Co zrobić, gdy przy dotychczasowym dobrym samopoczuciu pojawi się narastająca duszność, dyskomfort w klatce piersiowej czy pogarszająca się tygodniami tolerancja wysiłku? Jak reagować na problemy z nocnym kaszlem, nagłym przyrostem dodatkowych kilogramów i puchnięciem nóg? Bardzo często w przypadku pojawienia się tych i innych dolegliwości, a także w chwili gdy otrzymujemy diagnozę zaawansowanej choroby nowotworowej, zastanawiamy się, skąd bierze się ten nieprawidłowy płyn w naszym ciele i czy to na pewno jest tzw. „woda w płucach”.
Spis treści:
- Woda w płucach. Czym jest obrzęk płuc?
- Płyn w jamie opłucnej: przyczyny
- Płyn w jamie opłucnej: objawy, zgłaszane dolegliwości
- Diagnostyka płynu w jamie opłucnej
- Czy płyn w jamie opłucnej można wyleczyć?
- Płyn w jamie opłucnej – często zadawane pytania
- Woda w płucach: podsumowanie
Woda w płucach. Czym jest obrzęk płuc?
Obrzęk płuc stanowi jedno z czterech najczęstszych powikłań ostrej niewydolności serca pod postacią ostrego zespołu wieńcowego. Jest to sytuacja spowodowana zastojem krwi w płucach (przykład przesięku). W pęcherzykach płucnych dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu, który uniemożliwia wymianę gazową. Obrzęk płuc stanowi zagrożenie życia, prowadzące do niewydolności oddechowej. Prawidłowo rozpoznany, wymaga pilnego wdrożenia leczenia w warunkach szpitalnych.
Średni wiek, w którym najczęściej pojawia się obrzęk płuc, to 67-75 lat. Stan ten rzadziej diagnozowany jest u kobiet.
Poza kardiologicznymi przyczynami, do stanu obrzęku doprowadzić może:
- zapalenie płuc,
- udar mózgu,
- wdychanie toksycznych substancji chemicznych,
- zachłyśnięcie,
- przebyte urazy klatki piersiowej,
- przewodnienie organizmu,
- przebyte podtopienie,
- towarzyszące zapalenie trzustki.
| Pamiętaj: W wielu czasopismach dla pacjentów jak i mowie potocznej pojawia się często hasło: „woda w płucach”. Jest ono nieprecyzyjnie użyte. Płyn, który gromadzi się w obrębie tkanki płucnej (jako obrzęk płuc) i jamy opłucnej nie jest wodą. To najczęściej płyn o charakterze przesięku lub wysięku. Ze względu na przyczyny chorobowe prowadzące do jego powstania, ma odmienny skład komórkowy, o czym będzie mowa w dalszych punktach artykułu. |
>> Przeczytaj: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity
Obrzęk płuc a zapalenie płuc: różnice
Do obrzęku płuc dochodzi w sytuacji, gdy np. serce, a dokładniej jego lewa komora, przestaje spełniać swoje dotychczasowe funkcje. Z dużym opóźnieniem dochodzi do opróżniania jam serca z krwi, a ta zamiast dotrzeć z płuc do tkanek obwodowych, zaczyna w krótkim czasie wypełniać miąższ płucny (I faza obrzęku płuc) i pęcherzyki płucne (II faza obrzęku), prowadząc do zaburzeń wymiany gazowej i niewydolności oddechowej.
Leczenie polega na intensywnej tlenoterapii w warunkach szpitalnych i podawaniu leków przeciwobrzękowych , w tym m.in. moczopędnych.
Zapalenie płuc jest stanem zapalnym miąższu płucnego lub pęcherzyków płucnych wywołanych przyczynami infekcyjnymi (bakterie,wirusy, grzyby). Leczenie zapalenia płuc polega na odpowiednim nawodnieniu, postępowaniu objawowym (w infekcjach wywołanych przez wirusy) lub właściwie dobranej antybiotykoterapii.
Podstawową różnicą między obrzękiem płuc a zapaleniem płuc jest to, że obrzęk jest objawem, a zapalenie – chorobą tkanki płucnej.
