Żywność przetworzona i żywność wysokoprzetworzona – czym jest? Przykłady

Z tego artykułu dowiesz się, czym jest żywność przetworzona i wysokoprzetworzona, jak klasyfikuje je system NOVA oraz w jaki sposób różnią się one pod względem składu, technologii produkcji i wpływu na zdrowie. Poznasz liczne przykłady produktów z obu kategorii i dowiesz się, które z nich mogą być elementem zdrowej diety, a które należy zdecydowanie ograniczać.

W artykule omówiono także, jak spożycie takich produktów wpływa na organizm człowieka, jakie choroby może zwiększać oraz dlaczego poziom przetworzenia żywności jest jednym z kluczowych czynników ryzyka zdrowotnego. Zrozumiesz też, jak świadomie wybierać produkty i kontrolować ich wpływ na zdrowie, aby codzienna dieta była bezpieczna i wspierała dobry stan organizmu.

Najważniejsze informacje w tym artykule: >> czym jest żywność przetworzona i jakie procesy technologiczne ją definiują, >> jak system NOVA rozróżnia produkty na podstawie stopnia ich przetworzenia, >>  przykłady najczęściej spotykanych produktów przetworzonych i wysokoprzetworzonych, >> dlaczego żywność ultraprzetworzona wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób cywilizacyjnych, >> jak dieta bogata w żywność przetworzoną wpływa na wyniki badań krwi, >> które parametry zdrowotne warto regularnie monitorować, >> jak interpretować wyniki badań i chronić organizm przed skutkami nadmiernego spożycia żywności wysokoprzetworzonej.

Spis treści:

1. Czym jest żywność przetworzona?
2. Czym różni się żywność przetworzona od żywności wysokoprzetworzonej?
3. Przykłady produktów z działu żywności przetworzonej
   • Produkty mleczne
   • Pieczywo i produkty zbożowe
   • Mrożone owoce i warzywa
   • Konserwowane rośliny strączkowe i warzywa
   • Wędliny i inne produkty mięsne
4. Żywność wysokoprzetworzona – najczęściej spotykane produkty
   • Gotowe dania typu instant
   • Słodycze i wyroby cukiernicze
   • Słone przekąski i chipsy
   • Napoje słodzone i gazowane
   • Gotowe produkty mrożone i półprodukty
   • Smarowidła i produkty do szybkiej konsumpcji
5. Jak żywność przetworzona i wysokoprzetworzona wpływa na organizm człowieka?
6. Żywność przetworzona i wysokoprzetworzona a zdrowie – niezbędne badania
   • Wpływ żywności przetworzonej na wyniki badań krwi
   • Najważniejsze parametry do monitorowania przy wysokim spożyciu żywności przetworzonej
   • Jak interpretować wyniki badań i zapobiegać skutkom spożywania żywności przetworzonej?
7. Zakończenie
8. Żywność przetworzona i wysokoprzetworzona – sekcja FAQ

Czym jest żywność przetworzona?

Żywność przetworzona to szeroka kategoria produktów, które powstają w wyniku zastosowania określonych procesów technologicznych mających na celu utrwalenie żywności, poprawę jej smaku, tekstury lub bezpieczeństwa mikrobiologicznego.

Z perspektywy dietetyki obejmuje ona żywność, która przeszła takie procesy jak:

• pasteryzacja,
• fermentacja,
• wypiek,
• mrożenie,
• konserwowanie,
• suszenie.

Przy czym modyfikacje te mają przede wszystkim zachować użyteczność produktu i umożliwić jego bezpieczne przechowywanie.

Charakterystyczne dla żywności przetworzonej jest to, że zawiera zwykle więcej niż jeden składnik. Przykładowo ser powstaje z mleka, kultur bakterii i soli, a chleb z mąki, wody, drożdży i ewentualnych dodatków. Mimo tych zmian produkt końcowy nadal bazuje na wyjściowym surowcu rolnym, który pozostaje rozpoznawalny: mleko w jogurcie, zboże w pieczywie czy mięso w szynce. Właśnie ta cecha odróżnia żywność przetworzoną od wysokoprzetworzonej, w której oryginalny surowiec jest często trudny do zidentyfikowania.

