Progesteron (N55)

Progesteron jest głównym progestagenem, hormonem steroidowym syntetyzowanym z cholesterolu w dwóch etapach. Progesteron jest syntetyzowany w: komórkach ziarnistych pęcherzyków jajnikowych w fazie folikularnej cyklu miesiączkowego, zluteinizowanych komórkach ziarnistych ciałka żółtego w fazie lutealnej cyklu, przez ciałko żółte ciążowe, w czasie trwania ciąży produkcję progesteronu przejmuje łożysko. Niewielkie ilości progesteronu wydzielane są przez korę nadnerczy.

W fazie cyklu po miesiączce progesteron jest syntetyzowany w bardzo małych ilościach. Jego stężenie zwiększa się w fazie okołoowulacyjnej – pierwszy raz około 40 godzin przed owulacją, a następnie 12-24 godziny przed owulacją. Znaczące zwiększenie stężenia następuje po owulacji, kiedy ciałko żółte zaczyna wytwarzać hormon w dużych ilościach. Produkcja progesteronu w fazie lutealnej cyklu wynosi około 50 mg/24 h. Przyjmuje się, że stężenie progesteronu >3 ng/ml w surowicy w fazie lutealnej potwierdza wystąpienie owulacji. Najwyższe stężenie progesteronu stwierdza się w połowie fazy lutealnej (zarówno cykle 25-, jak i 35- dniowe mogą być cyklami owulacyjnymi, dlatego dzień pobrania należy dopasować do cyklu kobiety. Należy pamiętać, że wydzielanie progesteronu jest pulsacyjne i mogą wystąpić znaczne różnice w uzyskiwanych wartościach między kolejnymi dniami cyklu fazy lutealnej, aby uniknąć błędu w fazie między pulsami, przydatnym jest 3-krotne badanie między 5. a 9. dniem po domniemanej owulacji (suma oznaczeń powinna przekraczać 30 ng/ml).

Synteza przez łożysko wynosi około 250 mg/24 h, natomiast ilość progesteronu wytwarzanego przez nadnercza <1 mg.

Progesteron występuje głównie w postaci wolnej lub związanej z: albuminą, globuliną wiążącą kortyzol (CBG – cortisol binding globulin), globuliną wiążącą hormony płciowe (SHBG – sex hormone binding globulin). Najwięcej – bo blisko 80% – progesteronu wiąże się z albuminą. W ciąży jest on głównie związany z albuminą i CBG.

Progesteron jest odpowiedzialny za: utrzymywanie błony śluzowej endometrium, stymulację wydzielania gruczołów endometrium, produkcję lepkiej postaci śluzu szyjkowego tworzącego barierę nieprzepuszczalną dla plemników.

Progesteron odpowiada za przygotowanie macicy do zagnieżdżenia zarodka, dlatego jego poziom w fazie lutealnej osiąga najwyższe wartości. Progesteron wywołuje okresowe zmiany w błonie śluzowej macicy, które mają na celu przygotowanie do ewentualnej ciąży i jej utrzymania.

Progesteron - kto i kiedy powinien wykonać badanie poziomu progesteronu?

Oznaczenie stężenia progesteronu ma znaczenie w:

• rozpoznaniu przyczyny niepłodności,
• ocenie owulacji,
• rozpoznaniu ciąży pozamacicznej lub utraty ciąży,
• monitorowaniu ciąży,
• diagnostyce nieprawidłowych krwawień macicznych.

U kobiet starających się o dziecko hormony odgrywają istotną rolę. Ich wahania są główną przyczyną problemów związanych z niepłodnością. Zaburzenia poziomu hormonów często objawiają się nieregularnymi cyklami menstruacyjnymi, brakiem lub zaburzeniem owulacji, a nawet zanikiem miesiączkowania.

• oznaczenie progesteronu kobiety powinny wykonywać między 21. a 23. dniem cyklu przy 28-dniowych cyklach lub ok. 7 dni przed spodziewaną miesiączką w pozostałych przypadkach, lub wg zaleceń lekarza,
• progesteron jest wydzielany pulsacyjnie i jego stężenie we krwi zmienia się co kilka godzin nawet o 50%, dlatego zaleca się, aby badanie powtórzyć co najmniej w dwóch kolejnych cyklach.

Dodatkowe przygotowanie