Niskie ciśnienie w ciąży – co może oznaczać i kiedy jest powodem do niepokoju? 

Choć w ciąży najwięcej uwagi poświęca się ryzyku nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego, wiele przyszłych mam doświadcza zupełnie odwrotnego problemu zbyt niskiego ciśnienia krwi. Uczucie osłabienia, zawroty głowy czy nagłe zasłabnięcia są dość częste, zwłaszcza w pierwszej połowie ciąży, i nierzadko budzą niepokój. W większości przypadków niedociśnienie jest fizjologiczną reakcją organizmu na ciążę i nie zagraża dziecku. Zdarza się jednak, że bardzo niskie wartości lub nasilone objawy wymagają diagnostyki i kontroli lekarskiej. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy niskie ciśnienie występuje naturalnie w przebiegu ciąży, jakie mogą być jego przyczyny i objawy, a także jak można sobie z nim radzić i kiedy należy potraktować je poważniej.

Spis treści:

1. Niskie ciśnienie a trymestr ciąży
2. Za niskie ciśnienie w ciąży – przyczyny
3. Objawy niskiego ciśnienia w ciąży
4. Czy niskie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?
5. Bardzo niskie ciśnienie w ciąży – jakie badania wykonać?
6. Jak podnieść ciśnienie w ciąży?
7. Niskie ciśnienie w ciąży – kiedy udać się do lekarza?
8. Niskie ciśnienie w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
9. Niskie ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

Niskie ciśnienie a trymestr ciąży

W I trymestrze, pod wpływem hormonów (progesteron, relaksyna), dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych a w następstwie do spadku oporu naczyniowego. W efekcie ciśnienie skurczowe i rozkurczowe może być niższe nawet o 10–15 mmHg w porównaniu z okresem sprzed ciąży.

Najniższe wartości obserwuje się zwykle około 20. tygodnia. W III trymestrze ciśnienie zaczyna wracać do poziomów wyjściowych. To naturalny proces i jeśli nie występują niepokojące objawy, nie wymaga leczenia.

>> Przeczytaj także: Niskie ciśnienie: objawy, przyczyny. Czym grozi i kiedy wymaga leczenia?

Za niskie ciśnienie w ciąży – przyczyny

Choć spadek ciśnienia bywa naturalną reakcją organizmu na ciążę, nie zawsze wynika wyłącznie z fizjologii. U części kobiet niedociśnienie może być sygnałem dodatkowych problemów zdrowotnych lub czynników środowiskowych. Do najczęstszych przyczyn należą:

• odwodnienie – niedostateczna podaż płynów, nasilone wymioty w ciąży, biegunki,
• anemia – częsta u ciężarnych, może sprzyjać osłabieniu i hipotensji,
• zaburzenia endokrynologiczne – np. niedoczynność nadnerczy, tarczycy,
• przewlekłe infekcje lub gorączka,
• utrata krwi – także niewielka, ale przewlekła,
• pozycja ciała – w II i III trymestrze u części kobiet pojawia się tzw. zespół żyły głównej dolnej: leżenie na plecach powoduje ucisk macicy na żyłę główną i spadek ciśnienia.

Objawy niskiego ciśnienia w ciąży

Najczęściej spotykane objawy niskiego ciśnienia w ciąży to:

• zawroty głowy, uczucie „pustki w głowie”,
• omdlenia lub zasłabnięcia,
• osłabienie i zmęczenie,
• zaburzenia koncentracji,
• uczucie zimnych rąk i stóp,
• nudności.

Objawy nasilają się zwykle przy nagłej zmianie pozycji ciała (hipotonia ortostatyczna) lub podczas dłuższego stania.

Czy niskie ciśnienie w ciąży jest niebezpieczne?

Zazwyczaj nie, większość przypadków to zjawisko fizjologiczne. Jednak bardzo niskie wartości <90/60 mmHg utrzymujące się długo mogą prowadzić do gorszego ukrwienia narządów matki i dziecka. W badaniach epidemiologicznych opisano związek między przewlekłym niedociśnieniem a zwiększonym ryzykiem hipotrofii płodu czy porodu przedwczesnego.

Dlatego niskiego ciśnienia nie należy lekceważyć, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu omdlenia, częste zawroty głowy, osłabienie czy objawy odwodnienia.

Bardzo niskie ciśnienie w ciąży – jakie badania wykonać?