>> Zobacz: Białko roślinne – w jakich produktach znajduje się go najwięcej? Źródła i przyswajalność

Czym różni się żywność przetworzona od żywności wysokoprzetworzonej?

Kluczowym pojęciem dla żywności przetworzonej i wysokoprzetworzonej jest system NOVA, który został opracowany przez brazylijskich naukowców i dzieli produkty spożywcze na cztery grupy, w zależności od stopnia ich przetworzenia.

Klasyfikacja NOVA:

1. Grupa I: do tej grupy zaliczamy żywność nieprzetworzoną i minimalnie przetworzoną, taką jak: świeże owoce i warzywa, jaja, mięso, rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste, orzechy.
2. Grupa II: zaliczymy do niej przetworzone składniki używane w kuchni, takie jak: naturalne oleje, masło, sól, mąka czy cukier.
3. Grupa III: ta grupa charakteryzuje najczęściej przetworzoną żywność np.: konserwowane rośliny strączkowe, pasteryzowane mleko, sery, wypieki, jogurty.
4. Grupa IV: to wysoko przetworzona żywność do której należą: mieszanki instant, słodycze, napoje gazowane, żywność gotowa do spożycia, mrożona pizza.

Żywność przetworzona obejmuje produkty, których składniki zostały poddane podstawowym procesom przemysłowym lub kulinarnym – takim jak pasteryzacja, fermentacja, pieczenie czy dodatek soli lub cukru. Służy to zwiększeniu trwałości, poprawie smaku lub bezpieczeństwa mikrobiologicznego. Do tej kategorii należą m.in.:

• pasteryzowane mleko,
• sery,
• konserwowane rośliny strączkowe,
• jogurty naturalne,
• tradycyjne pieczywo.

Procesy te zmieniają produkt wyjściowy, jednak nie prowadzą do całkowitej utraty wartości odżywczej ani nie skutkują dominującym udziałem sztucznych dodatków. Spożycie żywności przetworzonej, choć wymaga umiarkowania i świadomości składu, nie jest jednoznacznie negatywne i może stanowić element zdrowej diety.

Z kolei żywność wysokoprzetworzona (ultraprocessed foods, UPF) charakteryzuje się znacznie wyższym stopniem ingerencji technologicznej. Produkty te zawierają liczne składniki technologiczne, które rzadko występują w kuchni domowej, takie jak:

• wzmacniacze smaku,
• emulgatory,
• syntetyczne barwniki,
• stabilizatory,
• wysoko rafinowane cukry i tłuszcze.

Do tej grupy należą m.in. dania instant, słodycze, napoje gazowane, gotowe półprodukty, słone przekąski czy mrożone pizze.

Wysoki stopień przetworzenia wpływa na obniżenie wartości odżywczej oraz zwiększenie gęstości energetycznej, co może sprzyjać rozwojowi chorób cywilizacyjnych. Liczne badania wskazują, że wysokie spożycie UPF koreluje z większym ryzykiem otyłości, zespołu metabolicznego, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2, a nawet niektórych nowotworów. Mechanizmy tych zależności obejmują m.in. negatywny wpływ dodatków technologicznych na mikrobiotę, wysoki indeks glikemiczny, niską sytość oraz nadmierną smakowitość produktów prowadzącą do przejadania się.

Podsumowując, główna różnica między żywnością przetworzoną a wysokoprzetworzoną dotyczy zarówno zakresu i rodzaju zastosowanych technologii, jak i obecności substancji dodatkowych. Podczas gdy żywność przetworzona może stanowić uzupełnienie zbilansowanej diety, żywność wysokoprzetworzona powinna być ograniczana ze względu na udokumentowane niekorzystne skutki zdrowotne.

Przykłady produktów z działu żywności przetworzonej

Żywność przetworzona obejmuje szeroką grupę produktów, które powstały w następstwie podstawowych procesów technologicznych, takich jak pasteryzacja, fermentacja, mrożenie, konserwowanie czy wypiek. Choć zmieniają one cechy surowców rolnych, produkty końcowe nadal pozostają z nimi wyraźnie powiązane pod względem składu i wyglądu.