>> Sprawdź: Zapalenie płuc u dziecka – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Obrzęk płuc a wysięk opłucnowy: różnice
Obrzęk płuc jest ostrym stanem w obrębie miąższu płucnego, prowadzącym do ostrej niewydolności oddechowej, a zarazem stanem zagrożenia życia. Pojawia się nagle, zwykle w ciągu kilku godzin. Wysięk opłucnowy wiąże się z pojawieniem nieprawidłowego płynu, krwi lub chłonki w obrębie jamy opłucnej. Może pojawić się w ciągu kilku kolejnych dni lub narastać tygodniami, aż nasilenie objawów spowoduje zgłoszenie do lekarza i podjęcie dalszych działań diagnostyczno-terapeutycznych.
>> Zobacz: Zapalenie opłucnej: przyczyny, objawy i leczenie
Płyn w jamie opłucnej: przyczyny
Nieprawidłowy płyn gromadzący się w obrębie opłucnej może być zarówno przesiękiem, jak i wysiękiem, krwakiem lub chłonkotokiem.
- Wśród przyczyn powstawania płynu przesiękowego można uwzględnić m. in.: niewydolność serca, marskość wątroby, zespół nerczycowy, dializy otrzewnowe, niedoczynność tarczycy, zwężenie zastawki mitralnej czy zatorowość płucną.
- Do przyczyn powstawania płynu wysiękowego zalicza się: stany zapalne (bakteryjne, wirusowe), nowotwory i przerzuty nowotworowe, zatorowość płucną, choroby autoimmunologiczne (jak np. SLE czy reumatoidalne zapalenie stawów), choroby trzustki (w tym ostre zapalenie trzustki), stany pooperacyjne jamy brzusznej i w obrębie narządów klatki piersiowej, reakcje polekowe, efekt radioterapii klatki piersiowej.
Kardiogenny obrzęk płuc
Kardiogenny obrzęk płuc jest to ostre powikłanie chorób kardiologicznych jak np. ostry zespół wieńcowy.
>> To może Cię zainteresować: Choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Niekardiogenny obrzęk płuc
Do niekardiogennego obrzęku płuc dochodzi pod wpływem schorzeń lub przyczyn związanych m.in. z urazami klatki piersiowej, podtopieniem, zachłyśnięciem, prowadzących do nagłej niewydolności oddechowej. Dochodzi do niego w sytuacji uszkodzenia bariery pęcherzykowo-włośniczkowej lub poprzez bezpośrednie lub pośrednie uszkodzenie płuc.
Płyn w jamie opłucnej: objawy, zgłaszane dolegliwości
Do najbardziej charakterystycznych objawów wskazujących na obecność płynu w jamie opłucnej zaliczyć można m.in.:
- duszność,
- utratę masy ciała,
- osłabienie ogólne,
- ból w klatce piersiowej,
- bóle okolicy pleców,
- kaszel,
- tachypnoe.
W przypadku przyczyn infekcyjnych prowadzących do wysięku, do objawów dołącza także gorączka lub przedłużające się stany podgorączkowe.
Diagnostyka płynu w jamie opłucnej
Podstawowe badania diagnostyczne w kierunku odnalezienia przyczyn płynu zgromadzonego w opłucnej polega na wykonaniu m.in.:
- RTG klatki piersiowej,
- badania echokardiograficznego serca,
- EKG spoczynkowe,
- USG płuc,
- USG jamy brzusznej,
- TK klatki piersiowej,
- PET-CT,
- badaniu cytologicznym płynu i jego ocenie,
- pobraniu wycinków do badań histopatologicznych z jamy opłucnej.
>> Przeczytaj: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu oddechowego człowieka
Badania laboratoryjne w diagnozie płynu w jamie opłucnej
Wśród badań laboratoryjnych branych pod uwagę w diagnostyce laboratoryjnej płynu w jamie opłucnej uwzględnia się:
- ocenę biochemiczną i cytologiczną płynu pod kątem: pH, ciężaru właściwego, obecności białka, glukozy, aktywności LDH, obecności cholesterolu i chylomikronów,
- ocenę mikrobiologiczną płynu wysiękowego/ przesiękowego,
- poziom białka całkowitego i albumin,
- ocenę lipidogramu,
- LDH we krwi,
- morfologia krwi obwodowej z rozmazem,
- białko CRP,
- glukozę na czczo,
- elektrolity: sód, potas,
- NT-PROBNP,
- troponiny,
- TSH, fT4,
- amylazę, lipazę,
- AST, ALT, GGTP, ALP,
- markery nowotworowe,
- markery immunologiczne.
