonych węzłów chłonnych w pachwinach. Jeśli krostki nie znikają po kilku dniach, nasilają się lub jeśli pojawiły się po niezabezpieczonym stosunku seksualnym, wizyta u specjalisty jest absolutnie konieczna.

Plamy i krostki na penisie: diagnostyka przyczyny

Diagnostyka zmian na penisie zawsze rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego. Lekarz zada pytania dotyczące charakteru zmian – ich wyglądu, momentu pojawienia się, czy są bolesne, swędzące – a także zapyta o historię kontaktów seksualnych, przebyte choroby, przyjmowane leki i codzienne nawyki higieniczne. Następnie przeprowadzi dokładne badanie fizykalne narządów płciowych, oceniając typ, rozmieszczenie i ogólny wygląd zmian. W niektórych przypadkach konieczne może być również badanie powiększonych węzłów chłonnych w pachwinach, co jest ważnym elementem oceny stanu zapalnego lub infekcji.

>> Przeczytaj: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego

Znaczenie badań laboratoryjnych przy krostkach na penisie

W celu postawienia trafnej diagnozy, lekarz często zleca szereg badań laboratoryjnych, które dostarczają kluczowych informacji:

• Badania krwi są niezwykle ważne, zwłaszcza w kontekście wykluczenia chorób przenoszonych drogą płciową. Przeprowadza się badania odczynów kiłowych (VDRL, RPR, TPHA), badania w kierunku zakażeniem wirusem HIV oraz wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. Ogólna morfologia krwi obwodowej może również wskazać na ogólny stan zapalny w organizmie.
• Badania mikrobiologiczne odgrywają kluczową rolę w identyfikacji patogenów. Wymaz ze zmiany lub wydzieliny jest pobierany i wysyłany do laboratorium, gdzie poszukuje się bakterii, wirusów czy grzybów. W diagnostyce wirusowej i bakteryjnej coraz częściej wykorzystuje się PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy), bardzo czułą metodę pozwalającą na wykrycie materiału genetycznego patogenów nawet w niewielkich ilościach materiału.

W rzadkich przypadkach, gdy diagnoza jest niepewna, lub istnieje podejrzenie zmian przednowotworowych bądź nowotworowych, lekarz może zdecydować o wykonaniu biopsji zmiany.

Krostki na penisie – często zadawane pytania (FAQ)

W tej sekcji odpowiadamy na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące krostek na penisie.

>> Sprawdź: HPV u mężczyzny – objawy, diagnostyka, profilaktyka

Czerwona wysypka na penisie: podsumowanie

Pojawienie się krostek na penisie to częsta, choć niepokojąca dolegliwość, która może mieć wiele przyczyn. Od zupełnie niegroźnych zmian fizjologicznych, przez problemy związane z higieną, aż po poważne infekcje, w tym choroby przenoszone drogą płciową. Dlatego tak ważna jest świadomość, że choć wiele z nich jest łagodnych, niektóre wymagają pilnej interwencji medycznej.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

1. Rane V., Read T. Penile appearance, lumps and bumps. Aust Fam Physician. 2013 May;42(5):270-4.
2. Benign male genital dermatoses. BMJ. 2016 Aug 31;354:i4729.
3. O’Neil CA., Hansen RC. Pearly penile papules on the shaft. Arch Dermatol. 1995 Apr;131(4):491-2.
4. Fortier E., Cerruti A., Clec’h CL., Bigot P. Review of cutaneous penile lesions. Journal of Clinical Urology. 2017;11(6):429-439.