W tej kategorii znajdują się zarówno artykuły o wysokiej wartości odżywczej, jak i takie, których spożycie warto kontrolować. Poniżej przedstawiono wybrane przykłady najczęściej spotykanych produktów z działu żywności przetworzonej:

1. Produkty mleczne

Do najpopularniejszych produktów przetworzonych należą jogurty naturalne, kefiry oraz sery żółte i twarogowe. Powstają one w wyniku fermentacji mleka lub jego obróbki przy użyciu kultur bakterii, soli czy podpuszczki. Mimo zmian technologicznych nadal bazują na wyjściowym surowcu, czyli mleku, zachowując znaczną część jego wartości odżywczej.

2. Pieczywo i produkty zbożowe

Chleb, bułki czy tortille są przykładami produktów, które tworzy się z mąki, wody, drożdży i soli, czasem z dodatkiem ziaren lub kultur starterowych. Proces wypieku wpływa na teksturę i trwałość, jednak zbożowy charakter produktu jest nadal łatwo rozpoznawalny. Szczególnie korzystne żywieniowo są pieczywo pełnoziarniste i razowe.

3. Mrożone owoce i warzywa

Mrożenie stanowi jedną z najłagodniejszych form przetwarzania, pozwalającą na zachowanie większości składników odżywczych. Mrożone warzywa, owoce czy mieszanki warzywno-owocowe to produkty, które przeszły minimalną obróbkę, a ich skład jest zwykle czysty i prosty, oparty wyłącznie na surowcu.

4. Konserwowane rośliny strączkowe i warzywa

Fasola, ciecierzyca czy kukurydza w puszkach to typowe przykłady żywności przetworzonej. Obróbka cieplna i dodatek soli lub niewielkiej ilości substancji konserwujących mają na celu przedłużenie trwałości. Mimo to produkt nadal pozostaje w pełni rozpoznawalny, a jego wartość odżywcza – w dużej mierze zachowana.

5. Wędliny i inne produkty mięsne

Do żywności przetworzonej należą także niektóre produkty mięsne, takie jak szynka gotowana, pieczeń rzymska czy pasztety. Zawierają zwykle więcej niż jeden składnik (mięso, sól, przyprawy), a proces obróbki – gotowanie, wędzenie czy peklowanie – modyfikuje ich smak oraz trwałość. Jednocześnie to właśnie ta podgrupa wymaga szczególnej kontroli jakości, ponieważ część produktów, zwłaszcza tłustych lub z wysoką zawartością dodatków, powinna być spożywana z umiarem.

Wszystkie powyższe przykłady dowodzą, że żywność przetworzona to zróżnicowana kategoria, obejmująca zarówno produkty o wysokiej wartości odżywczej, jak i takie, które należy wybierać rozważnie. Kluczem jest świadomość składu i stopnia ingerencji technologicznej, a nie samo pojęcie „przetworzenia”.

>> Przydatne wskazówki znajdziesz w artykule: Jak czytać składy na etykietach produktów spożywczych?

Żywność wysokoprzetworzona – najczęściej spotykane produkty

Żywność wysokoprzetworzona (ultraprocessed foods, UPF) obejmuje produkty, które powstały w wyniku intensywnych procesów przemysłowych prowadzących do znacznego przekształcenia surowców rolnych. W tego typu żywności oryginalny składnik naturalny jest często trudny do rozpoznania, a finalny produkt zawiera liczne dodatki technologiczne – wzmacniacze smaku, substancje słodzące, emulgatory, stabilizatory, barwniki czy wysoko rafinowane cukry i tłuszcze. Ich celem jest poprawa trwałości, tekstury, koloru czy atrakcyjności sensorycznej.

Żywność wysokoprzetworzona jest zazwyczaj bardzo smakowita, łatwa do spożycia w nadmiarze i uboga w wartości odżywcze. Poniżej przedstawiono najczęściej spotykane produkty należące do tej kategorii.

1. Gotowe dania typu instant

Zupki w proszku, instant ramen, purée w proszku czy inne szybkie dania wymagające jedynie zalania wodą to jedne z najbardziej charakterystycznych produktów wysokoprzetworzonych. Zawierają mieszanki wzmacniaczy smaku, aromatów, stabilizatorów oraz rafinowane węglowodany, dzięki którym proces przygotowania jest szybki, a smak intensywny.