U większości kobiet niskie ciśnienie nie wymaga szerokiej diagnostyki, jednak gdy wartości są bardzo niskie lub towarzyszą im niepokojące objawy, lekarz może zlecić dodatkowe badania. Najczęściej w pierwszej kolejności wykonuje się morfologię krwi, która pozwala ocenić, czy przyczyną dolegliwości nie jest niedokrwistość (częsta w okresie ciąży). Równolegle oznacza się parametry gospodarki żelazowej,takie jakżelazo i ferrytyna, aby sprawdzić, czy nie doszło do niedoborów.

Ważne są również elektrolity ipoziom glukozy we krwi, ponieważ zaburzenia metaboliczne (hiponatremia, hipoglikemia) mogą nasilać objawy niedociśnienia. Jeśli pojawia się podejrzenie chorób endokrynologicznych, ocenia się hormony tarczycy(TSH,FT4), a w niektórych sytuacjach także kortyzol.

Dodatkowo zaleca się badanie ogólne moczu, które może ujawnić infekcję dróg moczowych – często przebiegającą bezobjawowo, ale wpływającą na samopoczucie ciężarnej.

Jeśli istnieje obawa, że przewlekle niskie ciśnienie mogło wpłynąć na rozwój dziecka, lekarz zleca USG płodu z oceną przepływów dopplerowskich w naczyniach, aby sprawdzić, czy wzrastanie wewnątrzmaciczne przebiega prawidłowo i czy łożysko funkcjonuje właściwie.

Jak podnieść ciśnienie w ciąży?

Najważniejsze w tym przypadku są metody niefarmakologiczne, ponieważ leki na niedociśnienie praktycznie nie są stosowane w ciąży. Zaleca się:

• picie odpowiedniej ilości płynów (2–2,5 l dziennie),
• częstsze, mniejsze posiłki – aby unikać spadków energii,
• unikanie długiego stania w jednej pozycji,
• odpoczynek w pozycji na lewym boku (zmniejsza ucisk macicy na żyłę główną dolną),
• powolne wstawanie z pozycji leżącej czy siedzącej,
• umiarkowaną aktywność fizyczną poprawiającą krążenie,
• noszenie pończoch uciskowych przy skłonności do żylaków i obrzęków.

Niskie ciśnienie w ciąży – kiedy udać się do lekarza?

Do lekarza należy zgłosić się wtedy, gdy niskie ciśnienie powoduje poważniejsze dolegliwości, takie jak częste omdlenia, silne osłabienie czy utrzymujące się wartości poniżej 90/60 mmHg. Konsultacja jest konieczna również w przypadku objawów odwodnienia, nasilonych wymiotów, kołatania serca, duszności czy bólu w klatce piersiowej. Niepokój powinno wzbudzić także ograniczenie ruchów płodu.

Niskie ciśnienie w ciąży: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Niedociśnienie w ciąży często budzi wątpliwości: czy jest groźne, jakie wartości uznaje się za zbyt niskie i kiedy wymaga interwencji. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na  te najczęstsze pytania.

Niskie ciśnienie w ciąży: podsumowanie informacji

Niskie ciśnienie w ciąży w większości przypadków jest zjawiskiem fizjologicznym i nie wymaga leczenia. Stanowi naturalną reakcję organizmu na zmiany hormonalne i krążeniowe, zwłaszcza w pierwszej połowie ciąży. Zwykle objawia się jedynie przejściowym osłabieniem czy zawrotami głowy i ustępuje samoistnie. Nie oznacza to jednak, że zawsze można je bagatelizować. Bardzo niskie wartości, utrzymujące się przez dłuższy czas lub powodujące omdlenia i silne dolegliwości, wymagają diagnostyki i kontroli lekarskiej. W takich sytuacjach istotne jest nie tylko bezpieczeństwo matki, ale także ocena, czy dziecko rozwija się prawidłowo.

Bibliografia

1. https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/niedocisnienie-w-ciazy-przyczyny-i-objawy-zjawiska-bezpieczne-sposoby-leczenia
2. Zhang J., Klebanoff MA. Low blood pressure during pregnancy and poor perinatal outcomes: an obstetric paradox. Am J Epidemiol. 2001 Apr 1;153(7):642-6.
3. Higgins JR., de Swiet M. Blood-pressure measurement and classification in pregnancy. Lancet. 2001 Jan 13;357(9250):131-5.
4. Hurrell A., Webster L., Chappell LC., Shennan AH. The assessment of blood pressure in pregnant women: pitfalls and novel approaches. Am J Obstet Gynecol. 2022 Feb;226(2S):S804-S818.