>> Zobacz: Próba wysiłkowa: na czym polega EKG wysiłkowe i jak się do niego przygotować?
Czy płyn w jamie opłucnej można wyleczyć?
W zależności od przyczyny powstania nieprawidłowego płynu w obrębie jamy opłucnej, każdy taki stan leczy się w inny sposób. W przypadku płynu o typie przesięku, leczenie polega na ustabilizowaniu choroby, która jego powstanie wywołała.
Płyny o typie wysięku zapalnego wymagają często wdrożenia antybiotykoterapii, postępowania objawowego i ustabilizowania choroby zasadniczej. Płyny pojawiające się jako powikłanie choroby nowotworowej wymagają obserwacji, a w przypadku narastania – okresowego drenażu jamy opłucnej.
>> To może Cię zainteresować: Zapalenie żył: objawy, przyczyny, leczenie
Płyn w jamie opłucnej – często zadawane pytania
Samo pojawienie się płynu w trakcie diagnostyki budzi sporo niepokoju zarówno wśród personelu medycznego jak i samych pacjentów, do momentu dopóki nie zostanie rozwikłana przyczyna jego powstawania i ustalenie ewentualnych możliwości skutecznego leczenia.
Czy płyn w jamie opłucnej jest groźny?
Płyn w jamie opłucnej może stanowić stan zagrożenia dla pacjenta w sytuacjach, w których metody leczenia i zmniejszenia jego wytwarzania przestają być skuteczne lub nie istnieją lub w sytuacji, gdy dochodzi do nagłego zachorowania wywołującego pojawienie się nieprawidłowych ilości płynu w obrębie tkanki płucnej lub jamy opłucnej.
Ile się żyje z płynem w jamie opłucnej?
W zależności od przyczyny lub choroby wywołującej obecność płynu w jamie opłucnej, można przewidzieć orientacyjny czas przeżycia.
>> To może Cię zainteresować: Ciśnienie tętnicze a starzenie. Jak obniżyć ciśnienie?
Czy da się wyleczyć wodę w płucach?
O ile zostanie przeprowadzona szybka i skuteczna diagnostyka i włączone odpowiednie leczenie, nadmierne gromadzenie się płynu w miąższu płuc jak i opłucnej można wyleczyć. W przypadku, gdy płyn w opłucnej jest skutkiem postępującej niewydolności serca lub wątroby czy też zaawansowanej choroby nowotworowej, wraz z dalszym uszkodzeniem narządu czy rozsiewem choroby, możliwość całkowitego wyleczenia jest coraz mniej realna.
Czy woda w płucach to rak?
Płyn gromadzący się w opłucnej może być jedną z przyczyn rozsianej lub zaawansowanej choroby nowotworowej, w chwili pojawienia się przerzutów odległych do jam ciała. Pogłębiona diagnostyka laboratoryjna, cytologiczna wraz z oceną markerów nowotworowych i badaniami obrazowymi pozwala często potwierdzić to rozpoznanie.
Woda w płucach: podsumowanie
- W nazewnictwie medycznym nie funkcjonuje pojęcie „woda w płucach”.
- Nieprawidłowy płyn gromadzący się w obrębie miąższu płucnego lub pęcherzyków płucnych nazywamy obrzękiem płuc, a w obrębie jamy opłucnej – płynem w jamie opłucnej.
- Płyn może być wysiękiem, przesiękiem, chłonkotokiem lub krwiakiem w obrębie jamy opłucnej.
- Każda, nawet niewielka ilość płynu w obrębie jamy opłucnej wymaga pogłębionej diagnostyki i włączenia odpowiedniego leczenia.
Bibliografia
- dostęp online 12.06.2025 https://www.mp.pl/pacjent/objawy/227313,obrzek-pluc
- Interna Szczeklika 2024/2025, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2025.
- P. Szwedziński, J. Kowalska „ Obrzęk płuc w postępowaniu przedszpitalnym i szpitalnym”, Pielęgniarstwo w stanach nagłych, 3/2017.