2. Słodycze i wyroby cukiernicze

Batoniki, ciastka, wafelki, kremy kanapkowe czy cukierki powstają dzięki złożonym procesom, a ich skład obejmuje zwykle cukry proste, syropy, tłuszcze utwardzone, emulgatory i barwniki. Produkty te mają wysoką gęstość energetyczną przy niskiej zawartości błonnika, białka czy mikroelementów.

3. Słone przekąski i chipsy

Chipsy ziemniaczane, chrupki kukurydziane, paluszki czy krakersy są często poddawane smażeniu, ekstruzji lub pieczeniu przemysłowemu. Oprócz surowca bazowego zawierają mieszanki przypraw, aromatów, wzmacniaczy smaku oraz duże ilości soli i tłuszczu.

4. Napoje słodzone i gazowane

Kolorowe napoje gazowane, napoje energetyczne, dosładzane ice tea czy smakowe napoje mleczne są typowymi przykładami żywności wysokoprzetworzonej w formie płynnej. Ich skład opiera się głównie na wodzie, cukrach lub słodzikach, aromatach i regulatorach kwasowości. Zawierają minimalną wartość odżywczą, a ich szybkie przyswajanie sprzyja nadmiernemu spożyciu kalorii.

5. Gotowe produkty mrożone i półprodukty

Mrożone pizze, zapiekanki, nuggetsy, panierowane ryby, frytki czy gotowe dania obiadowe przechodzą wieloetapowe procesy produkcyjne. Zawierają liczne dodatki technologiczne, utwardzone lub rafinowane tłuszcze, a często także duże ilości soli i cukru. Ich skład jest znacznie bardziej złożony niż w przypadku produktów przetworzonych.

6. Smarowidła i produkty do szybkiej konsumpcji

Margaryny miękkie, gotowe sosy, majonezy, dressingi, kremy śniadaniowe i produkty kanapkowe zawierają mieszanki olejów, emulgatorów, stabilizatorów oraz substancji poprawiających smak i konsystencję. Są łatwe w użyciu, ale cechuje je wysoki stopień technologicznego przetworzenia.

Żywność wysokoprzetworzona charakteryzuje się wygodą, długą trwałością i intensywnymi walorami sensorycznymi, jednak jej regularne spożycie wiąże się z mniejszą gęstością odżywczą i potencjalnym negatywnym wpływem na zdrowie. Dlatego kluczowe znaczenie ma ograniczanie jej udziału w codziennej diecie na rzecz produktów świeżych i minimalnie przetworzonych.

Jak żywność przetworzona i wysokoprzetworzona wpływa na organizm człowieka?

Wpływ żywności na zdrowie człowieka zależy nie tylko od jej składu, lecz także od stopnia przetworzenia. W literaturze naukowej coraz częściej podkreśla się, że o ile żywność przetworzona może być częścią zdrowej diety, o tyle żywność wysokoprzetworzona (UPF – ultraprocessed foods) wiąże się z wieloma niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi.

Żywność przetworzona, obejmująca produkty takie jak jogurty naturalne, pieczywo, sery czy mrożone warzywa, zazwyczaj zachowuje znaczną część wartości odżywczej surowca. Procesy takie jak fermentacja, pasteryzacja, mrożenie czy konserwowanie poprawiają trwałość i bezpieczeństwo, jedynie w umiarkowany sposób wpływając na skład.

Badania wskazują, że regularne spożywanie żywności umiarkowanie przetworzonej nie jest samo w sobie czynnikiem ryzyka chorób przewlekłych, o ile produkty te charakteryzują się korzystnym składem i niskim udziałem soli, cukru oraz nasyconych tłuszczów. W przypadku niektórych kategorii – jak fermentowane produkty mleczne czy pełnoziarniste pieczywo – obserwuje się wręcz pozytywny wpływ na mikrobiotę jelitową, gospodarkę glukozowo-insulinową i profil lipidowy.

Odmiennie prezentuje się sytuacja w przypadku żywności wysokoprzetworzonej, której cechą charakterystyczną jest udział licznych dodatków technologicznych, wysoko rafinowanych składników oraz silne przetworzenie prowadzące do zatracenia struktury naturalnego surowca. Wysokie spożycie żywności wysokoprzetworzonej może zwiększać ryzyko wystąpienia takich chorób jak:

• otyłości i nadmiernej masy ciała, wynikających m.in. z wysokiej gęstości energetycznej, niskiej sytości i szybkiej przyswajalności kalorii,
• cukrzycy typu 2, powiązanej z obecnością rafinowanych węglowodanów, dodatków wpływających na mikrobiotę oraz wysokim indeksem glikemicznym,
• chorób sercowo-naczyniowych,
• stanów zapalnych i zaburzeń metabolicznych, które mogą wynikać z niskiej zawartości błonnika, nadmiaru tłuszczów trans, dodatków emulgujących i konserwujących,
• potencjalnie również zwiększonego ryzyka niektórych nowotworów, na co wskazują analizy populacyjne.

Mechanizmy tych negatywnych skutków są wieloczynnikowe. Żywność wysokoprzetworzona często powoduje szybszy skok glukozy we krwi, zaburza sygnały sytości, może negatywnie wpływać na skład mikrobioty jelitowej oraz zwiększać przewlekły stan zapalny organizmu. Dodatkowo, jej wysoka smakowitość, miękka tekstura i łatwa dostępność sprzyjają przejadaniu się, co jest jednym z głównych czynników epidemii otyłości.

Umiarkowane spożycie żywności przetworzonej nie stanowi istotnego zagrożenia dla zdrowia, a niektóre produkty mogą wręcz wspierać prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Natomiast żywność wysokoprzetworzona jest wyraźnie powiązana z rozwojem wielu chorób cywilizacyjnych i powinna być zdecydowanie ograniczana w codziennej diecie.

>> Sprawdź też: Zdrowe tłuszcze. Które tłuszcze są zdrowe i w czym je znaleźć? 

Żywność przetworzona i wysokoprzetworzona a zdrowie – niezbędne badania

Regularne monitorowanie parametrów zdrowotnych jest kluczowe w ocenie wpływu stylu życia i diety na funkcjonowanie organizmu. W kontekście żywności przetworzonej i wysokoprzetworzonej badania laboratoryjne pozwalają na wczesne wykrycie zmian metabolicznych, stanów zapalnych oraz zaburzeń lipidowych i glukozowych, które często rozwijają się stopniowo i bezobjawowo.

Choć umiarkowane spożycie żywności przetworzonej nie musi prowadzić do negatywnych konsekwencji, wysoka podaż produktów wysokoprzetworzonych wiąże się z wieloma udokumentowanymi zagrożeniami zdrowotnymi. Dlatego świadome monitorowanie wyników badań może stanowić skuteczny element profilaktyki.

Wpływ żywności przetworzonej na wyniki badań krwi

Spożywanie żywności przetworzonej, zwłaszcza tej bogatej w sól, cukier i tłuszcze nasycone, może stopniowo wpływać na parametry laboratoryjne. Produkty takie jak słone wędliny, sery topione, gotowe pieczywo cukiernicze czy dania konserwowane mogą zwiększać ciśnienie tętnicze i prowadzić do zmian w profilu lipidowym. Skutkiem częstego spożywania produktów o wysokiej zawartości sodu może być wzrost poziomu sodu w surowicy oraz podwyższone ciśnienie krwi.

Niektóre produkty przetworzone, zwłaszcza pieczywo cukiernicze czy smakowe jogurty, mogą powodować większe wahania glukozy we krwi, co może prowadzić do stopniowego pogarszania się parametrów gospodarki węglowodanowej, takich jak glukoza na czczo czy insulina. Choć zmiany te są zwykle łagodne, ich długotrwałe utrzymywanie może wpływać na ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych.

Najważniejsze parametry do monitorowania przy wysokim spożyciu żywności przetworzonej

Osoby, których dieta zawiera większy udział żywności przetworzonej, powinny regularnie kontrolować:

• Profil lipidowy: cholesterol całkowity, LDL, HDL oraz trójglicerydy – z uwagi na możliwość wzrostu cholesterolu LDL i trójglicerydów przy diecie bogatej w tłuszcze nasycone, trans i rafinowane węglowodany.
• Parametry gospodarki węglowodanowej: glukoza na czczo, insulina, HOMA-IR oraz hemoglobina glikowana (HbA1c) – mogą ulegać pogorszeniu przy częstym spożyciu produktów o wysokim indeksie glikemicznym.
• Markery stanu zapalnego: CRP (białko C-reaktywne) oraz OB – przewlekły stan zapalny może być nasilany przez dietę ubogą w błonnik, bogatą w dodatki technologiczne oraz tłuszcze trans.
• Parametry funkcji wątroby: ALT, AST, GGTP – ze względu na ryzyko rozwoju stłuszczenia wątroby, związanego z dietą wysokokaloryczną i obfitującą w cukry proste.
• Poziom sodu i potasu: u osób spożywających dużo produktów konserwowanych, słonych przekąsek czy gotowych dań, które mogą zaburzać równowagę elektrolitową.
• Masa ciała oraz obwód talii: jako wskaźniki ryzyka metabolicznego, ściśle powiązanego z dietą bogatą w żywność wysokoprzetworzoną.

>> Warto przeczytać: CRP – jak interpretować wyniki badania?

Jak interpretować wyniki badań i zapobiegać skutkom spożywania żywności przetworzonej?

Interpretacja wyników powinna zawsze uwzględniać zarówno normy laboratoryjne, jak i indywidualny styl życia. Podwyższony cholesterol LDL lub trójglicerydy mogą wskazywać na nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych i trans – wówczas warto ograniczyć tłuste wędliny, smażone przekąski i produkty cukiernicze. Jeśli parametry glukozy, insuliny lub HOMA-IR zaczynają się podnosić, istotne będzie zmniejszenie ilości słodkich jogurtów, płatków śniadaniowych czy słodyczy.

W przypadku podwyższonego CRP lub testów wątrobowych (ALT, AST) zaleca się redukcję ultraprzetworzonych produktów, zwiększenie spożycia warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych i fermentowanych oraz zadbanie o regularną aktywność fizyczną. Osoby z nadciśnieniem lub podwyższonym poziomem sodu w surowicy powinny ograniczać solone przekąski, dania gotowe oraz przetworzone mięsa.

Najważniejszym krokiem profilaktycznym jest stopniowe zastępowanie żywności wysokoprzetworzonej produktami świeżymi i minimalnie przetworzonymi. Regularne wykonywanie badań pozwala na wczesne wykrycie niekorzystnych zmian i wdrożenie odpowiednich modyfikacji dietetycznych.

>> Przeczytaj również: Piramida Żywienia – czym jest i jakie są zasady zdrowego żywienia?

Zakończenie

Wiesz już, czym różni się żywność przetworzona od wysokoprzetworzonej i jak ich spożycie może wpływać na funkcjonowanie organizmu. Regularne monitorowanie parametrów zdrowotnych oraz świadome wybory żywieniowe pozwolą Ci lepiej kontrolować wpływ codziennej diety na zdrowie i budować nawyki, które realnie wspierają dobre samopoczucie.

Żywność przetworzona i wysokoprzetworzona – sekcja FAQ

Opieka merytoryczna: lek. Agata Strukow

---

Bibliografia

1. Monteiro, C. A., Cannon, G., Moubarac, J.-C., Levy, R. B., Louzada, M. L. C., & Jaime, P. C. (2018). The UN Decade of Nutrition, the NOVA food classification and the trouble with ultra-processing. Public Health Nutrition, 21(1), 5–17.
2. Monteiro, C. A., Cannon, G., Levy, R. B., Moubarac, J.-C., Louzada, M. L. C., Rauber, F., Khandpur, N., Cediel, G., Neri, D., Martinez-Steele, E., Baraldi, L. G., & Jaime, P. C. (2019). Ultra-processed foods: what they are and how to identify them. Public Health Nutrition, 22(5), 936–941.
3. Chen, X., Zhang, Z., Yang, H., Qiu, P., Wang, H., Wang, F., Zhao, Q., Fang, J., & Nie, J. (2020). Consumption of ultra-processed foods and health outcomes: A systematic review of epidemiological studies. Nutrition Journal, 19(1), 86.
4. Petrus, R. R., do Amaral Sobral, P. J., Tadini, C. C., & Gonçalves, C. B. (2021). The NOVA classification system: A critical perspective in food science. Trends in Food Science & Technology, 116, 603–608.
5. Taraszewska, A. (2024, październik 1). Konsumpcja żywności wysokoprzetworzonej i jej wpływ na zdrowie.